Qıtay başqalası Pekindä qoş kizüenä qarşı köräşkä bağışlanğan zur xalıqara cıyın tämamlandı. Bar dönyaga yanawçı şul zäxmätkä qarşı çaralar kürü öçen törle illär şul cıyında bergäläşep 2 milliardqa yaqın dollar aqça bülep biräçägen wäğdä itte. Bu aqça närsägä kitär häm qayda aña ixtiac zur?
Pekindäge cıyınnı xuca il Qıtay häm Yewropa Berlege belän bergä Dönya Bankı oyıştırğan ide. Alar barısı da qänäğät qalğan bulsa kiräk - qoş kizüenä qarşı köräşkä başta ber milliard 200 million dollar çaması ğına cıyu küzdä totılğan ide. Qıtay başqalasındağı cıyında isä bu san axırğı çiktä zurraq bulıp çıqtı, törle illär urtaq qaznağa ber milliard dollarnı aqçalata häm 900 million dollarnı törle burıçlar räweşendä birü xaqında kileşte. İñ zur birüçe (donor) bulıp Amerika Quşma Ştatlar
ı tora, ul törle grantlar öçen 330 million dollar küçeräçägen wäğdä itte.
Xäzer inde töp soraw şul - bu aqça niçek häm närsägä sarıf iteläçäk? Kiñäşmägä videotelefon aşa möräcäğät itkän Paul Wolfovitz, Dönya Bankınıñ baş mödire, töp maqsat bulıp xäzer qoş kizüenä säbäpçe H5N1 virusınıñ dönya buylap taraluın tuqtatu tora, dip belderä. Älegä qädär şuşı ülemle virustan törle illärdä, berençe çiratta Könçığış Aziädä, 79 keşe ülde.
Moñardan tış Wolfovitz zäxmät çığunı kisätü häm küzätü eşlären alıp barunıñ da ähämiatenä basım yasıy:
"Bu virus bar dönya zäxmätenä äylänerme, yuqmı, monı älegä bezneñ berebez dä äytä almıy. Ämma bez şunı beläbez - virus taralunı kisätü häm kontrol'' öçen aqça birep bez yıraq kiläçäkkä investitsiä salabız. Bu aqça illärne zäxmät taraludan saqlawğa, anıñ awır iqtisadi wä sotsial'' zianın kimetügä yardäm itäçäk", di Dönya Bankı mödire Paul Wolfovitz.
Jenevadağı Dönya Sälämätlek saqlaw Oyışmasınıñ matbuğat wäkile Christine McNab, aqçanı bülgändä töp iğtibarnı xäzer, qoş kizüe inde çıqqan illärdä qoş-qortnı qaraw, andağı veterinar xezmätlärneñ sıyfatın kütärügä birelergä tieş, dip isäpli:
"Pekin cıyınında qatnaşqan taraflar östenleklärne inde bilgeläde. Şularnıñ berse - keşelärgä qoş kizüe virusı yoğu ixtimalın beterü. Dimäk bu, çirneñ xäywannar arasında çığuın kontrol'' itüne, Aziädä, Törkiä kebek illärdä inde zäxmät qağılğan qoşlarnı cıyunı, qalğannarına vaksina yasawnı, veterinar xezmätlär eşen yaxşırtunı, alarnı tiz häm wäzğiatkä qarap citez genä eşli alırlıq xälgä kiterüne añlata", di Dönya Sälämätlek saqlaw oyışması wäkile qoş kizüe belän köräşü çaraları turında.
Moñardan tış McNab aqçanıñ keşelärne ağartuğa, çir turında citärlek mäğlümat birügä sarıf itelä aluın äytä.
"Bu, älbättä, cämäğätçelek arasında kiñkülämdä alıp barılğan mäğlümat taratunı da añlata. Keşelär üzlärenä yanağan qurqınıç xaqında belergä, qoş-qorttan kilgän şul yanawlarnı betererlek itep qorallanırğa tieş", dip añlata maqsatlarnı Dönya Sälämätlek saqlaw Oyşıması wäkile Christine McNab.
Pekin cıyınında kileşengän finans mayanı moñardan tış, qoş kizüenä qarşı qadalğan häm älegä berdänber näticäle çara sanalğan Tamiflu vaksinasın tuplaw öçen dä faydalanu qaralğan.
Kärim Kamal
ı tora, ul törle grantlar öçen 330 million dollar küçeräçägen wäğdä itte.
Xäzer inde töp soraw şul - bu aqça niçek häm närsägä sarıf iteläçäk? Kiñäşmägä videotelefon aşa möräcäğät itkän Paul Wolfovitz, Dönya Bankınıñ baş mödire, töp maqsat bulıp xäzer qoş kizüenä säbäpçe H5N1 virusınıñ dönya buylap taraluın tuqtatu tora, dip belderä. Älegä qädär şuşı ülemle virustan törle illärdä, berençe çiratta Könçığış Aziädä, 79 keşe ülde.
Moñardan tış Wolfovitz zäxmät çığunı kisätü häm küzätü eşlären alıp barunıñ da ähämiatenä basım yasıy:
"Bu virus bar dönya zäxmätenä äylänerme, yuqmı, monı älegä bezneñ berebez dä äytä almıy. Ämma bez şunı beläbez - virus taralunı kisätü häm kontrol'' öçen aqça birep bez yıraq kiläçäkkä investitsiä salabız. Bu aqça illärne zäxmät taraludan saqlawğa, anıñ awır iqtisadi wä sotsial'' zianın kimetügä yardäm itäçäk", di Dönya Bankı mödire Paul Wolfovitz.
Jenevadağı Dönya Sälämätlek saqlaw Oyışmasınıñ matbuğat wäkile Christine McNab, aqçanı bülgändä töp iğtibarnı xäzer, qoş kizüe inde çıqqan illärdä qoş-qortnı qaraw, andağı veterinar xezmätlärneñ sıyfatın kütärügä birelergä tieş, dip isäpli:
"Pekin cıyınında qatnaşqan taraflar östenleklärne inde bilgeläde. Şularnıñ berse - keşelärgä qoş kizüe virusı yoğu ixtimalın beterü. Dimäk bu, çirneñ xäywannar arasında çığuın kontrol'' itüne, Aziädä, Törkiä kebek illärdä inde zäxmät qağılğan qoşlarnı cıyunı, qalğannarına vaksina yasawnı, veterinar xezmätlär eşen yaxşırtunı, alarnı tiz häm wäzğiatkä qarap citez genä eşli alırlıq xälgä kiterüne añlata", di Dönya Sälämätlek saqlaw oyışması wäkile qoş kizüe belän köräşü çaraları turında.
Moñardan tış McNab aqçanıñ keşelärne ağartuğa, çir turında citärlek mäğlümat birügä sarıf itelä aluın äytä.
"Bu, älbättä, cämäğätçelek arasında kiñkülämdä alıp barılğan mäğlümat taratunı da añlata. Keşelär üzlärenä yanağan qurqınıç xaqında belergä, qoş-qorttan kilgän şul yanawlarnı betererlek itep qorallanırğa tieş", dip añlata maqsatlarnı Dönya Sälämätlek saqlaw Oyşıması wäkile Christine McNab.
Pekin cıyınında kileşengän finans mayanı moñardan tış, qoş kizüenä qarşı qadalğan häm älegä berdänber näticäle çara sanalğan Tamiflu vaksinasın tuplaw öçen dä faydalanu qaralğan.
Kärim Kamal