Vladimir Putin: "sezdän vizalar, bezdän gaz"

Bügen Rusiä belän Yewropa Berlege citäkçeläre yuğarı däräcäle oçraşu ütkärä - Soçidä yal itkän Vladimir Putin yanına Yewropa komissiäse räise Jose Manuel Barroso, Berlektä xäzer räislek itkän Austriäneñ kanslerı Wolfgang Schuessel, tağın berniçä yuğarı wäkil kilde. Kön tärtibendä iñ möhim mäs''älä bulıp yaqlar arasındağı energetika xezmättäşlegen nığıtu tora.
Rusiä citäkçelegeneñ Könbatış illäre wäkilläre belän alıp barğan här diärlek söyläşüendä üzäktä yağulıq, energetika mäs''äläse tora xäzer. Bu beryaqtan, Putin säyäsäte säbäple yaqlarnı berläşterä alırlıq urtaq mäs''älälär sanınıñ kimüe belän añlatılsa, ikençe yaqtan Mäskäwneñ dönyadağı kiläçägen berençe çiratta ber energetik böyek mämläkät itep kürüenä barıp totaşa. Şuña kürä dä Putin öçen Könbatışnı, Rusiäneñ bu ölkädä ışanıçlı partner buluına künderü bik möhim. Moña ireşü maqsatında ul qızıqlı dälillär kiterä:

"Tönyaq Yewropa gazütkärgeçen suzu, qitğanıñ energiä iminlegenä ireşü ölkäsendäge başqa çaralar - bolar barısı da dönyaküläm dä, töbäktäge dä täräqqiat öçen, töp maqsatqa ireşü - yewropalılarnıñ tormış sıyfatın yaxşırtu öçen eşlänä", dip añlata Vladimir Putin Rusiä citäkçelegeneñ Yewropa xalqı iminlegen qayğırtuın.

Soçigä kilgän Yewropa qunaqları - Austriä kanslerı Wolfgang Schuessel, Yewrokomissiä räise Jose Manuel Barroso, andağı tışqı eşlär öçen cawaplı komissar Benita Ferrero-Waldner häm Yewropa Berlegeneñ tışqı säyäsät wä iminlek ölkäsendäge yuğarı wäkile Javier Solana, Mäskäwneñ Yewropanı şulay qayğırtuına bik uñay qarıy, xäzer Yewropa Berlegendä räislek itkän Austriäneñ kanslerı Schuessel, Rusiä belän xezmättäşlegebezneñ 40 yıldan artıq tarixı bar, Yewropa monı kiläçäktä dä däwam itärgä teli, dip belderde. Ämma berük waqıtta Soçi qunaqları Mäskäw belän xezmättäşlekne, bigräk tä yağulıq belän tä''min itüne farazlap bula torğan itmäkçe. Şuşı yıl başında Rusiä "Gazpromı"nıñ Ukrainağa gaz birüne tuqtatıp aluı Yewropada säyäsi şantaj bularaq qabul itelde.

Yewropa Berlege Rusiä gazın barı tik ber genä şirkät, bu oçraqta "Gazprom"nıñ ğına satuın kire qağa, totrıqlı tä''minat öçen andıy monopoliäne beterü kiräk, dip belderä. Yewrokomissiä äğzası Ferrero-Waldner, misal öçen, Soçidä bolay digän ide:

"Bazar iqtisadı ikän, bu bezneñ öçen beryaqtan tulı ütäkürenmälekne, häm qara-qarşı bulunı da añlata. "Gazprom" başqalarğa açılırğa teli ikän, möhim bulıp monıñ bezneñ şirkätlärgä dä cäyelüe tora, bigräk tä gaz çeltäre ölkäsendä", di Yewropa komissiäseneñ äğzası, Soçi söyläşülärendä qatnaşqan Benita Ferrero-Waldner, Rusiädäge gaz bazarınıñ başqa şirkätlärgä dä açıluı kiräklegen.

Rusiäneñ Yewropa Berlege belän energiä xezmättäşlege älegä yaqlarnıñ şuşı mäs''älädä kileşä almawına kilep terälä. Anıñ qarawı, vizalar ölkäsendä yaqlar bügen inde küpmeder alğa kitä aldı, Soçidä Rusiä häm Yewropa Berlege illäre watandaşlarına üzara vizalar birüne ciñeläytä torğan kileşü imzalandı. Ämma bu ciñeläytü älegä bar xalıqqa da qaramıy, barı tik sportçılar, eşmäkärlär, mädäniat ähelläre, ikeyaqlı almaşu programmalarında qatnaşuçılarnıñ viza mäşäqätlären genä ciñeläytäçäk.

Kärim Kamal