Rusiä prezidentı Vladimir Putin sişämbedä ike könlek säfär belän Azärbaycanğa kilde. Anda ul azäri citäkçese İlham Aliev belän söyläşülärendä Tawlı Qarabax nizağın çişü yulları xaqında da fiker alışır dip kötelä. Mäskäw üzen bu mäs''älädä solıx garantiäläwçe ber taraf itep tanıtırğa tırışa. Moñardan tış, Rusiä soñğı yıllarda Könbatışqa qarıy başlağan Azärbaycannı kire üz yoğıntısına alu yulların da tikşerä.
Vladimir Putin Bakuğa räsmi töstä Azärbaycanda Rusiä yılın açarğa dip bara. Ämma elek ber däwlättä bulğan şuşı ike il arasında bügen citäkçelär tikşererlek başqa mäs''älälär dä şaqtıy. İkeyaqlı säwdä äle berqayçan da xäzerge tösle yaxşı bulğanı yuq ide, anıñ küläme uzğan yılda ber milliard dollarğa citte. Säyäsi ölkädä dä Mäskäw Bakudağı citäkçelek belän yaqınça ber dulqında tibrälä diärgä mömkin - Könbatış uzğan noyäbrdä Azärbaycanda parlament saylawların niçek ütkärüne tänqitläp çıqsa, Vladimir Putin İlham Alievkä şunda uq täbriklär yulladı. Kürşe Gruziä citäkçeläre belän tuqtawsız ärepläşü, Tiflisne Könbatışqa satıluda ğäyepläwlär sürätendä Mäskäw Baku belän aralarnı mömkin qädär nığıtırğa tırışa.
Soñğı distä yılda Azärbaycan Rusiä tä''sirennän çığıp Könbatışqa yaqınayu ölkäsendä Gruziädän ber dä qalışmadı diärgä bula. Bu uñaydan, Baku-Tiflis-Cäyxan torbaütkärgeçen suzunı iskä alu ğına da citä. Mäskäw moña teşe-tırnağı belän qarşı bulğan ide, çönki ul ber Azärbaycannıñ ğına tügel, kürşe Gruziäneñ dä, häm iñ möhime Könbatıştağı qullanuçılarnıñ da iqtisadi bäysezlegen arttırdı. Xäzer inde Baku-Tiflis-Ärzurum gazütkärgeçen qoru plannarı bar.
Nigä soñ şuña da qaramastan, Mäskäw Bakuğa alay qatı taşlanmıy? Gruziäneñ Strategik häm xalıqara tikşerenülär üzägendä eşläwçe Aleksandr Rondeli, Rusiä Gruziä belän bulğan täcribäsennän sabaq aldı, dip uylıy:
"Rusiäneñ Gruziägä qarşı qullanğan alımnarı şundıy ide ki, alar anıñ üzen poçmaqqa teräp quydı. Asılda ul xärbi çaralar - köç wä qurqıtular qullandı. Häm näticädä üzen başqa mömkinleklärdän faydalana almıy torğan, Mixail Saakaşvili xakimiaten kürä almaslıq xäldä qaldırdı", di Aleksandr Rondeli.
Şuña da Kreml xäzer Tiflis belän bulğan şul xatasınnan soñ Baku belän inde yomşağraq eş itäräg buldı - bu ber törle añlatma. İkençe törle fikerne Wafa Ğuluzadä bäyän itä, ul Azärbaycannıñ elekke prezidentı Xäydar Aliev kiñäşçese ide:
"Gruziä Rusiädän küpkä bäysezräk, şuña da gruzinnar xaqiqätne Rusiägä ber dä qurıqmıy äytä. Ä bez isä alay qıyu tügel, bez urıslarğa, "bezneñ cirdän kitegez, bu Ärmänstan tügel" dip äytä almıybız. Gruziä üz xoquqları öçen köräşä, ä bez köräşmibez. Şuña kürä dä Rusiä bezneñ belän bik bäxetle", di elekke prezidentnıñ tışqı säyäsät kiñäşçese bulıp eşlägän Wafa Ğuluzadä.
Ğuluzadäneñ "Rusiä bezneñ cirlärne yawlap tota" digän süzläre artında, anıñ Tawlı Qarabax tiräsendäge cirlärne yawlağan Ärmänstannı barı tik Rusiäneñ ber qulı itep kürüen añlata. Şuña da, üzara säwdäneñ artuına qaramastan Baku Mäskäwgä zur saqlıq belän qararğa tieş, di Ğuluzadä:
"Rusiä Azärbaycanğa berni dä täqdim itä almıy, çönki Rusiä Azärbaycannıñ köçle, bäysez buluın telämi. Mäskäw bälkem dä Azärbaycannıñ qayber rayonnarın azat itüne yaqlıy alır ide, läkin monıñ bäyäse bik yuğarı - Azärbaycannıñ bäysezlege bulaçaq", di Wafa Ğuluzadä.
Üzeneñ Azärbaycandağı rolen arttıru öçen Rusiä Tawlı Qarabax nizağın xäl itü şartı itep anda tınıçlıq köçläre sıyfatında urıs xärbilären urnaştırunı täqdim itä. Ämma Rusiäne Ärmänstannıñ yaqın tarafdarı itep kürgän azärbaycannar moña bik şiklänep qarıy.
Kärim Kamal
Soñğı distä yılda Azärbaycan Rusiä tä''sirennän çığıp Könbatışqa yaqınayu ölkäsendä Gruziädän ber dä qalışmadı diärgä bula. Bu uñaydan, Baku-Tiflis-Cäyxan torbaütkärgeçen suzunı iskä alu ğına da citä. Mäskäw moña teşe-tırnağı belän qarşı bulğan ide, çönki ul ber Azärbaycannıñ ğına tügel, kürşe Gruziäneñ dä, häm iñ möhime Könbatıştağı qullanuçılarnıñ da iqtisadi bäysezlegen arttırdı. Xäzer inde Baku-Tiflis-Ärzurum gazütkärgeçen qoru plannarı bar.
Nigä soñ şuña da qaramastan, Mäskäw Bakuğa alay qatı taşlanmıy? Gruziäneñ Strategik häm xalıqara tikşerenülär üzägendä eşläwçe Aleksandr Rondeli, Rusiä Gruziä belän bulğan täcribäsennän sabaq aldı, dip uylıy:
"Rusiäneñ Gruziägä qarşı qullanğan alımnarı şundıy ide ki, alar anıñ üzen poçmaqqa teräp quydı. Asılda ul xärbi çaralar - köç wä qurqıtular qullandı. Häm näticädä üzen başqa mömkinleklärdän faydalana almıy torğan, Mixail Saakaşvili xakimiaten kürä almaslıq xäldä qaldırdı", di Aleksandr Rondeli.
Şuña da Kreml xäzer Tiflis belän bulğan şul xatasınnan soñ Baku belän inde yomşağraq eş itäräg buldı - bu ber törle añlatma. İkençe törle fikerne Wafa Ğuluzadä bäyän itä, ul Azärbaycannıñ elekke prezidentı Xäydar Aliev kiñäşçese ide:
"Gruziä Rusiädän küpkä bäysezräk, şuña da gruzinnar xaqiqätne Rusiägä ber dä qurıqmıy äytä. Ä bez isä alay qıyu tügel, bez urıslarğa, "bezneñ cirdän kitegez, bu Ärmänstan tügel" dip äytä almıybız. Gruziä üz xoquqları öçen köräşä, ä bez köräşmibez. Şuña kürä dä Rusiä bezneñ belän bik bäxetle", di elekke prezidentnıñ tışqı säyäsät kiñäşçese bulıp eşlägän Wafa Ğuluzadä.
Ğuluzadäneñ "Rusiä bezneñ cirlärne yawlap tota" digän süzläre artında, anıñ Tawlı Qarabax tiräsendäge cirlärne yawlağan Ärmänstannı barı tik Rusiäneñ ber qulı itep kürüen añlata. Şuña da, üzara säwdäneñ artuına qaramastan Baku Mäskäwgä zur saqlıq belän qararğa tieş, di Ğuluzadä:
"Rusiä Azärbaycanğa berni dä täqdim itä almıy, çönki Rusiä Azärbaycannıñ köçle, bäysez buluın telämi. Mäskäw bälkem dä Azärbaycannıñ qayber rayonnarın azat itüne yaqlıy alır ide, läkin monıñ bäyäse bik yuğarı - Azärbaycannıñ bäysezlege bulaçaq", di Wafa Ğuluzadä.
Üzeneñ Azärbaycandağı rolen arttıru öçen Rusiä Tawlı Qarabax nizağın xäl itü şartı itep anda tınıçlıq köçläre sıyfatında urıs xärbilären urnaştırunı täqdim itä. Ämma Rusiäne Ärmänstannıñ yaqın tarafdarı itep kürgän azärbaycannar moña bik şiklänep qarıy.
Kärim Kamal