Ozaqqa suzılğan qıştan soñ, Çeçnäneñ bäysezlek taraftarı ike xärbi citäkçeseneñ bu atnada belderüläre iğlan itelde. Şamil Basayev suğışnı böten Kafkazğa çäyelderü belän yañadan kisätte. Separatistlarnıñ visi-prezidentı Dokku Umarov Çeçnäneñ ireklegen väğdä itte häm Rusiädän tınıçlıq soralmayaçaq dip belderde. Läkin, berük vaqıtta alarnıñ ikese dä xäräkättä problemmalarnıñ buluın da iqrar itte.
Yaz citü belän Çeçnädä yaña höcümnär turında süz quzğatıla. Aprilneñ 19-nda Daymox häm Kafkaz Centr säxifäläre Şamil Basayevneñ video belderüen urnaştırdılar. Video Fevral ayında töşerelgän bulsa da, anıñ ni öçen xäzer genä säxilärdä urnaştırlğan buluınıñ säbäbe bilgele tügel. Basayev üzeneñ cide minutlıq belderüendä yaznıñ citüe belän Kafkazda yaña höcümnär oyıştıru belän Kremlne kisätkän. Ul ber ük vaqıtta üz köräşçeläreneñ qıyınlıqların da telgä alğan.
"Bez qışqa äzerländek. Bu qış başqaları belän çağıştırğanda qıynıraq buldı. Bügen bişençe Fevraldä äle küp qar bar. Qış qırıs buldı. Läkin, Allahnıñ märxämäte belän mucahidlär ällä ni zur problemmalarsız anı kiçerdelär. Allahnıñ yardäme belän qışnıñ qalğan öleşen dä ütkärerbez."
Basayev köräşçelärneñ tormışında bulğan qayber uñay logistik üzgäreşlärne dä añlatqan.
"Bez saqlanğan urınnarıbıznı elek ağaç yandırıp çılıta idek. Läkin, töten Rusiä boralaqlarına häm küzläv büleklärenä köräşçelärne tabuğa yardäm itä ide. Xäzer bez gaz belän cılıtabız. Bu bezgä azıq äzerläv häm cılıtu eşen qulaylaştırdı. Tormışıbıznı ciñeläytte."
Çeçen separatist xäräkäteneñ visi-prezidentı Dokku Umarov radiobıznıñ Tönyaq Kafkaz redaksiäsenä birgän ängämäsendä cidtiräk problemmalarnı telgä aldı. Anıñ süzlärneçä, köräşçelärneñ ruxı kütärenke bulsa da, finans mömkinleklär çikängän.
"Mucahidlärgä vaqıt häm aqça ğına cetmi. Qalğan närsälär bar. Bez telägän vaqıtta kiñ küläm operatsiä başlıy alabız. Tik andıy operatsiälär bezgä politik fayda kiterergä tieş. Çönki alar finans häm keşe resursları taläp itä."
Anıñ süzlärençä, fondarnıñ citärlek bulmauı, Tönyaq Kafkazda yaña rekrutlar tabunı qıyınlaştıra ikän. Kabarda-Balqarda logistik problemmalar ayruça kisken ikän. Umarov belän Basayev arasındağı mönäsäbätlär yaxşıdan bulmasa da, alar xärbi xäräkätlären koordinatsiälilär. Mäskävdäge Politik Texnologiä Üzäge isemle bäysez oyışma başlığınıñ urınbasarı Aleksey Makarkin radiobız xäbärçesenä Umarovnıñ finans problemmaları bar dip belderde.
"Umarov bäysezlek xäräkäteneñ finans çığanaqların kontrol itüçe çit illärdäge keşelär belän qänäğät tügelder. Alar arasında radikal İslamnı yaqlauçılar bar häm alar Ğäräp dairäläre belän turıdan-turı bäyle. Annan başqa alar arasında Umarov kebek Çeçnädäge traditsion Sufizmnı yaqlauçılar da bar. Ğäräp fondları küberäk radikal İslamnı yaqlauçı Basayev kebek komandirlarğa kitä torğandır. Umarovnıñ visi-prezident kebek simvolik rol belän genä qänäğät buluı ikele. Ul köräşçeläre öçen aqça teli häm şul säbäple mondıy çığışlar yasıy."
Rusiä mediasında Masxadovnıñ üleme , anıñ urnına Sadulayevneñ bilgelänüe Ğäräplärneñ separatist xärbi citäkçelekne üz qullarına alularına kiterde digän fiker äytelä. Umarov monı Kremlneñ propogandası dip bäyäli.
"Bu Ğäräplär kem häm alarnıñ küpmese çeçnädä, monı kürsätesennär. Min üzem iñ küp digändä biş ğäräpne genä beläm. Alar jihad öçen köräşälär. Möselman bularaq vazıyfaların ütilär. Bez azatlığıbıznı almıyça torıp, irekle dä, möselman da bula almıybız. Bez ireklegebezne alsaq qına möselman bula alabız. Bez irekle Möselman dävläte tözibez."
Çeçen xäräkätendäge kierenkelek tarqalışqa kiteräçäk mikän? Makarkinneñ fikerençä, bu yaqın kiläçäktä bulmas. Umarovnıñ anti-rus xisläre Ğäräplärgä borçıluğa qarağanda köçleräk. Ul häm Basayev qayber ölkälärdä , şul sanda finans ölkäsendä dä köndäş bulasalar da, alar bügenge köndä bergälär. Bolar Rusiä belgeçe Makarkin fikerläre.
Färit İdelle, Praga.
"Bez qışqa äzerländek. Bu qış başqaları belän çağıştırğanda qıynıraq buldı. Bügen bişençe Fevraldä äle küp qar bar. Qış qırıs buldı. Läkin, Allahnıñ märxämäte belän mucahidlär ällä ni zur problemmalarsız anı kiçerdelär. Allahnıñ yardäme belän qışnıñ qalğan öleşen dä ütkärerbez."
Basayev köräşçelärneñ tormışında bulğan qayber uñay logistik üzgäreşlärne dä añlatqan.
"Bez saqlanğan urınnarıbıznı elek ağaç yandırıp çılıta idek. Läkin, töten Rusiä boralaqlarına häm küzläv büleklärenä köräşçelärne tabuğa yardäm itä ide. Xäzer bez gaz belän cılıtabız. Bu bezgä azıq äzerläv häm cılıtu eşen qulaylaştırdı. Tormışıbıznı ciñeläytte."
Çeçen separatist xäräkäteneñ visi-prezidentı Dokku Umarov radiobıznıñ Tönyaq Kafkaz redaksiäsenä birgän ängämäsendä cidtiräk problemmalarnı telgä aldı. Anıñ süzlärneçä, köräşçelärneñ ruxı kütärenke bulsa da, finans mömkinleklär çikängän.
"Mucahidlärgä vaqıt häm aqça ğına cetmi. Qalğan närsälär bar. Bez telägän vaqıtta kiñ küläm operatsiä başlıy alabız. Tik andıy operatsiälär bezgä politik fayda kiterergä tieş. Çönki alar finans häm keşe resursları taläp itä."
Anıñ süzlärençä, fondarnıñ citärlek bulmauı, Tönyaq Kafkazda yaña rekrutlar tabunı qıyınlaştıra ikän. Kabarda-Balqarda logistik problemmalar ayruça kisken ikän. Umarov belän Basayev arasındağı mönäsäbätlär yaxşıdan bulmasa da, alar xärbi xäräkätlären koordinatsiälilär. Mäskävdäge Politik Texnologiä Üzäge isemle bäysez oyışma başlığınıñ urınbasarı Aleksey Makarkin radiobız xäbärçesenä Umarovnıñ finans problemmaları bar dip belderde.
"Umarov bäysezlek xäräkäteneñ finans çığanaqların kontrol itüçe çit illärdäge keşelär belän qänäğät tügelder. Alar arasında radikal İslamnı yaqlauçılar bar häm alar Ğäräp dairäläre belän turıdan-turı bäyle. Annan başqa alar arasında Umarov kebek Çeçnädäge traditsion Sufizmnı yaqlauçılar da bar. Ğäräp fondları küberäk radikal İslamnı yaqlauçı Basayev kebek komandirlarğa kitä torğandır. Umarovnıñ visi-prezident kebek simvolik rol belän genä qänäğät buluı ikele. Ul köräşçeläre öçen aqça teli häm şul säbäple mondıy çığışlar yasıy."
Rusiä mediasında Masxadovnıñ üleme , anıñ urnına Sadulayevneñ bilgelänüe Ğäräplärneñ separatist xärbi citäkçelekne üz qullarına alularına kiterde digän fiker äytelä. Umarov monı Kremlneñ propogandası dip bäyäli.
"Bu Ğäräplär kem häm alarnıñ küpmese çeçnädä, monı kürsätesennär. Min üzem iñ küp digändä biş ğäräpne genä beläm. Alar jihad öçen köräşälär. Möselman bularaq vazıyfaların ütilär. Bez azatlığıbıznı almıyça torıp, irekle dä, möselman da bula almıybız. Bez ireklegebezne alsaq qına möselman bula alabız. Bez irekle Möselman dävläte tözibez."
Çeçen xäräkätendäge kierenkelek tarqalışqa kiteräçäk mikän? Makarkinneñ fikerençä, bu yaqın kiläçäktä bulmas. Umarovnıñ anti-rus xisläre Ğäräplärgä borçıluğa qarağanda köçleräk. Ul häm Basayev qayber ölkälärdä , şul sanda finans ölkäsendä dä köndäş bulasalar da, alar bügenge köndä bergälär. Bolar Rusiä belgeçe Makarkin fikerläre.
Färit İdelle, Praga.