Йосыф кыйссасы “The story of Joseph” булды

Татарстанның милли китапханәсендә Кол Галинең “Кыйссаи Йосыф” китабының инглиз телендәге басмасын тәкъдим итү кичәсе үтте. Сигез гасыр элек иҗат ителгән бу бөек әсәрне Г. Тукай исемендәге дәүләт бүләге иясе Равил Бохараев һәм инглиз шагыйре Фред Бик тәрҗемә иткән.
“Кыйссаи Йосыф” китабы татар әдәбиятының иң беренче язма әсәре буларак дөньяга билгеле. XIII гасыр башында язылган бу поэма гасырлар буе кулдан язып, колактан колакка сөйләп һәм көйләп татар халкының һәм башка төрки милләтләрнең рухи тормышына сеңдерелгән.

Йосыфның язмыш тарихы, мәхәббәт һәм хакимияткә бәйле кичерешләр бүген дә һәркемнең күңеленә барып җитә. Бу гаҗәеп мавыктыргыч һәм тирән әхлакый энергияле кыйсса бары тик соңгы елларда гына татар һәм рус телләрендә күпләп басылды.

Лондонда яшәүче милләттәшебез, шагыйрь һәм журналист Равил Бохараев Кол Галинең бу әсәрен сүзгә сүз инглиз теленә тәрҗемә итеп, шигырь теләнә күчерүгә зур көч салган. Мөкәммәл инглиз шигъри телдә яңгырашлы текстны Британия шагыйре Фред Бик ярдәмендә әзерләп, нәшриятка тапшырганнар. Китапны бизәү эшенә Питербурда яшәүче Азат Миннекаев алынган. Аның иҗади мәсләге нәкъ шушы Кол Гали поэмасы рухына туры килгәнлектән, инглизчә китапның рәсемнәре әсәрнең эчтәлеген укучыларга җиткерергә ярдәм итә.

Татарстанның милли китапханәсенең тантаналар залында оештырылган бу чарада “Кыйссаи Йосыф”ның инглизчә басмасы кунаклар өстәленә куелган иде. Уң якка куелган икенче өстәлдә татарча басылган “Кыйссаи Йосыф” үрнәкләре тезелгән булса, сул якта күргәзмә Равил Бохараевның Казанда, Мәскәүдә һәм чит илдә басылган китапларына багышланган иде.

“Кыйссаи Йосыф” китабының инглиз телендәге басмасын тәкъдим итү

Кичә Казан мәдәният һәм сәнгать университетының “Җомга көн” фольклор ансамбле борынгы татар җырларын башкарудан башланып китте. Филология фәннәре докторы, Кол Гали иҗаты белән күптәннән шөгыльләнүче Нурмөхәммәт Хисамов алып барган бу мәдәни мәҗлестә чыгыш ясаган һәркем “Кыйссаи Йосыф”ның инглиз телендә чыгуын тарихи вакыйга дип атады.

Дәүләт шурасының мәдәният, фән, мәгариф һәм милли мәсьәләләр комитеты рәисе Разил Вәлиев бу китапның инглиз телендә басылуы татар халкын дөньяда таныту юнәлешендә эшләнгән зур хезмәт булуын белдерде.

“Соңгы 20-30 елда без татар халкын дөньяга чыгару турында бик күп сөйләшәбез, күпмедер гамәлләр дә кылабыз. Әмма халыкны таныту өчен, иң элек аның рухи дөньясын танытырга кирәк. Равил Бохараев шул эшне башкаручыларның берсе дә инде”, диде ул.

Татарстанның халык язучысы Туфан Миңнуллин бу кичәдә чит илләрдә татар мәдәниятен танытканы өчен Равил Бохараевка рәхмәтен белдерде.

Казан федераль университеты профессоры, шагыйрь һәм тәнкыйтьче Тәлгать Галиуллин “Азатлык” радиосына Кол Галинең инглизчә чыгуының әһәмияте турында әйтте.


“Минемчә, “Кыйссаи Йосыф” әсәренең инглиз телендә басылып чыгуы тарихи вакыйга. Чөнки китап ярдәмендә дөнья халкы татарның борынгы мәдәниятле халык, үзенең язма әдәбиятын күптән булдырган халык икәнен белә алачак”, диде Тәлгать Галиуллин.

Татарстан фәннәр академиясенең гыйльми сәркатибе Дания Заһидуллина, Татарстан халык шагыйре Роберт Миңнуллин, язучылар берлеге рәисе урынбасары Вакыйф Нуриев һәм башкалар китапны тәрҗемә итү һәм нәширләүнең никадәр зур һәм әһәмиятле хезмәт булу турында сөйләделәр. Нурмөмәммәт Хисамов бу китапны әзерләүдә гыйльми аңлатмалары белән ярдәм иткән. Кичәдә ул әсәрдән өзекләрне укып һәм җырлап та бирде.

Равил Бохараевның инглиз телендә язылган кереш мәкаләсе дөнья илләрендә Иделбуе татарларының тарихын аңларга ярдәм итәчәк. Бу кичәдә чыгыш ясап ул әдәбият һәм тарих турында кызыклы, тирән фикерләр әйтте. Ул татар халкының әдәбияты никадәр бай һәм тирән тамырлы булуын дөньяга җиткерүдә катнашуына үзенең канәгать булуын белдерде. Аның сүзләренә караганда, Кол Гали әсәре татар язма әдәбияты Англия әдәбиятыннан 150 яшькә өлкәнрәк. Мондый әдәбият дөньяга чыгарга күптән лаеклы.