Cäy aylarında Rusiä prezidentı Putin ilgä çittäge urıstelle watandaşlarnı qaytaru turında maxsus färman çığarğan ide. Anda Rusiäneñ xalıq sanı kimi barğan töbäklärenä, ayırım alğanda Yıraq Könçığışqa, yaña keşelär cälep itü maqsatında eş urınnarı buldıru, öy tözü öçen aqçalata yardäm kürsätü çaraları da qarala. Ämma kire watanğa qaytuçılarnı qabul itärgä tieş bulğan töbäklär älegä üzläreneñ moña äzer tügellegen belderä.
Putin färmanı nigezendä qabul itelgän programmada Rusiägä küçep qaytuçılarnı aldan bilgelängän 12 maxsus ölkägä cibärü qaralğan ide. Alar ilneñ Yıraq Könçığışında, Rusiä çikläre buyında, Üzäk qara tufraqlı töbäktä urnaşqan. İsemlekkä şulay uq başqa däwlätlär çolğanışında qalğan Kaliningrad ta kerä. Alarnıñ barısında da yä xalıq sanı kisken kimi, yä inde alarda zur investitsiä proyektları äzerlänä häm alar xezmät resurslarına moxtac.
Rusiäneñ Yıraq Könçığışındağı töbäk proyektları institutın citäklägän Yuri Avdeev, Putin färmanı bigräk tä näq menä şul region öçen bik möhim, di:
"Bu programma bigräk tä bar Yıraq Könçığış öçen ifrat ta ähämiätle. Çönki soñğı 15 yıl eçendä bu yaqlardan 1 300 meñ keşe kitte, töbäk öçen bu şaqtıy zur yuğaltu. Çittäge watandaşlarnı häm Rusiäneñ başqa töbäklärendä yäşäwçelärne cälep itü şuşı wäzğiätne üzgärtä alır ide", di Yuri Avdeev.
Sintäbrneñ 1-enä qädär programmada qaralğan bar 12 töbäk tä federal'' xökümätkä, üzläreneñ kiläse yılda küpme keşe qabul itä aluın yazıp cibärergä tieş ide. Primorye ölkäse monı eşlärgä ölgerä almadı, ä Xabarovskidän isä barı tik 2 meñ keşelek kenä üteneç kilgän. Töbäklärneñ küpçelegendä ixtiac yaqınça şul däräcädä genä dip xäbär itelä.
Cirle xakimiät wäkilläre, bez möxäcirlärne kübräk tä alır idek, ämma monıñ öçen aqçabız da, başqa törle mömkinleklärebez dä yuq, dip zarlana. Federal'' xökümät bu eşlärgä 17 milliard sum aqça bülep birergä cıyınsa da, çığımnarnıñ zur öleşen regional'' xakimiät qaplarğa tieş. Urındağı türälär isä üz çiratında yökne küçep qaytuçılarnı eşkä alaçaq şirkätlärgä awdarırğa tırışa.
Programmada kiläse 2007-nçe yılda Rusiägä 100 meñläp keşene qaytaru qaralğan, alarnıñ 40 meñe hönäri yaqtan eşkä sälätle xäldä bulır dip farazlana. Ämma äzerlek eşläreneñ niçek baruına qarağanda, bu maqsatqa ireşü älegä şik astında.
Ä menä Tver'' häm Kaliningrad ölkäsendä çittäge watandaşlarnı qabul itügä mönäsäbät başqaçaraq. Kaliningrad kiläse yılda üzenä 10 meñ keşene aluğa äzer buluın belderä. Ämma ikençe yaqtan qızıqsınu alay uq yuğarı tügel - Kaliningrad ölkäsenä küçü telägen älegä 600-läp kenä keşe beldergän. Tver'' gubernatorı Dmitri Zelenin süzlärenä qarağanda, ul citäklägän ölkä eş, toraq, tieşle sotsial'' yaqlaw belän 7300 keşene tä''min itärgä äzer. Mäskäwdäge Bäysez Däwlätlär Berdämlege institutı mödireneñ urınbasarı Vladimir Jarixin, bar bu çaralarnı beraz irtäräk kürergä kiräk ide, dip isäpli:
"Minemçä, bolar barısı da bik kiräk, ämma inde beraz soñğa qaldı. Küpläp küçü problemaları 90-nçı yıllar urtasına xas ide. Rusiägä küçärgä teläwçelär monı inde küptän eşläde. Kire qaytmawçılar isä üz illärendä qalunı xup kürde", di Jarixin, Rusiägä çittä yäşäwçe urıstelle millättäşlärne qaytaru tırışlıqları uñayınnan.
Kärim Kamal
Rusiäneñ Yıraq Könçığışındağı töbäk proyektları institutın citäklägän Yuri Avdeev, Putin färmanı bigräk tä näq menä şul region öçen bik möhim, di:
"Bu programma bigräk tä bar Yıraq Könçığış öçen ifrat ta ähämiätle. Çönki soñğı 15 yıl eçendä bu yaqlardan 1 300 meñ keşe kitte, töbäk öçen bu şaqtıy zur yuğaltu. Çittäge watandaşlarnı häm Rusiäneñ başqa töbäklärendä yäşäwçelärne cälep itü şuşı wäzğiätne üzgärtä alır ide", di Yuri Avdeev.
Sintäbrneñ 1-enä qädär programmada qaralğan bar 12 töbäk tä federal'' xökümätkä, üzläreneñ kiläse yılda küpme keşe qabul itä aluın yazıp cibärergä tieş ide. Primorye ölkäse monı eşlärgä ölgerä almadı, ä Xabarovskidän isä barı tik 2 meñ keşelek kenä üteneç kilgän. Töbäklärneñ küpçelegendä ixtiac yaqınça şul däräcädä genä dip xäbär itelä.
Cirle xakimiät wäkilläre, bez möxäcirlärne kübräk tä alır idek, ämma monıñ öçen aqçabız da, başqa törle mömkinleklärebez dä yuq, dip zarlana. Federal'' xökümät bu eşlärgä 17 milliard sum aqça bülep birergä cıyınsa da, çığımnarnıñ zur öleşen regional'' xakimiät qaplarğa tieş. Urındağı türälär isä üz çiratında yökne küçep qaytuçılarnı eşkä alaçaq şirkätlärgä awdarırğa tırışa.
Programmada kiläse 2007-nçe yılda Rusiägä 100 meñläp keşene qaytaru qaralğan, alarnıñ 40 meñe hönäri yaqtan eşkä sälätle xäldä bulır dip farazlana. Ämma äzerlek eşläreneñ niçek baruına qarağanda, bu maqsatqa ireşü älegä şik astında.
Ä menä Tver'' häm Kaliningrad ölkäsendä çittäge watandaşlarnı qabul itügä mönäsäbät başqaçaraq. Kaliningrad kiläse yılda üzenä 10 meñ keşene aluğa äzer buluın belderä. Ämma ikençe yaqtan qızıqsınu alay uq yuğarı tügel - Kaliningrad ölkäsenä küçü telägen älegä 600-läp kenä keşe beldergän. Tver'' gubernatorı Dmitri Zelenin süzlärenä qarağanda, ul citäklägän ölkä eş, toraq, tieşle sotsial'' yaqlaw belän 7300 keşene tä''min itärgä äzer. Mäskäwdäge Bäysez Däwlätlär Berdämlege institutı mödireneñ urınbasarı Vladimir Jarixin, bar bu çaralarnı beraz irtäräk kürergä kiräk ide, dip isäpli:
"Minemçä, bolar barısı da bik kiräk, ämma inde beraz soñğa qaldı. Küpläp küçü problemaları 90-nçı yıllar urtasına xas ide. Rusiägä küçärgä teläwçelär monı inde küptän eşläde. Kire qaytmawçılar isä üz illärendä qalunı xup kürde", di Jarixin, Rusiägä çittä yäşäwçe urıstelle millättäşlärne qaytaru tırışlıqları uñayınnan.
Kärim Kamal