Азатлык татарлар күпләп яшәгән районнарга (районы, где живёт много татар) күзәтү (обзор) ясауны дәвам итә (продолжает). Бу юлы (в этот раз) Балтач, Актаныш, Нурлат, Лаеш һәм Буа районнарына күзәтү ясыйбыз (делаем).
Әлеге районнарда төп проблем — демографиянең тискәре булуы (отрицательная) һәм халыкның авыллардан шәһәргә (из деревень в города) күчеп утыруы (переселение) (Лаеш районы — чыгарма (исключение)). Шуның нәтиҗәсендә(в результате этого) бу җирлекләрдә татарлар һәм башка халыкларның (других народов) саны кими (численность уменьшается).
Милли мәгариф (национальное образование)
Балтач районы
(Балтасинский район)
Словарик
милли мәгариф – национальное образование
мәктәп – школа
балалар бакчасы – детский сад
белем бирү – образование, обучение,
тәшкил итү – составлять,
туган тел – родной язык,
уку – читать / учиться,
тәрбия – воспитание,
татар төркеме – татарская группа,
дәрәҗә – уровень,
күрсәткеч – показатель.
Балтач районында яшәүчеләрнең (живущие) 84,2 процентын татарлар тәшкил итсә дә (несмотря на то, что составляют), татар телендә белем бирү (получение образования на татарском) 55,3 процентны гына тәшкил итте (составило). Ягъни татар балаларының өчтән бере (треть татарских детей) туган телдә укымый (не учится на родном языке) дигән сүз. Әлбәттә, бу рәсми саннар (официальные цифры), чынбарлыкта вазгыять (ситуация в реальности) бөтенләй башка (совершенно другой) булырга мөмкин (может быть).
Балалар бакчаларында (в детских садах) хәл күпкә яхшырак (куда лучше) диелә (говорится). Анда йөрүчеләрнең 97,3 проценты татар телендә тәрбия һәм белем ала (получет воспитание и образование). Димәк, рәсми саннарга караганда, башка милләт вәкилләре дә (и представители других народов) татар төркемнәренә йөри (ходят в татарские группы) дигән сүз.
Актаныш районы
(Актанышский район)
Актаныш районы милли мәгариф өлкәсендә (в области национального образования) алдынгы урында бара (идёт на передовом месте) дип санала (считается). Рәсми саннарга караганда, узган уку елында (в прошлом учебном году) укучыларның 96,6 проценты татар телендә белем алган (получили образование на татарском языке). Бу барлык (все) татар балалары да үз телендә (на своём языке) укыганны аңлата (означает). Балалар бакчалары тулысынча (полностью) татар телендә генә алып барыла диелә.
Моңа кадәр ун ел дәвамында (в течение десяти лет до этого) Актанышның сәләтле балалар өчен (для одарённых детей) һуманитар гимназиясе базасында мәктәп эшләде. 2021 елда аның урынына (вместо неё) Татарстанның элекке президенты Миңтимер Шәймиев әйдәп барган (ведущий [проект]) "Адымнар" мәктәбе (школа) ачылды.
Норлат районы
(Нурлатский район)
Норлат районында милли мәгариф торышы (состояние) түбән дәрәҗәдә (на низком уровне). Халыкның яртысы татарлар булуына карамастан (несмотря на то, что половина народа - татары), мәктәпләрдә бары 20 процентка якыны гына (около) туган телендә белем ала. Балалар бакчаларында исә татар телендә тәрбия бирү дәрәҗәсе (уровен) балаларның 54 процентын колачлый (охватывает).
Лаеш районы
(Лаишевский район)
Халык санының (численность населения) 42 процентын татарлар тәшкил иткән Лаеш районында татар телендә белем бирү күрсәткече (показатель) 31 процентны тәшкил иткән. Балалар бакчаларына йөрүчеләрнең (посещающие) 56 проценты татарча тәрбия ала (получают воспитание).
Буа районы
(Буинский район)
Буа районында татарлар 64,5 процентны тәшкил итә. Мәктәпләрдә укучыларның исә (учащиеся), 35,4 проценты гына татар телендә белем ала.
В таблице ниже приведены районы, количество проживающих там татар, процент татар от общего населения, процент детей, учащихся на татарском, процент детей, получающих воспитание на татарском в детских садах:
***
Полностью прочитать материал на татарском вы можете на сайте Радио Азатлык.
В рубрике "Читаем на татарском" есть произведения татарской и мировой литературы. Все тексты адаптированы для изучающих язык, к ним прилагаются аудио, перевод ключевых фраз и тест.
Не забывайте заглядывать на наш сайт, каждый день вы найдете что-то новое и интересное! Вы уже подписались на нас в TikTok? Мы также есть
в Вконтакте, Telegram и Instagram.