Rusiädä yıl sayın kimendä 100 meñläp bala häm yäşüsmer xämer eçep xastaxanägä elägä. Alarnıñ meñnärçäse inde eçüçelekkä nıqlap birelgän. Häm alarnıñ kübese tulı bulmağan ğailälärdän, yätimnär yortınnan yäki xätta uramnan. Bu balalarğa eçüçelektän däwalanu ayıruça qıyın. Rusiädä eçkeçelekkä birelgän balalarnı däwalıy torğan berdänber üzäk Kvartal dip atala.
13 yäşlek Saşa 2 yıl elek eçä başlağan. Berençe märtäbä 11 yäşendä xämer tatıp qarawın ul bolay dip iskä ala.
"Berençe märtäbä min Jaguar koktelen eçep qaradım. Ul 33 sum tora. Häm miña xämer oşap kitte" di Saşa.
Xäzer ul Kvartalda eçüçelektän däwalana. Ämma ul şığrım tulı, aqçasız däwlät xastaxanälärendä däwalanuçı başqa eçüçe balalardan bäxetleräk diärgä mömkin.
Zamança, dustanä ısulda däwalaw üzäge Kvartal Mäskäwneñ könyağında ağaçlarğa kümelep utıruçı ber yortta urnaşqan. Ul 25-läp bala qabul itä ala. 3 yıl elek barlıqqa kilgän bu üzäk äle dä Rusiädä eçkeçe, narkoman balalarnı däwalawçı berdänber şundıy yort bulıp qala.
Däwlät qaramağındağı bu yort berniçä humanitar oyışma, şul isäptän Çiklärne tanımawçı tabiblar oyışması belän xezmättäşlek itä häm BMOnıñ Balalar fondı UNİCEFtan da şaqtıy ğına finans yardäme alıp kilä.
Saşa monda äybät di. Ämma bu äle ul eçüçelektän däwalanırğa teli digänne añlatmıy. Kvatarl mödire Veronika Gotlieb bala eçkeçelärneñ küpçelege üzlären eçkeçelekkä birelgän dip sanamıy di.
"Bu balalarnıñ kübese bernine dä üzgärtergä telämi. Mäs''älän militsiä yäki narkologlar cibärgän balalar barısı da äybät, böten keşe eçä häm bu normal'', minem ber problemam da yuq, min genä tügel, böten keşe ülä yazğançı eçä dip uylıy. Ägär ul ber problema da yuq dip uylıy ikän nişläp bula. Üsmerlägä monıñ naçar ikänen, awıruğa, ülemgä kiterä aluın añlatıp bulmıy. Çönki alarda ülemnän qurqu, üz isänlekläre öçen qurqu yuq" di Gotlieb.
Şuña kürä Kvartalda psixologik däwalawğa bik zur iğtibar birelä. Meditsina yardäme belän ber ük waqıtta psixologlar belän aralaşu, icadi eşçänlek mömkinlekläre tudırıla.
Kvartalda eçü tıyılsa da 6 atnalıq däwalawdan soñ alarnıñ kübese yañadan eçä başlıy. Däwalawnıñ maqsatı alarnıñ eçüçelekkä birelgänlegen tanuına ireşü, xämergä mönäsäbäten üzgärtü häm xämer belän narkotiklarğa ozaq däwam itüçe almaş tabu di Gotlieb. Häm monda küp närsä alarnıñ tuğannarı yardämenä bäyle.
Sälamätlek ministrlığı isäpläwençä, xämer häm narkotikalar qullanğan häm alarğa birelgän balalar sanı Rusiädä 1990-nçı yıllar başı belän çağıştırğanda 3 märtäbä artqan.
Räsmi sannarğa qarağanda, 2004-nçe yılda yöz meñnän artıq bala häm 18 yäşkä qädärle üsmerlär küp xämer eçep meditsina yardäme alğan yäki eçüçelektän däwalanğan. Bu şul yäştägelärneñ 1.3 protsentı digän süz. Eçüçelek xätta bik yäş balalarnı da üzenä tartıp ala. Mäs''älän Kvardalda 8 yäşlek balalar da däwalana.
Sälamätlek saqlaw ministrlığı belgeçe Yevgenia Koşkina monıñ töp säbäplärennän berse sıranı bik qatı reklamalaw di.
"Bezdä sıra reklaması yäşlärgä töbäp bik agressiv töstä alıp barıldı. Sıra eçü şaqtıy nıq arttı. Yäşlärneñ 40 protsentı daimi räweştä sıra eçä. Annan soñ alar moña iäläşä, bu alarnı qänäğätländermi başlıy. Andıy küläm genä alarnıñ kierenkelegen beterä almıy başlıy. Häm alar araqığa küçä" di Koşkina.
Gotliev äytüençä, Kvartalda xätta könenä 10 litr sıra eçkän üsmerlär dä däwalanğan.
Naif Aqmal, Praga.
"Berençe märtäbä min Jaguar koktelen eçep qaradım. Ul 33 sum tora. Häm miña xämer oşap kitte" di Saşa.
Xäzer ul Kvartalda eçüçelektän däwalana. Ämma ul şığrım tulı, aqçasız däwlät xastaxanälärendä däwalanuçı başqa eçüçe balalardan bäxetleräk diärgä mömkin.
Zamança, dustanä ısulda däwalaw üzäge Kvartal Mäskäwneñ könyağında ağaçlarğa kümelep utıruçı ber yortta urnaşqan. Ul 25-läp bala qabul itä ala. 3 yıl elek barlıqqa kilgän bu üzäk äle dä Rusiädä eçkeçe, narkoman balalarnı däwalawçı berdänber şundıy yort bulıp qala.
Däwlät qaramağındağı bu yort berniçä humanitar oyışma, şul isäptän Çiklärne tanımawçı tabiblar oyışması belän xezmättäşlek itä häm BMOnıñ Balalar fondı UNİCEFtan da şaqtıy ğına finans yardäme alıp kilä.
Saşa monda äybät di. Ämma bu äle ul eçüçelektän däwalanırğa teli digänne añlatmıy. Kvatarl mödire Veronika Gotlieb bala eçkeçelärneñ küpçelege üzlären eçkeçelekkä birelgän dip sanamıy di.
"Bu balalarnıñ kübese bernine dä üzgärtergä telämi. Mäs''älän militsiä yäki narkologlar cibärgän balalar barısı da äybät, böten keşe eçä häm bu normal'', minem ber problemam da yuq, min genä tügel, böten keşe ülä yazğançı eçä dip uylıy. Ägär ul ber problema da yuq dip uylıy ikän nişläp bula. Üsmerlägä monıñ naçar ikänen, awıruğa, ülemgä kiterä aluın añlatıp bulmıy. Çönki alarda ülemnän qurqu, üz isänlekläre öçen qurqu yuq" di Gotlieb.
Şuña kürä Kvartalda psixologik däwalawğa bik zur iğtibar birelä. Meditsina yardäme belän ber ük waqıtta psixologlar belän aralaşu, icadi eşçänlek mömkinlekläre tudırıla.
Kvartalda eçü tıyılsa da 6 atnalıq däwalawdan soñ alarnıñ kübese yañadan eçä başlıy. Däwalawnıñ maqsatı alarnıñ eçüçelekkä birelgänlegen tanuına ireşü, xämergä mönäsäbäten üzgärtü häm xämer belän narkotiklarğa ozaq däwam itüçe almaş tabu di Gotlieb. Häm monda küp närsä alarnıñ tuğannarı yardämenä bäyle.
Sälamätlek ministrlığı isäpläwençä, xämer häm narkotikalar qullanğan häm alarğa birelgän balalar sanı Rusiädä 1990-nçı yıllar başı belän çağıştırğanda 3 märtäbä artqan.
Räsmi sannarğa qarağanda, 2004-nçe yılda yöz meñnän artıq bala häm 18 yäşkä qädärle üsmerlär küp xämer eçep meditsina yardäme alğan yäki eçüçelektän däwalanğan. Bu şul yäştägelärneñ 1.3 protsentı digän süz. Eçüçelek xätta bik yäş balalarnı da üzenä tartıp ala. Mäs''älän Kvardalda 8 yäşlek balalar da däwalana.
Sälamätlek saqlaw ministrlığı belgeçe Yevgenia Koşkina monıñ töp säbäplärennän berse sıranı bik qatı reklamalaw di.
"Bezdä sıra reklaması yäşlärgä töbäp bik agressiv töstä alıp barıldı. Sıra eçü şaqtıy nıq arttı. Yäşlärneñ 40 protsentı daimi räweştä sıra eçä. Annan soñ alar moña iäläşä, bu alarnı qänäğätländermi başlıy. Andıy küläm genä alarnıñ kierenkelegen beterä almıy başlıy. Häm alar araqığa küçä" di Koşkina.
Gotliev äytüençä, Kvartalda xätta könenä 10 litr sıra eçkän üsmerlär dä däwalanğan.
Naif Aqmal, Praga.