Ütkän atnada cirle, hawa häm diñgez köçläre baş komandirları, artınnan atna başında general ştab başlığınıñ yuğarı xärbi mäktäplärdä uqu yılı başlaw häm prezidentnıñ mäclesneñ açıluı uñayı belän yasağan çığışlarında Törkiädä iñ zur qurqınıçnıñ “irtica”, yäğni kiregä kiteş dip belderüläre zur debatlar qabınuına säbäp buldı. “İrtica” süze radikal islamçılıqnı añlata. Komandirlar häm prezident xakimiättäge AK partiägä töbäp ildä radikal islamçı aktivlıqlarnıñ, däwlät kadrlarına radikal dinçelärneñ urnaştırıluına, däwlät kürsätmäse buyınça çığarılğan däres kitaplarına islamçı äytemnär quşıluına işarä itälär. Xätta armiä admiralı Karahanoğlu Törek Qorallı Köçläre här törle qurqınıçqa qarşı çığaçaq dide. Ul Atatörek millätçelege rasizmnı kire qağa, Törkilärne ber däwlät qaramağında cıyu kebek Törekçelek dip atlağan utopik qaraşlarnı kire qağa digän fikerlär äytte. Qısqası barlıq komandirlar AK partiägä dä, AB-nä dä qatı tänqitlär belän xökem ittelär. İnde öç xärbi putç uzdırğan Törkiädä xärbilärneñ bu kisätüläre tınıçsızlıq xasil itä. Televidenyälärdä törle debatlar uzdırıldı, gazetalarda mäqälälär urnaştırıldı.
Şular arasında “Radikal” gazetasında ike mäqäläse basılıp çıqqan Turgut Özalnıñ Anavatan partiäse xakimiäte çorında Mäğärif Ministrlığı postın bilägän Hasan Celal Güzelneñ mäqäläläre iñ köçle reaksiälär dip bäyälänä ala. Anıñ 3 üktäberdäge mäqäläse “28 Fevral probası” dip atala: “Komandirlar, qanunda açıq itep kürsätelsä dä, üz wazifaları bulmağan eçke häm tışqı politika turında qaraşlar belderep, (säyäsätkä) tıqşınıp, qanunnı bozalar. Prezident tä tınıçsızlıqnıñ baş aktörläre arasında urın aldı. Törkiädä radikal dinçelek qurqınıçı yuq. Törek demokratiäsenä zıyan birgän militarizm qurqınıçı bar”.
Radikal gazetasınıñ 5 üktäber sanında isä şul uq Hasan Celal Güzälneñ bu yulı “Demokratiägä qarşı putç xoquqı” digän mäqäläse dönya kürde. Ul bolay dip yaza: ”Bezneñ putçılarıbız xoquqqa zur ähämiät birälär. Birmäsälär ide dä putç yasağanda ‘bu bezneñ qılıçıbıznıñ köçe’ disälär ide. General ştab Başlığı häm xärbi köçlär komandirlarınıñ soñğı çığışları demokratiägä häm xoquqqa qarşı. Säyäsi eçtälektä çığış yasadılar häm şulay itep xökümätneñ politikasına tıqşındılar… Läkin süzlärem yalğış añlaşılmasın ğömeren Törek armiäse öçen sarıf itkän qimmätle generallarıbıznıñ törmälärdä çörüenä älbättä küñelebez riza bulmas. Mondıy totqınlıqlarğa, bezneñ kebek ‘savıtnı pıçratqan’ politikanlar ğına layıq. Sez xärbi putç yasadı, konstitutsiäne bozdı dip törmägä yabılğan ber generalnı işetkänegez barmı? Nindi xoquq, nindi prokuror, nindi mäcles, nindi xökümät moña batırçılıq itä ala ki? Törkiädä demokratiäneñ xärbilärneñ qarmağı astında qaluı öçen töp cawaplı yuristlar. Min biredä här putçtan soñ ministrlıq postın alırğa tırışqan, ämer belän konstitutsiä yazğannarnı ğına äytmim. Ber dä üzlären millättän, xoquqtan häm qanunnardan östen kürgän ‘vatan qotqaruçılar’ bar”.
İnde baytaq säyäsätçe, jurnalist, yurist häm säyäsät beleme belän şöğellängän ğalimnär, xärbilär nigä bu xätle qatı tänqitle süzlär äyttelär digän sorawğa cawap ezlilär. Ğomumän bu AK partiäneñ aktivlıqlarına häm Premyer Erdoğannıñ kiläse yılnıñ Mayında Prezidentlıq postına menü ixtimallığına üskän reaksiä belän añlatıla. AK partiäneñ säyäsätendäge dini motivlar, ministrlarnıñ xatınnarınıñ islamça kienüläre, dinne däwlät eşlärennän ayırğan laiszm prinsibınıñ bozıluı dip bäyälänä. Ayıruça AB quyğan taläplärneñ küpçelegeneñ ğämälgä aşırıluı tik xärbilärne tügel, ä ğadi xalıqnı da borçıy. Xärbilärne AB-neñ Törek armiäsenä eçke politikağa tıqşınu mömkinlege birgän qanunnarnı köçtän çığaru taläbe dä açulandıra.
Äxtäm İbrahim, İstanbul
Şular arasında “Radikal” gazetasında ike mäqäläse basılıp çıqqan Turgut Özalnıñ Anavatan partiäse xakimiäte çorında Mäğärif Ministrlığı postın bilägän Hasan Celal Güzelneñ mäqäläläre iñ köçle reaksiälär dip bäyälänä ala. Anıñ 3 üktäberdäge mäqäläse “28 Fevral probası” dip atala: “Komandirlar, qanunda açıq itep kürsätelsä dä, üz wazifaları bulmağan eçke häm tışqı politika turında qaraşlar belderep, (säyäsätkä) tıqşınıp, qanunnı bozalar. Prezident tä tınıçsızlıqnıñ baş aktörläre arasında urın aldı. Törkiädä radikal dinçelek qurqınıçı yuq. Törek demokratiäsenä zıyan birgän militarizm qurqınıçı bar”.
Radikal gazetasınıñ 5 üktäber sanında isä şul uq Hasan Celal Güzälneñ bu yulı “Demokratiägä qarşı putç xoquqı” digän mäqäläse dönya kürde. Ul bolay dip yaza: ”Bezneñ putçılarıbız xoquqqa zur ähämiät birälär. Birmäsälär ide dä putç yasağanda ‘bu bezneñ qılıçıbıznıñ köçe’ disälär ide. General ştab Başlığı häm xärbi köçlär komandirlarınıñ soñğı çığışları demokratiägä häm xoquqqa qarşı. Säyäsi eçtälektä çığış yasadılar häm şulay itep xökümätneñ politikasına tıqşındılar… Läkin süzlärem yalğış añlaşılmasın ğömeren Törek armiäse öçen sarıf itkän qimmätle generallarıbıznıñ törmälärdä çörüenä älbättä küñelebez riza bulmas. Mondıy totqınlıqlarğa, bezneñ kebek ‘savıtnı pıçratqan’ politikanlar ğına layıq. Sez xärbi putç yasadı, konstitutsiäne bozdı dip törmägä yabılğan ber generalnı işetkänegez barmı? Nindi xoquq, nindi prokuror, nindi mäcles, nindi xökümät moña batırçılıq itä ala ki? Törkiädä demokratiäneñ xärbilärneñ qarmağı astında qaluı öçen töp cawaplı yuristlar. Min biredä här putçtan soñ ministrlıq postın alırğa tırışqan, ämer belän konstitutsiä yazğannarnı ğına äytmim. Ber dä üzlären millättän, xoquqtan häm qanunnardan östen kürgän ‘vatan qotqaruçılar’ bar”.
İnde baytaq säyäsätçe, jurnalist, yurist häm säyäsät beleme belän şöğellängän ğalimnär, xärbilär nigä bu xätle qatı tänqitle süzlär äyttelär digän sorawğa cawap ezlilär. Ğomumän bu AK partiäneñ aktivlıqlarına häm Premyer Erdoğannıñ kiläse yılnıñ Mayında Prezidentlıq postına menü ixtimallığına üskän reaksiä belän añlatıla. AK partiäneñ säyäsätendäge dini motivlar, ministrlarnıñ xatınnarınıñ islamça kienüläre, dinne däwlät eşlärennän ayırğan laiszm prinsibınıñ bozıluı dip bäyälänä. Ayıruça AB quyğan taläplärneñ küpçelegeneñ ğämälgä aşırıluı tik xärbilärne tügel, ä ğadi xalıqnı da borçıy. Xärbilärne AB-neñ Törek armiäsenä eçke politikağa tıqşınu mömkinlege birgän qanunnarnı köçtän çığaru taläbe dä açulandıra.
Äxtäm İbrahim, İstanbul