Montenegrodağı Serbiä yaqlı oppozitsiä yäkşämbe uzğan bäysezlek referendumı näticälären yañadan sanawnı taläp itä. Älegä qädär iğlan itelgän sannar alar faydasına tügel - referendumda küpläp qatnaşqan xalıqnıñ 55 protsenttan az ğına bulsa da artığı ilneñ Serbiä belän berlektän çığıp, bäysez däwlät bularaq yäşäwen yaqladı. Ämma näticälär älegä räsmi iğlan itelmäde.
Yewropa Berlege bilgelägän maxsus saylaw komissiäse räise Frantişek Lipka süzlärenä qarağanda, bäysezlekne yaqlap referendumda qatnaşqan xalıqnıñ 55.5 protsentı birgän. Älege san Yewropa Berlege aldan uq töp şartlarnıñ berse itep quyğan 55 protsenttan az ğına kübräk şulay itep. Bu isä Serbiä belän qalunı yaqlağan taraf ömetlären süreldermi, alar xäzer referendum näticälären räsmän iğlan itkänçe, tawışlarnı yañadan sanap çığunı taläp itä.
Frantişek Lipka sişämbe könne, bäysezlekne yaqlawçılar da, Serbiä tarafdarları da üz şikayätlären komissiägä öç kön eçendä birä ala, dip belderde.
Ämma referendum näticäläre räsmän iğlan itelmäsä dä, bäysezlek tarafdarları inde ikençe kön ciñüen bäyräm itä, Montenegro şähärläreneñ uram-mäydannarında tantanalar tuqtamıy. Alarnıñ yulbaşçısı, ilneñ premyer-ministrı Milo Djukanoviç:
"Montenegro watandaşları irekle töstä ilne bäysez, suveren itärgä buldı, min monı Montenegro öçen dä, demokratiä öçen dä, qanun xakimiate wä bar töbäktäge yewropa prinsipları öçen dä böyek ciñü dip sanıym", di Milo Djukanoviç, küpçelek xalıqnıñ bäysezlekne saylawı xaqında.
Montenegro premyerı süzlärenä qarağanda, bäysezlekne yaqlawçılarnıñ töp maqsatı - ilneñ Yewropa Berlegenä quşıluına ireşü, häm xäzer inde bu maqsat tağın da yaqınaydı:
"Işanam ki, inde äzerlängän Romaniä, Bolğarstan, Xorvatiädän soñ bu töbäktän Yewropa Berlegenä quşılaçaq çirattağı il bulıp Montenegro tora ala", dip bilgeli çirattağı maqsatın premyer Djukanoviç.
Serbiäneñ üzendäge suğış cinayätçelären totıp xalıqara mäxkämägä tapşıra almawı, yäisä tapşırırğa telämäwe säbäple, anıñ Yewropa Berlege belän araları şaqtıy kierenke bulıp qala birä. Montenegro Serbiä belän ber däwlättä bulğan çorda, bu kierenkelek aña da qağıla ide. Xäzer inde kirtälär alıp taşlana, dip belderä bäysezlek tarafdarları.
Yewropa Berlege älegä Montenegronıñ yaña xälen iñ yuğarı däräcädä tanımasa da, monıñ öçen Brüssel referendum näticäläreneñ räsmän iğlan itelüen kötä, anıñ matbuğat wäkile Amadeu Altafaj Tardio, Montenegro öçen xäzer inde ayırım yardäm täqdimnäre äzerlänä, dip belderde. Sişämbedä monı Berlekne kiñäytü öçen cawaplı komissar Olli Rehn da rasladı, ul yaña däwlät belän Yewropa Berlege tığızraq aralaşu täqdimen yasayaçaq, dide.
Ä menä Montenegro kiläçägenä beraz üzençä qarağan Belgradtan sişämbe könne inde berençel näticälärne dä tanu xäbäre kilde. Serbiä prezidentı Boris Tardiç, ul liberal demokrat bularaq tanılğan ähel, min Montenegro referendumı näticälären qabul itäm, dip belderde. Elegräk, may başında Serbiä vitse-premyerı urınınnan kitkän ikençe ber demokrat Mirolüb Labus bolay digän ide:
"Serbiä xökümäte bäysez Montenegronı tanuda berençe bulırğa tieş. Häm Serbiä Montenegro belän üzara mönäsäbätlärne caylaw turında kiçekmästän söyläşülär başlarğa tieş. Belgradnıñ Montenegroğa, Yewropa Berlegenä qarata älegä qädär alıp barılğan säyäsäte tulı uñışsızlıqqa duçar buldı", digän ide Mirolüb Labus serb yağınıñ Montenegro bäysezlegen berençelärdän bulıp tanuı ähämiate turında.
Montenegro xalqınıñ öçtän ber öleşen näq menä serblar täşkil itä, alarnıñ zur öleşe ilneñ Serbiä belän qaluın yaqlıy häm şuña kürä dä kürşe Belgradnıñ bäysezlek mäs''äläsendä nindi qaraş aluı Montenegrodağı totrıqlılıqnı saqlap qalu öçen bik möhim.
Kärim Kamal
Frantişek Lipka sişämbe könne, bäysezlekne yaqlawçılar da, Serbiä tarafdarları da üz şikayätlären komissiägä öç kön eçendä birä ala, dip belderde.
Ämma referendum näticäläre räsmän iğlan itelmäsä dä, bäysezlek tarafdarları inde ikençe kön ciñüen bäyräm itä, Montenegro şähärläreneñ uram-mäydannarında tantanalar tuqtamıy. Alarnıñ yulbaşçısı, ilneñ premyer-ministrı Milo Djukanoviç:
"Montenegro watandaşları irekle töstä ilne bäysez, suveren itärgä buldı, min monı Montenegro öçen dä, demokratiä öçen dä, qanun xakimiate wä bar töbäktäge yewropa prinsipları öçen dä böyek ciñü dip sanıym", di Milo Djukanoviç, küpçelek xalıqnıñ bäysezlekne saylawı xaqında.
Montenegro premyerı süzlärenä qarağanda, bäysezlekne yaqlawçılarnıñ töp maqsatı - ilneñ Yewropa Berlegenä quşıluına ireşü, häm xäzer inde bu maqsat tağın da yaqınaydı:
"Işanam ki, inde äzerlängän Romaniä, Bolğarstan, Xorvatiädän soñ bu töbäktän Yewropa Berlegenä quşılaçaq çirattağı il bulıp Montenegro tora ala", dip bilgeli çirattağı maqsatın premyer Djukanoviç.
Serbiäneñ üzendäge suğış cinayätçelären totıp xalıqara mäxkämägä tapşıra almawı, yäisä tapşırırğa telämäwe säbäple, anıñ Yewropa Berlege belän araları şaqtıy kierenke bulıp qala birä. Montenegro Serbiä belän ber däwlättä bulğan çorda, bu kierenkelek aña da qağıla ide. Xäzer inde kirtälär alıp taşlana, dip belderä bäysezlek tarafdarları.
Yewropa Berlege älegä Montenegronıñ yaña xälen iñ yuğarı däräcädä tanımasa da, monıñ öçen Brüssel referendum näticäläreneñ räsmän iğlan itelüen kötä, anıñ matbuğat wäkile Amadeu Altafaj Tardio, Montenegro öçen xäzer inde ayırım yardäm täqdimnäre äzerlänä, dip belderde. Sişämbedä monı Berlekne kiñäytü öçen cawaplı komissar Olli Rehn da rasladı, ul yaña däwlät belän Yewropa Berlege tığızraq aralaşu täqdimen yasayaçaq, dide.
Ä menä Montenegro kiläçägenä beraz üzençä qarağan Belgradtan sişämbe könne inde berençel näticälärne dä tanu xäbäre kilde. Serbiä prezidentı Boris Tardiç, ul liberal demokrat bularaq tanılğan ähel, min Montenegro referendumı näticälären qabul itäm, dip belderde. Elegräk, may başında Serbiä vitse-premyerı urınınnan kitkän ikençe ber demokrat Mirolüb Labus bolay digän ide:
"Serbiä xökümäte bäysez Montenegronı tanuda berençe bulırğa tieş. Häm Serbiä Montenegro belän üzara mönäsäbätlärne caylaw turında kiçekmästän söyläşülär başlarğa tieş. Belgradnıñ Montenegroğa, Yewropa Berlegenä qarata älegä qädär alıp barılğan säyäsäte tulı uñışsızlıqqa duçar buldı", digän ide Mirolüb Labus serb yağınıñ Montenegro bäysezlegen berençelärdän bulıp tanuı ähämiate turında.
Montenegro xalqınıñ öçtän ber öleşen näq menä serblar täşkil itä, alarnıñ zur öleşe ilneñ Serbiä belän qaluın yaqlıy häm şuña kürä dä kürşe Belgradnıñ bäysezlek mäs''äläsendä nindi qaraş aluı Montenegrodağı totrıqlılıqnı saqlap qalu öçen bik möhim.
Kärim Kamal