Rusiädä çit il keşelärenä, könyaq häm könçığış xalıqları wäkillärenä höcümnär yasaw turındağı xäbärlär torğan sayın yışraq kilä. Bu ber yaqtan ildä çitlärgä näfrät xisläre artuın kürsätsä, ikençe yaqtan, xakimiatneñ rasizmğa qarşı köräşne tieşle däräcädä alıp bara almawın da añlata. Ämma qayber belgeçlär, parlament häm prezident saylawları aldınnan bu ölkädäge kierenkelek xakimiatkä faydağa da bula ala, digän fiker belderä.
Rusiädä xalıq saylawlarğa, başqa illärdäge kebek, ömet belän tügel, ä qurqu belän bara digän xis qala. Taqırbaş yäşlärneñ şulay qıçqırıp toruı sürätendä küpçelektä üzennän-üze xäzerge xakimiatne qaldıru xäyerleräk bulır digän fiker uyata.
1996-nçı yılda prezident itep ikençe märtäbägä dä saylanu öçen Boris Yeltsin kommunist yanawın bik osta faydalanğan ide. 2004-nçe yılda isä Vladimir Putin näq şul uq maqsatqa, üzen il qanın eçüçe aqça qapçıqları - oligarxlardan qotqaruçı itep kürsätü aşa ireşte. Kiläse saylawlarğa inde 21 genä ay qalıp bara, alar 2008-neñ martına bilgelängän, ämma xalıqnı aña äzerläw häm tınğısızlıq xisen uyatu inde başlandı kebek. Bu yulı üsep kilüçe faşizm belän:
"Xalıqlar arasında doşmanlıq wä näfrät xisen çäçkän natzizmnıñ tar-mar itelgän şiğärlären yänä kütärergä teläwçelär dönyanı körçekkä, mäğnäsez qan qoyuğa, bäğersezlekkä alıp bara. Şuña kürä dä faşizmnı tar-mar itü ber sabaq wä tieşle üç alunıñ barıber kilüen kürsätkän kisätü bulırğa tieş", dip belderä Rusiä prezidentı Vladimir Putin, dönyada häm ildä natsi qaraşlarnıñ üsüenä işarä itep.
İldä näfrät xisläre artuınnan kisätkän bu süzlären Putin 9-nçı mayda, Rusiädä natsi Germaniäsen ciñü könen bäyräm itkändä äytte. Kisätü bügenge köndä bik urınlı - äle anda, äle monda çit il keşelärenä höcümnär yasalu, alarnı üterü, qıynaw turındağı xäbärlär Rusiädän xäzer yış kilep tora. Şuşı yıl başınnan ğına da ildä 18 çit häm slavän bulmağan keşe üterelgän, tağın 150-läbe törle cäräxätlär alğan - bu sannarnı şul ölkädäge cinayätlärne terkäp barğan Sova üzäge xäbär itä.
Mäskäw Kremle çitlärgä näfrät çäçü eşe belän ayawsız köräşäçäge turında belderä. Ämma tanılğan demokrat, keşe xoquqların yaqlawçı Lev Ponomarev moña şiklänep qarıy, xakimiat natsi qaraşlarına qarşı köräşne barı tik säyäsi maqsatlarda ğına qullana, di:
"Faşizm belän köräşkä xakimiat üzen qanuni yaqtan nığıtu çarası bularaq qına qarıy, alar şulay itep ğadi saylawçığa "faşistlarğa qarağanda, xakimiattä bezneñ buluıbız xäyerleräk" digän fikerne citkermäkçe", dip uylıy keşe xoquqların yaqlawçı Lev Ponomarev.
Vladimir Putin xäzer inde öçençe märtäbägä prezident urınına däğwa itä almasa da, aña Kremldä üz warisın qaldıru möhim häm şunıñ öçen aña cämäğät yaqlawın qazanu kiräk.
Rasizmqa qarşı köräş başlap cibärü Rusiä citäkçeläreneñ Könbatış belän eş itüenä dä uñay tä''sir yasıy ala. Yäğni, anda, ildäge tärtipne Putin tirälege genä saqlıy ala digän fiker tuuı mömkin. Mäskäwdäge Carnegie üzägennän Nikolay Petrov:
"Kreml üz faydasında qullana alırlıq yanawnı ezli. Töp niät şul - ilneñ üzendä dä, Könbatışta ta urtaq tanılğan berär närsä tabu. Ägär dä ildä çın faşist qurqınıçı bar ikän, dimäk, ni dä bulsa eşlänergä tieş häm monıñ belän şaqtıy ğämällärne aqlap bulaçaq", di Nikolay Petrov.
Şul mömkin aqlanırlıq ğämällär arasınnan, ayırım alğanda, Putin warisın saylağanda bik ük demokratik bulmağan çaralar qullanunı, xätta kilep tuğan wäzğiatkä sıltanıp Putinneñ öçençe märtäbä dä prezident yarışına çığu ixtimalın atıylar.
Kärim Kamal
1996-nçı yılda prezident itep ikençe märtäbägä dä saylanu öçen Boris Yeltsin kommunist yanawın bik osta faydalanğan ide. 2004-nçe yılda isä Vladimir Putin näq şul uq maqsatqa, üzen il qanın eçüçe aqça qapçıqları - oligarxlardan qotqaruçı itep kürsätü aşa ireşte. Kiläse saylawlarğa inde 21 genä ay qalıp bara, alar 2008-neñ martına bilgelängän, ämma xalıqnı aña äzerläw häm tınğısızlıq xisen uyatu inde başlandı kebek. Bu yulı üsep kilüçe faşizm belän:
"Xalıqlar arasında doşmanlıq wä näfrät xisen çäçkän natzizmnıñ tar-mar itelgän şiğärlären yänä kütärergä teläwçelär dönyanı körçekkä, mäğnäsez qan qoyuğa, bäğersezlekkä alıp bara. Şuña kürä dä faşizmnı tar-mar itü ber sabaq wä tieşle üç alunıñ barıber kilüen kürsätkän kisätü bulırğa tieş", dip belderä Rusiä prezidentı Vladimir Putin, dönyada häm ildä natsi qaraşlarnıñ üsüenä işarä itep.
İldä näfrät xisläre artuınnan kisätkän bu süzlären Putin 9-nçı mayda, Rusiädä natsi Germaniäsen ciñü könen bäyräm itkändä äytte. Kisätü bügenge köndä bik urınlı - äle anda, äle monda çit il keşelärenä höcümnär yasalu, alarnı üterü, qıynaw turındağı xäbärlär Rusiädän xäzer yış kilep tora. Şuşı yıl başınnan ğına da ildä 18 çit häm slavän bulmağan keşe üterelgän, tağın 150-läbe törle cäräxätlär alğan - bu sannarnı şul ölkädäge cinayätlärne terkäp barğan Sova üzäge xäbär itä.
Mäskäw Kremle çitlärgä näfrät çäçü eşe belän ayawsız köräşäçäge turında belderä. Ämma tanılğan demokrat, keşe xoquqların yaqlawçı Lev Ponomarev moña şiklänep qarıy, xakimiat natsi qaraşlarına qarşı köräşne barı tik säyäsi maqsatlarda ğına qullana, di:
"Faşizm belän köräşkä xakimiat üzen qanuni yaqtan nığıtu çarası bularaq qına qarıy, alar şulay itep ğadi saylawçığa "faşistlarğa qarağanda, xakimiattä bezneñ buluıbız xäyerleräk" digän fikerne citkermäkçe", dip uylıy keşe xoquqların yaqlawçı Lev Ponomarev.
Vladimir Putin xäzer inde öçençe märtäbägä prezident urınına däğwa itä almasa da, aña Kremldä üz warisın qaldıru möhim häm şunıñ öçen aña cämäğät yaqlawın qazanu kiräk.
Rasizmqa qarşı köräş başlap cibärü Rusiä citäkçeläreneñ Könbatış belän eş itüenä dä uñay tä''sir yasıy ala. Yäğni, anda, ildäge tärtipne Putin tirälege genä saqlıy ala digän fiker tuuı mömkin. Mäskäwdäge Carnegie üzägennän Nikolay Petrov:
"Kreml üz faydasında qullana alırlıq yanawnı ezli. Töp niät şul - ilneñ üzendä dä, Könbatışta ta urtaq tanılğan berär närsä tabu. Ägär dä ildä çın faşist qurqınıçı bar ikän, dimäk, ni dä bulsa eşlänergä tieş häm monıñ belän şaqtıy ğämällärne aqlap bulaçaq", di Nikolay Petrov.
Şul mömkin aqlanırlıq ğämällär arasınnan, ayırım alğanda, Putin warisın saylağanda bik ük demokratik bulmağan çaralar qullanunı, xätta kilep tuğan wäzğiatkä sıltanıp Putinneñ öçençe märtäbä dä prezident yarışına çığu ixtimalın atıylar.
Kärim Kamal