Törkiä Livanğa ğäskär cibärä

Pluralistik, yäğni küp partiäle demokratiälärdä küpçelek taläpläre ğämälgä aşırıla digän qaraş östenlek itä. Ğomumän alğanda, citlekkän könbatış demokratiälärendä bu şulay bula. Çönki küpçelek yaqlağan partiäneñ ağzalarından oyışqan xökümätlär xakimiätkä menä. Alar da üz saylawçılarınıñ teläklärenä kürä säyäsät alıp barırğa tırışalar. Tabiği qayber oçraqlarda çitrekle ber mäsälädä kiñ küläm mäğlümät äsbablarınıñ, NGO dip atalğan säyäsättän çittäge oyışmalarnıñ häm xalıqnıñ küpçelek öleşeneñ taläpläre nigezendä xökümätlär säyäsätlären üzgärtergä dä mäcbur bulalar. Moña da demokratiäneñ, xalıq fikereneñ otuwı digän bäyä biräbez. Inde bu yulı Törkiädä bu başqaçaraq buldı häm xökümätneñ taläbe parlamenttan ütte.
Mäğlüm, Livannıñ könyağına urnaşqan qorallı Hizbullah otradları belän İzrail qorallı köçläre arasında ber aydan artıq däwam itkän bäreleşlärdän soñ BMO atışlarnı tuqtatu buyınça kürsätmä çığardı häm biregä östämä tınıçlıq saqlaw köçlären cibärü qararın birde. Näticädä şuşı tınıçlıq saqlaw köçlärenä Törek xärbilärän dä cibärü cibärmäw mäsäläsendä Törkiädä qızu debatlar quptı. Xökümät BMO, AB häm AQŞ-nıñ da basımnarı arqılı Livanğa ğäskär cibärergä buldı. Bu turıdağı möräcäğäten Törek Böyek Millät Mäclesenä cibärde. Monnan ike yıl elek isä şuluq mäcles AQŞ-nıñ Ğiraqqa Töreklär belän bergäläp xärbi operatsiä yasaw täqdimen kire qaqqan ide.

Bu arada isä soñğı atnalarda Törkiäneñ tönyaq-könçığış rayonnarında yä yıraqtan elektronik apparatlar belän şartlatılğan minalar, yä isä aftomatlar aşa açılğan ut aşa 7-8 soldat belän ofitser xälaq buldı. Monı Körd partizan oyışması PKK eşläde. PKK-nıñ xärbi bazaları isä Tönyaq Ğiraqta, küpçelege Kandilli isemle tawda urnaşqan. Törek Qorallı Köçläre inde niçä aylardan birle Tönyaq Ğiraqqa ütep kerep, şuşı PKK bazaların tar mar itärgä teli. Läkin Tönyaq Ğiraqtağı cirle Kördistan xökümäte ni dä AQŞ moña rizalıq birmilär. Şul arada Livanğa ğäskär cibärü mäsäläse kön tärtibenä mende. Bigräktä xärbi şähitlärnäñ çinaza yollarında xalıq “Ğäskär Livanğa tügel, ä Kandilli tawına kitsen” digän şiğarlar kütärdelär. Şulay uq kiñ küläm mäğlümät äsbapları belän alarnıñ jurnalistları da şuşı fikerne tarattılar. Qayber xalıq fikren öyränü oyışmalarınıñ tikşerenülärenä kürä, xalıqnıñ 75-80 protsentı Livanğa Törek ğäskären cibärügä qarşı çıqtı.

Menä Millät Mäclesendä bu turıda 5 Sintaberdä ütkärelgän debatlar şundıy kierenke ber atmosferada alıp barıldı. Oppozitsiädäge partiälär PKK-nı yuq itü öçen Ğiraqqa ütep kerelmägän Törek ğäskäreneñ Livanda eşe yuq digän fikerne äytelär. Ämma AK partiä deputatlarınıñ hämmäse diärlek xökümätneñ rezolutsiäsen yaqlap tawış birdelär. Nätiçädä 340 deputat yaqlap, 192 qarşı tawış birde. Dimäk xalıqnıñ küpçelegeneñ taläbe Mäclestän ütmäde.

Döres bugenge köndä meñnän artıq Törek ğäskäre yä BMO yä isä NATO tınıçlıq ğäskärläre bularaq Afganistan, Bosniä-Herzagovina, Kosovo belän Latviada xezmät kürälär. Läkin Livanğa Törek ğäskären cibärü çit köçlärneñ boyrığı sıman bäyälände. Törek gazetalarınıñ küpçelegeneñ rubrikaları Mäclesneñ bu qararına rizasızlıqnı açıq räweştä çağıldırdı. Misal öçen Akşam gazetası “Ğiraqqa kitä almağan ğäskär Livan yulında”; Tercüman “ Xalıq Kandilligä digändä Mäcles Livan dide”; Vatan “Deputatlarnıñ bereneneñ dä balası Livanğa kitmäyäçäk”; Yeni Mesaj “(Erdoğan) Annanı al da kit!” digän rubrikalar belän çıqtılar. Mäğlüm BMO General Sekretarı Kofi Annan da näk parlamentta tawış birelgändä Ankarağa räsmi vizit yasadı. Ul, “Törek ğäskäre Hizbullah otryadların qoralsızlandıru eşenä kereşmäyäçäk” digän garantiä birgän. Qısqası kiñ küläm mäğlümät äsbapları xucaları xökümätne açulandırırğa telämäsälär dä, xalıqnıñ rizasızlığın da yäşerä almadılar.

Äxtäm İbrahim, İstanbul