Berläşkän Millätlär Oyışmasınıñ İminlek Şurasındağı 5 daimi äğza wäkilläre düşämbe könne Londonda cıyıldı, alar anda İrannıñ atom programmasına qarata nindi säyäsät alıp barunı tikşerä. Oçraşu yabıq işeklär artında bara.
London oçraşuında Quşma Ştatlar, Britaniä, Fransiä häm Germaniä, üzläreneñ İran mäs''äläsendäge inde ber-berenä şaqtıy yaqınlaşqan qaraşların Şurasındağı tağın ike daimi äğza - Rusiä wä Qıtay belän urtaqlaşaçaq häm İminlek Şurası isemennän nindider ber ğomumi qaraşqa kilü yulların ezliäçäk. Londondağı bu oçraşu ğinwarnıñ 10-ında İran üzendäge Natans atom qorılmasında yänä uran bayıtu eşlärenä kereşüennän soñ cıyıldı.
İrannıñ şuşı ğämäle Tähran üz atom qoralın buldırırğa tırışa digän şöbhälärne arttırdı, çönki bayıtılğan urannı atom reaktorlarında ğına tügel, ä bayıtılu däräcäse bik yuğarı bulğan oçraqta atom bombasında da qullanırğa mömkin. Moña qädär İran belän, anı atom ımsınularınnan bizderü söyläşülären alıp barğan Yewropa Berlege "öçlege" - Germaniä, Fransiä, Britaniä şul tırışlıqnıñ uñmawın belderde, häm xäzer inde mäs''äläneñ Xalıqara atom energiäse idaräsendä qaraluın, şunnan soñ bu eş belän İminlek Şurası şöğellänä başlawın teli. Alarnı İranğa qarata inde küptännän qırısraq bulunı telägän Quşma Ştatlar da yaqlıy. Uzğan atna azağında Washingtonda german kanslerı Angela Merkel belän oçraşqanda amerikan prezidentı George Bush bolay digän ide:
"Min Berläşkän Millätlärneñ İminlek Şurası ni eşlärgä tieşlegen bilgeli almıym, ämma min şunı beläm - bar diplomatik yalwarularnı kire qaqqan ilneñ İminlek Şurası qaramağına cibärelüe bik mantiqlı ber närsä", di Quşma Ştatlar prezidentı George Bush, İrannıñ atom programmasın inde şul däräcädä qarıy başlaw kiräklege turında.
İran belän tığız säwdä xezmättäşlege urnaştırğan Rusiä häm Qıtay älegä qädär mäs''äläne İminlek Şurasına çığaruğa qarşı çığıp kilgän ide. Ämma Tähran uran bayıtu eşlären yañartuın iğlan itkännän soñ, Mäskäwneñ qaraşı üzgärä başladı häm ul Şurada Könbatış illärenä quşıla ala digän farazlar köçäyde.
Qıtay isä, İrannıñ soñğı ğämällären şulay uq tänqitläsä dä, mäs''älä Xalıqara atom energiäse idaräse qısalarında da xäl itelä ala, dip belderde.
Xalıqara basımnıñ soñğı könnärdä artuına qaramastan, İrannıñ moña ise kitmi häm ul atom tikşerenülären yañartu qararın üzgärtmäyäçägen äytä. Tışqı eşlär ministrı Mottaqi yäkşämbedä "Reuters" agentlığına bolay digän ide:
"Bez fänni tikşerenü häm täräqqi itüne atom yağulığın citeşterü dip isäplämibez. Andıy tikşerenülärne tuqtatu taläbe ul universitetlarnı yabunı, fänni ölkälärdäge ezlänülärne beterüne añlata. Tikşerenü ul här fänneñ qanı bulıp tora, niçek inde bez anı tuqtatu belän kileşä alabız?" digän soraw quya İrannıñ tışqı eşlär ministrı.
İran moña qädär dä, xäzer dä üzendäge atom programmasınıñ fäqät tınıç maqsatlarda ğına alıp barıluın täqrarlap kilä. Ämma Quşma Ştatlar Tährannı mıştım ğına atom qoralın eşläp yatuda ğäyepli. Qayber amerikan belgeçläre İranğa monıñ öçen kimendä 5 yıl kiräk bulaçaq, dip belderä, ä menä İzrail başqaça uylıy häm Tähran moña inde kiläse yılda uq ireşä ala, dip kisätä.
Kärim Kamal
İrannıñ şuşı ğämäle Tähran üz atom qoralın buldırırğa tırışa digän şöbhälärne arttırdı, çönki bayıtılğan urannı atom reaktorlarında ğına tügel, ä bayıtılu däräcäse bik yuğarı bulğan oçraqta atom bombasında da qullanırğa mömkin. Moña qädär İran belän, anı atom ımsınularınnan bizderü söyläşülären alıp barğan Yewropa Berlege "öçlege" - Germaniä, Fransiä, Britaniä şul tırışlıqnıñ uñmawın belderde, häm xäzer inde mäs''äläneñ Xalıqara atom energiäse idaräsendä qaraluın, şunnan soñ bu eş belän İminlek Şurası şöğellänä başlawın teli. Alarnı İranğa qarata inde küptännän qırısraq bulunı telägän Quşma Ştatlar da yaqlıy. Uzğan atna azağında Washingtonda german kanslerı Angela Merkel belän oçraşqanda amerikan prezidentı George Bush bolay digän ide:
"Min Berläşkän Millätlärneñ İminlek Şurası ni eşlärgä tieşlegen bilgeli almıym, ämma min şunı beläm - bar diplomatik yalwarularnı kire qaqqan ilneñ İminlek Şurası qaramağına cibärelüe bik mantiqlı ber närsä", di Quşma Ştatlar prezidentı George Bush, İrannıñ atom programmasın inde şul däräcädä qarıy başlaw kiräklege turında.
İran belän tığız säwdä xezmättäşlege urnaştırğan Rusiä häm Qıtay älegä qädär mäs''äläne İminlek Şurasına çığaruğa qarşı çığıp kilgän ide. Ämma Tähran uran bayıtu eşlären yañartuın iğlan itkännän soñ, Mäskäwneñ qaraşı üzgärä başladı häm ul Şurada Könbatış illärenä quşıla ala digän farazlar köçäyde.
Qıtay isä, İrannıñ soñğı ğämällären şulay uq tänqitläsä dä, mäs''älä Xalıqara atom energiäse idaräse qısalarında da xäl itelä ala, dip belderde.
Xalıqara basımnıñ soñğı könnärdä artuına qaramastan, İrannıñ moña ise kitmi häm ul atom tikşerenülären yañartu qararın üzgärtmäyäçägen äytä. Tışqı eşlär ministrı Mottaqi yäkşämbedä "Reuters" agentlığına bolay digän ide:
"Bez fänni tikşerenü häm täräqqi itüne atom yağulığın citeşterü dip isäplämibez. Andıy tikşerenülärne tuqtatu taläbe ul universitetlarnı yabunı, fänni ölkälärdäge ezlänülärne beterüne añlata. Tikşerenü ul här fänneñ qanı bulıp tora, niçek inde bez anı tuqtatu belän kileşä alabız?" digän soraw quya İrannıñ tışqı eşlär ministrı.
İran moña qädär dä, xäzer dä üzendäge atom programmasınıñ fäqät tınıç maqsatlarda ğına alıp barıluın täqrarlap kilä. Ämma Quşma Ştatlar Tährannı mıştım ğına atom qoralın eşläp yatuda ğäyepli. Qayber amerikan belgeçläre İranğa monıñ öçen kimendä 5 yıl kiräk bulaçaq, dip belderä, ä menä İzrail başqaça uylıy häm Tähran moña inde kiläse yılda uq ireşä ala, dip kisätä.
Kärim Kamal