Quşma Ştatlardağı cämäğät mäxkämäse 2001-nçe yılnıñ 11-nçe sintäber höcümnären oyıştıruğa bäyle dip tabıp, Zäkäriä Musawine ğömerlek törmä cäzasına xökem itte. Ğäyepläw yağı aña ülem cäzası birüne telägän ide, ämma cämäğät mäxkämäse äğzaları Musawineñ höcümnärne oyıştıruda ni däräcädä qatnaşuı mäs''äläsendä urtaq fikergä kilä almadı, şuña kürä dä anıñ oyıştıruda üzäk rol'' uynawın açıqlamıy torıp, ülemgä xökem itep bulmıy, digän fikergä kilde.
Zäkäriä Musawigä nindi cäza birü mäs''äläsen mäxkämä 6 atna buyı tikşerde, xörmätle tıñlawçılar. Häm nihayät maynıñ 3-endä ul üz qararın iğlan itte:
"Quşma Ştatlarnıñ Zäkäriä Musawigä qarşı mäxkämä eşendä, berençe ğäyepläw punktı - däwlät çiklären ütep terror qılu maqsatında süzquyışu, öçençe ğäyepläw punktı - oçqıçnı yuq itü maqsatında süzquyışı, häm dürtençe punk - küpläp üterü qoralların taratu maqsatında süzquyışı öçen cämäğät mäxlämäse ğäyeplängän zatnı, inde berqayçan da irekkä çığarılmaw şartı belän ğömerlek törmä cäzasına xökem itä" - Virginiä ştatınıñ Alexandria şähärendä uzğan mäxkämäneñ xökem qararı şundıy.
Älege qarar ğäyepläwne alıp barğan prokurorlar öçen üzenä kürä ber ciñelü bulıp tora. Alar, Musawi 11-nçe sintäber höcümnäre näticäsendä 3 meñläp keşeneñ ülüe öçen cawaplı dip, aña ülem cäzası çığarunı sorağan ude. Ämma şul höcümnärgä näq 3 atna qala Musawi Quşma Ştatlarnıñ immmigratsiä qağidälären bozuda ğäyeplänep qulğa alınğan ide, yäğni ul üze şul höcümnärdä qatnaşmağan bulıp çığa. Ğäyepläw yağı moña, Zäkäriä Musawi terrorçılarnıñ süzquyışuı äğzası bularaq höcümnär turında belä torıp ta, politsiägä monı xäbär itmägän, kiresençä, plannarnı yäşerergä tırışqan, dimäk qorbannar öçen ul tulı cawaplılıq tota, dip belderä.
Yaqlawçılar isä, Musawi politsiägä yalğan söylämi genä plannarnı açıp salğan bulsa da, monıñ faydası bulmağan bulır ide, tikşerüçelär ul çaqta barıber citez eş itmäs ide, dip çığaçaq xökem qararın yomşartırğa tırışıp qaradı. Alar fikerençä, 11-nçe sintäber höcümnäreneñ äzerlänep yatuın kürsätkän başqa işarälär dä bulğan, läkin alarnıñ bersenä dä iğtibar birelmägän.
Ğadel bulu antı belän mäxkämägä kergän qayber keşelär Musawi öçen çınnan da ülem cäzası telägän bulğan. Ämma axırğı çiktä 9 ir häm 3 xatın-qızdan torğan şul xökem xäyäte bu mäs''älädä urtaq qararğa kilä almadı. Ä amerikan qanunı ülem cäzasına xökem itüneñ bertawıştan qabul itelüen taläp itä. Zäkäriä Musawi oçrağında şuña kürä ğömerlek törmä cäzası saylana.
Xäzer inde ğäyepläw yağı da, advokatlar da qarar belän qänäğät qaluın äytä. Musawineñ mäxkämä tarafınnan bilgelängän advokatı Gerald Zerkin, Musawineñ 11-nçe sintäber höcümnärendäge role döres bäyälände, dip isäpli:
"Qararnı tıñlağannan soñ şunı äytep bula - mäxkämä äğzaları Musawineñ 11-nçe sintäber höcümnäre turında belüe alay uq zur bulmağan dip uylıy häm bu alarnıñ nindi qarar çığaruına da yoğıntı yasağan", di advokat Zerkin.
Ğäyepläw yağınnan çığış yasap isä Quşma Ştatlarnıñ baş prokurorı urınbasarı Paul McNulty, ülem cäzası birelmäsä dä, Musawi ğämälläre öçen tieşle cawapqa tartıldı, şul möhim, di:
Çığışı belän Mäğribtän, ä xäzer fransuz watandaşı bulğan 37 yäşlek Musawi üze isä xökem qararı iğlan itelgännän soñ utırışlar zalında "Amerika, sin ottırdıñ, ä min ottım" dip qıçqırğan. Ul tormışınıñ qalğan öleşen Colorado ştatındağı ifrat ta nıq saqlanğan törmädä ütkäräçäk.
Kärim Kamal
"Quşma Ştatlarnıñ Zäkäriä Musawigä qarşı mäxkämä eşendä, berençe ğäyepläw punktı - däwlät çiklären ütep terror qılu maqsatında süzquyışu, öçençe ğäyepläw punktı - oçqıçnı yuq itü maqsatında süzquyışı, häm dürtençe punk - küpläp üterü qoralların taratu maqsatında süzquyışı öçen cämäğät mäxlämäse ğäyeplängän zatnı, inde berqayçan da irekkä çığarılmaw şartı belän ğömerlek törmä cäzasına xökem itä" - Virginiä ştatınıñ Alexandria şähärendä uzğan mäxkämäneñ xökem qararı şundıy.
Älege qarar ğäyepläwne alıp barğan prokurorlar öçen üzenä kürä ber ciñelü bulıp tora. Alar, Musawi 11-nçe sintäber höcümnäre näticäsendä 3 meñläp keşeneñ ülüe öçen cawaplı dip, aña ülem cäzası çığarunı sorağan ude. Ämma şul höcümnärgä näq 3 atna qala Musawi Quşma Ştatlarnıñ immmigratsiä qağidälären bozuda ğäyeplänep qulğa alınğan ide, yäğni ul üze şul höcümnärdä qatnaşmağan bulıp çığa. Ğäyepläw yağı moña, Zäkäriä Musawi terrorçılarnıñ süzquyışuı äğzası bularaq höcümnär turında belä torıp ta, politsiägä monı xäbär itmägän, kiresençä, plannarnı yäşerergä tırışqan, dimäk qorbannar öçen ul tulı cawaplılıq tota, dip belderä.
Yaqlawçılar isä, Musawi politsiägä yalğan söylämi genä plannarnı açıp salğan bulsa da, monıñ faydası bulmağan bulır ide, tikşerüçelär ul çaqta barıber citez eş itmäs ide, dip çığaçaq xökem qararın yomşartırğa tırışıp qaradı. Alar fikerençä, 11-nçe sintäber höcümnäreneñ äzerlänep yatuın kürsätkän başqa işarälär dä bulğan, läkin alarnıñ bersenä dä iğtibar birelmägän.
Ğadel bulu antı belän mäxkämägä kergän qayber keşelär Musawi öçen çınnan da ülem cäzası telägän bulğan. Ämma axırğı çiktä 9 ir häm 3 xatın-qızdan torğan şul xökem xäyäte bu mäs''älädä urtaq qararğa kilä almadı. Ä amerikan qanunı ülem cäzasına xökem itüneñ bertawıştan qabul itelüen taläp itä. Zäkäriä Musawi oçrağında şuña kürä ğömerlek törmä cäzası saylana.
Xäzer inde ğäyepläw yağı da, advokatlar da qarar belän qänäğät qaluın äytä. Musawineñ mäxkämä tarafınnan bilgelängän advokatı Gerald Zerkin, Musawineñ 11-nçe sintäber höcümnärendäge role döres bäyälände, dip isäpli:
"Qararnı tıñlağannan soñ şunı äytep bula - mäxkämä äğzaları Musawineñ 11-nçe sintäber höcümnäre turında belüe alay uq zur bulmağan dip uylıy häm bu alarnıñ nindi qarar çığaruına da yoğıntı yasağan", di advokat Zerkin.
Ğäyepläw yağınnan çığış yasap isä Quşma Ştatlarnıñ baş prokurorı urınbasarı Paul McNulty, ülem cäzası birelmäsä dä, Musawi ğämälläre öçen tieşle cawapqa tartıldı, şul möhim, di:
Çığışı belän Mäğribtän, ä xäzer fransuz watandaşı bulğan 37 yäşlek Musawi üze isä xökem qararı iğlan itelgännän soñ utırışlar zalında "Amerika, sin ottırdıñ, ä min ottım" dip qıçqırğan. Ul tormışınıñ qalğan öleşen Colorado ştatındağı ifrat ta nıq saqlanğan törmädä ütkäräçäk.
Kärim Kamal