Dönya bazarlarında neft häm gaz bäyäläreneñ artuınnan zur fayda kürgän Rusiä kiläçäktä ut kürşese Belarusneñ dä gaz öçen dönya bäyälären tüläwen teli. Mart azağında bu xaqta "Gazprom" citäkçese Aleksey Miller üze belderde. Könbatışqa qarıy başlağan Ukraina oçrağında Mäskäwneñ kübräk aqça dawlawı añlaşılsa, Rusiägä tuğrı bulğan häm anıñ belän urtaq däwlät qorırğa telägän Belaruskä qarata "Gazprom"nıñ qırıslığı sorawlar uyata.
Äle genä öçençe märtäbä prezident itep saylanğan häm üz wazifaların ütäw eşenä kerergä äzerlängän Aleksandr Lukaşenkağa Rusiäneñ "Gazprom" şirkäte şundıy "büläk" äzerläp quydı - 2007-nçe yıldan başlap Belarus Rusiädän gaznı Yewropa bäyälärenä satıp alırğa tieş bulaçaq. Monı xäbär itü öçen Minskigä "Gazprom" citäkçese Aleksey Miller üze kilgän ide. Älegä qädär Belarus meñ kubometr gaz öçen yaqınça 46 dollar yarım tüli ide, kiläse yıldan añardan 230 dollar, yäğni 5 märtäbä kübräk taläp iteläçäk.
"Gazprom" belän Belarus arasında gaz suğışı 2 yıl yarım elek inde ber çığıp alğan ide. Ul çaqta nizaqnı, gaznı Belarustä taratqan "Beltransgaz" şirkäte xissälären, yäğni aksiälären yartılaş "Gazprom"ğa birü kileşüe belän xäl itelde. "Beltransgaz"nıñ ähämiate tağın şunda - "Gazprom" üz gazın Yewropağa näq menä anıñ qaramağındağı torbaütkärgeçlär aşa qua, häm bu şirkätne üzeneke itü aşa ul älege ütkärgeçlär çeltären dä üz qulına töşermäkçe ide. Şunıñ xisabına Belarusneñ üzenä "zäñgär yağulıq" şaqtıy arzanğa satıldı. Läkin "Beltransgaz" mäs''äläse bügenge köngä qädär xäl itelep betmäde. 2004-nçe yılda Lukaşenka xätta şul niätennän waz kiçüen dä beldergän ide. Näticädä "Gazprom" gaz tä''minatın Belaruskä ber köngä tuqtatıp ta tordı.
Xäzer inde Rusiäneñ iñ ere, iñ bay şirkäte Mäskäw yaqlawı belän yänä prezident itep saylanğan Lukaşenkağa sizemleräk signal cibärä. Ämma Belarus yağı moña üz cawap çaraların kürä ala. Minskidäge säyäsi analiz üzäge belgeçe Valeri Karbaleviç süzlärenä qarağanda, räsmi Minskineñ ise bik kitmi kebek - anda Rusiäneñ üz gazın Yewropağa quuda näq menä Belarus torbaütkärgeçlärenä bäyle bulunı yaxşı añlıylar, häm ägär dä Rusiä bäyälärne arttıra ikän, Belarus, yıl başında Ukraina kebek ük, üzenä kiräk gaznı telägänçä barıber alaçaq:
"Ägär dä inde Yewropağa digän gaznı, Yewropa qağidälärenä qarap eş itärgä tırışqan yaña ukrain xökümäte dä alğan ikän, şul Yewropa belän araları tämam bozılğan Lukaşenka monı eşli dä eşli, çönki ul berni dä yuğaltmıy. Rusiä Belaruskä gaz birmi başlasa, Lukaşenka bu problemanı Yewropağa digän gaznı alıp çişäçäk", di Karbaleviç.
Moñardan tış, Belarus aşa Rusiäneñ gazı ğına tügel, nefte aqqan ütkärgeçlär dä uza. Qayber mäğlümatqa qarağanda, Rusiä neft exportınıñ öçtän bere şular aşa kitä. Räsmi Minski, gaz wä neft quu öçen bez aqçanı başqalarğa qarağanda azraq alabız, şuña da gaz bezgä dönya tügel, ä eçke bäyälärgä satılırğa tieş, citmäsä bez urtaq däwlät qorabız, dip belderä.
Kärim Kamal
"Gazprom" belän Belarus arasında gaz suğışı 2 yıl yarım elek inde ber çığıp alğan ide. Ul çaqta nizaqnı, gaznı Belarustä taratqan "Beltransgaz" şirkäte xissälären, yäğni aksiälären yartılaş "Gazprom"ğa birü kileşüe belän xäl itelde. "Beltransgaz"nıñ ähämiate tağın şunda - "Gazprom" üz gazın Yewropağa näq menä anıñ qaramağındağı torbaütkärgeçlär aşa qua, häm bu şirkätne üzeneke itü aşa ul älege ütkärgeçlär çeltären dä üz qulına töşermäkçe ide. Şunıñ xisabına Belarusneñ üzenä "zäñgär yağulıq" şaqtıy arzanğa satıldı. Läkin "Beltransgaz" mäs''äläse bügenge köngä qädär xäl itelep betmäde. 2004-nçe yılda Lukaşenka xätta şul niätennän waz kiçüen dä beldergän ide. Näticädä "Gazprom" gaz tä''minatın Belaruskä ber köngä tuqtatıp ta tordı.
Xäzer inde Rusiäneñ iñ ere, iñ bay şirkäte Mäskäw yaqlawı belän yänä prezident itep saylanğan Lukaşenkağa sizemleräk signal cibärä. Ämma Belarus yağı moña üz cawap çaraların kürä ala. Minskidäge säyäsi analiz üzäge belgeçe Valeri Karbaleviç süzlärenä qarağanda, räsmi Minskineñ ise bik kitmi kebek - anda Rusiäneñ üz gazın Yewropağa quuda näq menä Belarus torbaütkärgeçlärenä bäyle bulunı yaxşı añlıylar, häm ägär dä Rusiä bäyälärne arttıra ikän, Belarus, yıl başında Ukraina kebek ük, üzenä kiräk gaznı telägänçä barıber alaçaq:
"Ägär dä inde Yewropağa digän gaznı, Yewropa qağidälärenä qarap eş itärgä tırışqan yaña ukrain xökümäte dä alğan ikän, şul Yewropa belän araları tämam bozılğan Lukaşenka monı eşli dä eşli, çönki ul berni dä yuğaltmıy. Rusiä Belaruskä gaz birmi başlasa, Lukaşenka bu problemanı Yewropağa digän gaznı alıp çişäçäk", di Karbaleviç.
Moñardan tış, Belarus aşa Rusiäneñ gazı ğına tügel, nefte aqqan ütkärgeçlär dä uza. Qayber mäğlümatqa qarağanda, Rusiä neft exportınıñ öçtän bere şular aşa kitä. Räsmi Minski, gaz wä neft quu öçen bez aqçanı başqalarğa qarağanda azraq alabız, şuña da gaz bezgä dönya tügel, ä eçke bäyälärgä satılırğa tieş, citmäsä bez urtaq däwlät qorabız, dip belderä.
Kärim Kamal