Uzğan atnada Ispaniä parlamentınıñ tübän pulatı Catalan ölkäsenä kiñräk aftonomiä birü qararın rasladı. İspaniäneñ bu adımı Yewropa illärendäge başqa töbäklärneñ dä wäkalätlären kiñäytü omtılışına bäyle bäxäslärgä yaña sulış örgändäy buldı.
Tübän pulatnıñ bu qararı xäzer Senat aşa ütärgä tieş. İnde Bask häm Galisia ölkäläre dä kiñräk aftonomiä turında söyläşülär alıp bara.
Milli azçılıqlarğa, alarnıñ tellärenä häm möxtäriätenä bäyle hämma mäs''älälär tulısınça diärlek Yewropa Berlege illäreneñ üz qaramağında qala. 1990-nçı yıllarda Yewropada töbäklärneñ kiñräk xoquqlarğa iä bulu omtılışın tanuğa taba borılış küzätelde. Ämma soñğı yıllarda bu yünäleştä tınıçlıq urnaştı. İspaniäneñ üz töbäklärenä kiñräk xoquqlar birüe häm azçılıq tellären yaqlawı Yewropa Berlegendäge bu ğömümi borılışqa qarşı kilä.
Yewropa komissiäseneñ tellär törlelege häm şuña bäyle mäs''älälär belän şöğellänüçe wäkile Frederic Vincent Azatlıq radiosına İspaniäneñ bu adımı xökümättäge soñğı üzgäreşlärgä bäyle di.
"Äyye premyer ministr Jose Luis Zapatero xakimiätkä kilgännän birle soñğı 2 yılda İspaniä xakimiätläre ul azçılıq tellärne Yewropa Berlege däräcäsendä qullanunı yaqlap kilde. Äğza illärneñ üzlärenä kilgändä, bu mäs''älä alarnıñ üz qaramağında. Ämma İspaniä soñğı yılyarımda Katalan, Galisian häm Bask tellärenä status birüne sorap kilde häm Yewropa Berlegeneñ başqa äğzalarınnan moña rizalıq aldı. Şulay itep bu tellär xäzer üzenä kürä Yewropa Berlegendä yarım-räsmi telgä äwerelde. İspaniä tırışlığı belän ireşelgän kileşü nigezendä Katalan, Galisian häm Bask telendä söyläşüçelär Yewropa Berlege oyışmaları belän üz tellärendä yazışa ala. Bu tellär şulay uq aldan möräcäğät itü nigezendä Berlekneñ räsmi oçraşularında da qullanıla ala" di Vincent.
Milli azçılıqlar tellären yaqlaw belän ber ük waqıtta İspaniä üz ölkäläreneñ däwlätçelekkä omtılışına häm alarnıñ bäysezlek alu mömkinlegenä kisken qarşı çığa.
Britaniä isä üzeneñ öç däwlätçelektän Angliä, Şotlandiä häm Walestan toruın yäşermi. Şotlaniä belän Walesnıñ üz parlamentları, futbol törkemnäre bar. Alarnıñ bäysezlek mömkinlege berşartsız kire qağılmıy. Şul uq waqıtta London welş häm gael tellärenä Yewropa Berlege däräcäsendäge xoquqlar da dawlamıy.
Fransiä 2001-nçe yılda ğına soñğı 2 ğasır buyı maqsatçan üzäkläşterü, üzendäge azçılıq tellären çikläw säyäsäte alıp barğanlığın räsmi räweştä tanıdı. Xäzer anıñ töbäkläre häm azçılıq telläre üzlären tanıtu öçen berençe adımnarın yasıy.
Florensiädäge Yewropa Universitetınıñ wäkalätlärne büleşü belgeçe Michael Keating Yewropa Berlegendäge bu tärräqiät töbäklärneñ omtılışların şaqtıy köçäytte di.
"Alarnıñ säbäplärendä oxşaşlıqlar bar. Alar Yewropa integratsiäse, çiklärne açu, tulısınça däwlät modelen şik astına alu, üzäktän çitläşü taläpläre artu, iqtisadıy restrukturlaştıruğa bäyle" di Keating.
Ämma Yewropa Berlegeneñ soñğı 10 yılda üz töbäklärenä üz tözeleşendä urın tabu omtılışları cimeş kitermäde di ul. 1990-nçı yıllarda Berlektä Töbäklär Komitetı tözelde. Ämma ul bik keçkenä wäkalätlärgä iä. Bıtlır Fransiä belän Niderlandta kire qağılğan Yewropa Berlege konstitutsiäse dä töbäklär öçen ällä ni yañalıqlar wäğdä itmi ide.
Keating äytüençä, äle berniçä yıl elek kenä populyar bulğan, töbäklär Brusseldäge Yewropa Berlege idaräsen üz däwlätlären sikerep ütü öçen faydalana ala digän fiker xäzer inde arttıru dip qabul itelä.
"Bu nıq arttırıp cibärü buldı. Brüsseldäge idarä küpmeder däräcädä möxtäriätneñ idaräse bulır digän fiker arttırıp cibärü ide. Brüsseldän regional tärräqiät öçen struktur yardäm aqçaları ideyäse däwlätkä bäylelekne berqädär kimetä alırday bulsa da arttırıp cibärü ide" di Keating.
Häm monıñ säbäbe Berlekne kiñäytkännän soñ anda barğan integratsiä protsesslarına bäyle çigeneş belän añlatılırğa mömkin. Berlektäge äğza däwlätlär yañadan üzläreneñ östenlekläre turında belderä. Keating 2000-nçe yıllar başında İspaniädä wäkalätlärne tapşıru protsessı başlanğanda Yewropa turında süz küp bulğan ide, ämma xäzer inde ul bette diärgä mömkin di.
Naif Aqmal, Praga.
Milli azçılıqlarğa, alarnıñ tellärenä häm möxtäriätenä bäyle hämma mäs''älälär tulısınça diärlek Yewropa Berlege illäreneñ üz qaramağında qala. 1990-nçı yıllarda Yewropada töbäklärneñ kiñräk xoquqlarğa iä bulu omtılışın tanuğa taba borılış küzätelde. Ämma soñğı yıllarda bu yünäleştä tınıçlıq urnaştı. İspaniäneñ üz töbäklärenä kiñräk xoquqlar birüe häm azçılıq tellären yaqlawı Yewropa Berlegendäge bu ğömümi borılışqa qarşı kilä.
Yewropa komissiäseneñ tellär törlelege häm şuña bäyle mäs''älälär belän şöğellänüçe wäkile Frederic Vincent Azatlıq radiosına İspaniäneñ bu adımı xökümättäge soñğı üzgäreşlärgä bäyle di.
"Äyye premyer ministr Jose Luis Zapatero xakimiätkä kilgännän birle soñğı 2 yılda İspaniä xakimiätläre ul azçılıq tellärne Yewropa Berlege däräcäsendä qullanunı yaqlap kilde. Äğza illärneñ üzlärenä kilgändä, bu mäs''älä alarnıñ üz qaramağında. Ämma İspaniä soñğı yılyarımda Katalan, Galisian häm Bask tellärenä status birüne sorap kilde häm Yewropa Berlegeneñ başqa äğzalarınnan moña rizalıq aldı. Şulay itep bu tellär xäzer üzenä kürä Yewropa Berlegendä yarım-räsmi telgä äwerelde. İspaniä tırışlığı belän ireşelgän kileşü nigezendä Katalan, Galisian häm Bask telendä söyläşüçelär Yewropa Berlege oyışmaları belän üz tellärendä yazışa ala. Bu tellär şulay uq aldan möräcäğät itü nigezendä Berlekneñ räsmi oçraşularında da qullanıla ala" di Vincent.
Milli azçılıqlar tellären yaqlaw belän ber ük waqıtta İspaniä üz ölkäläreneñ däwlätçelekkä omtılışına häm alarnıñ bäysezlek alu mömkinlegenä kisken qarşı çığa.
Britaniä isä üzeneñ öç däwlätçelektän Angliä, Şotlandiä häm Walestan toruın yäşermi. Şotlaniä belän Walesnıñ üz parlamentları, futbol törkemnäre bar. Alarnıñ bäysezlek mömkinlege berşartsız kire qağılmıy. Şul uq waqıtta London welş häm gael tellärenä Yewropa Berlege däräcäsendäge xoquqlar da dawlamıy.
Fransiä 2001-nçe yılda ğına soñğı 2 ğasır buyı maqsatçan üzäkläşterü, üzendäge azçılıq tellären çikläw säyäsäte alıp barğanlığın räsmi räweştä tanıdı. Xäzer anıñ töbäkläre häm azçılıq telläre üzlären tanıtu öçen berençe adımnarın yasıy.
Florensiädäge Yewropa Universitetınıñ wäkalätlärne büleşü belgeçe Michael Keating Yewropa Berlegendäge bu tärräqiät töbäklärneñ omtılışların şaqtıy köçäytte di.
"Alarnıñ säbäplärendä oxşaşlıqlar bar. Alar Yewropa integratsiäse, çiklärne açu, tulısınça däwlät modelen şik astına alu, üzäktän çitläşü taläpläre artu, iqtisadıy restrukturlaştıruğa bäyle" di Keating.
Ämma Yewropa Berlegeneñ soñğı 10 yılda üz töbäklärenä üz tözeleşendä urın tabu omtılışları cimeş kitermäde di ul. 1990-nçı yıllarda Berlektä Töbäklär Komitetı tözelde. Ämma ul bik keçkenä wäkalätlärgä iä. Bıtlır Fransiä belän Niderlandta kire qağılğan Yewropa Berlege konstitutsiäse dä töbäklär öçen ällä ni yañalıqlar wäğdä itmi ide.
Keating äytüençä, äle berniçä yıl elek kenä populyar bulğan, töbäklär Brusseldäge Yewropa Berlege idaräsen üz däwlätlären sikerep ütü öçen faydalana ala digän fiker xäzer inde arttıru dip qabul itelä.
"Bu nıq arttırıp cibärü buldı. Brüsseldäge idarä küpmeder däräcädä möxtäriätneñ idaräse bulır digän fiker arttırıp cibärü ide. Brüsseldän regional tärräqiät öçen struktur yardäm aqçaları ideyäse däwlätkä bäylelekne berqädär kimetä alırday bulsa da arttırıp cibärü ide" di Keating.
Häm monıñ säbäbe Berlekne kiñäytkännän soñ anda barğan integratsiä protsesslarına bäyle çigeneş belän añlatılırğa mömkin. Berlektäge äğza däwlätlär yañadan üzläreneñ östenlekläre turında belderä. Keating 2000-nçe yıllar başında İspaniädä wäkalätlärne tapşıru protsessı başlanğanda Yewropa turında süz küp bulğan ide, ämma xäzer inde ul bette diärgä mömkin di.
Naif Aqmal, Praga.