Şulay itep britan premyer-ministrı terrorğa qarşı suğışnı "sivilizatsiälär, mädäniatlar bäreleşe" dip tügel, ä şul urtaq sivilizatsiä öçen köräş dip kürüen äytä. Maqsatlarnıñ berse itep Tony Blair möselman illärendä yäşägän keşelärgä açıq, törlelekkä nigezlängän häm dönyawi zamança mädäniatneñ niğmätlären kürsätüne quya. Süz terrorğa qarşı köräşne qorallar qullanıp häm çiklärne nığıtıp qına tügel, ä bu eşkä berençe çiratta möselmannarnıñ üzlären cälep itü aşa alıp baru turında şulay itep.
Soñğı yıllarda bar dönya buylap cäyelgän häm nigezdä radikal'' islamçılarğa qarşı alıp barılğan köräşne, moña möselmannar üzläre quşılmasa ciñep bulmayaçaq - terrornıñ tamırların öyränüçe belgeçlär şundıy fikerdä. Londondağı Xalıqara säyäsi institutnıñ Saqlanu tikşerenüläre üzägen citäklägän Peter Neumann, şuşı eşne Yewropa illäre üzlärendäge möselmannar belän başlıy ala, dip isäpli:
"Könbatış illäre öçen başta üzlärendä yäşägän möselman xalqı belän elekkegä qarağanda äwzemräk eşli başlaw bik möhim, Londondağı bombalaw bu uñaydan yaxşı ber misal bulıp tora - anıñ öçen cawaplı keşelär asılda Britaniädä tuıp, Britaniädä üskän britan watandaşları ide", di Neumann.
Yewropadağı möselmannar sanı xäzer 20 millionğa citep barğanda, alarnı cämğiat tormışına cälep itü eşe ber Britaniägä genä tügel, bar qitğa öçen dä bik möhim ber närsägä äylänep bara, dip belderä Peter Neumann. Anıñ belän "Times" basmasınıñ elekke möxärrire lord Rees-Mogg ta kileşä. Anıñ süzlärenä qarağanda, terrorğa qarşı köräşne Könbatış xökümätläre üzläreneñ töp eşe - iminlekne nığıtu aşa alıp bara, ämma monıñ äle ikençe ber ülçäme dä bar:
"Terrorğa qarşı köräş äle, minemçä, mömkin bulğan ölkälärdä möselmannar belän açıq mönäsäbätlär urnaştırunı da taläp itä, çönki bu başqa närsälär belän berrättän, möselman mäxälläseneñ añı wä yöräge öçen dä suğış bulıp tora", di lord Rees-Mogg.
Moña niçek ireşep bula soñ? Belgeçlär, bu eş säyäsi citäkçelär, din ähelläreneñ bigräk tä yäşlär belän tığızraq aralaşuı, alarnı cämğiatneñ tulıqanlı tormışına cälep itüe häm yäşägän illären üzläreneke itep kürüenä ireşü aşa alıp barıla ala, dip isäpli.
Berük waqıtta xökümätlär üzlärendäge möselmannarnıñ ixtiacların da qayğırtırğa, alarnıñ xäle belän daimi häm yaqınnan tanışıp torırğa tieş, dip östi möselman wäkilläre. İnyaät Bunglawala Britaniäneñ möselman şurası isemennän söyli:
"Britan möselmannarın borçığan şaqtıy ğına närsä bar, bu ber Ğiraq suğışı, yäisä terrorğa qarşı çaralar ğına tügel. Misal öçen, dini diskriminatsiä, bala töşerü häm evtanaziä, sotsial'' qısrıqlaw häm üsügä kirtälär qoru", dip taswirlıy möselmannarnıñ Könbatış illärendäge problemaların İnayät Bunglawala.
Problemalardan qotılu maqsatında Britaniäneñ möselman şurası möselmannarğa belem birüne, sotsial'' şartlarnı yaxşırtu, parlamentta möselman wäkilläre sanın arttıru kebek çaralar täqdim itä. Başqa belgeçlär fikerençä, qatlawlı häm möhim ber problema bulıp Yewropadağı möselman mäxälläreneñ ayırım ber ghettolarğa oyışıp yäşäwe tora. Andağılar ğädättä cämğiat tormışınnan ayırıla häm ciñel genä radikal'' islamçılar qotqısına birelä.
Kärim Kamal
"Könbatış illäre öçen başta üzlärendä yäşägän möselman xalqı belän elekkegä qarağanda äwzemräk eşli başlaw bik möhim, Londondağı bombalaw bu uñaydan yaxşı ber misal bulıp tora - anıñ öçen cawaplı keşelär asılda Britaniädä tuıp, Britaniädä üskän britan watandaşları ide", di Neumann.
Yewropadağı möselmannar sanı xäzer 20 millionğa citep barğanda, alarnı cämğiat tormışına cälep itü eşe ber Britaniägä genä tügel, bar qitğa öçen dä bik möhim ber närsägä äylänep bara, dip belderä Peter Neumann. Anıñ belän "Times" basmasınıñ elekke möxärrire lord Rees-Mogg ta kileşä. Anıñ süzlärenä qarağanda, terrorğa qarşı köräşne Könbatış xökümätläre üzläreneñ töp eşe - iminlekne nığıtu aşa alıp bara, ämma monıñ äle ikençe ber ülçäme dä bar:
"Terrorğa qarşı köräş äle, minemçä, mömkin bulğan ölkälärdä möselmannar belän açıq mönäsäbätlär urnaştırunı da taläp itä, çönki bu başqa närsälär belän berrättän, möselman mäxälläseneñ añı wä yöräge öçen dä suğış bulıp tora", di lord Rees-Mogg.
Moña niçek ireşep bula soñ? Belgeçlär, bu eş säyäsi citäkçelär, din ähelläreneñ bigräk tä yäşlär belän tığızraq aralaşuı, alarnı cämğiatneñ tulıqanlı tormışına cälep itüe häm yäşägän illären üzläreneke itep kürüenä ireşü aşa alıp barıla ala, dip isäpli.
Berük waqıtta xökümätlär üzlärendäge möselmannarnıñ ixtiacların da qayğırtırğa, alarnıñ xäle belän daimi häm yaqınnan tanışıp torırğa tieş, dip östi möselman wäkilläre. İnyaät Bunglawala Britaniäneñ möselman şurası isemennän söyli:
"Britan möselmannarın borçığan şaqtıy ğına närsä bar, bu ber Ğiraq suğışı, yäisä terrorğa qarşı çaralar ğına tügel. Misal öçen, dini diskriminatsiä, bala töşerü häm evtanaziä, sotsial'' qısrıqlaw häm üsügä kirtälär qoru", dip taswirlıy möselmannarnıñ Könbatış illärendäge problemaların İnayät Bunglawala.
Problemalardan qotılu maqsatında Britaniäneñ möselman şurası möselmannarğa belem birüne, sotsial'' şartlarnı yaxşırtu, parlamentta möselman wäkilläre sanın arttıru kebek çaralar täqdim itä. Başqa belgeçlär fikerençä, qatlawlı häm möhim ber problema bulıp Yewropadağı möselman mäxälläreneñ ayırım ber ghettolarğa oyışıp yäşäwe tora. Andağılar ğädättä cämğiat tormışınnan ayırıla häm ciñel genä radikal'' islamçılar qotqısına birelä.
Kärim Kamal