Ul gubernator başlanğıçı belän oyıştırıldı. Qorıltaynı gubernatornıñ yärdämçese Tat'yana Sergeeva açıp cibärde. Ul başta Sergey Morozovnıñ täbriknamäse belän tanıştırdı. Soñnan Fatıyx häm Säwbän xäzrätlärne, Çuaşstan möftie Älbir Krganovnı, arxiepsikop Proklnı, Federal' inspektor Jurvlevnı, Diinär eşläre Şurası räise Yegorovnı säxnägä çaqırdı. Plenar utırışta näq alar ğına süz tottılar da. Fatıyx xäzrät Qorıltaynıñ maqsatın äxlaqnı nığıtu çaraları ezläw dip añlattı.
Säwbän xäzrät isä möselman öçen 5 farız ğämäl turında süz tottı. Çuaşstan möftie Rusiädä İslam dine öçen tudırılğan uñay şartlarğa quanıç belderde. Arxiepsikop Proklnı iñ zur teläge – barlıq dinnär tarafdarlarınıñ da tatu, ber ğailädäy yäşäwe. Räsmi türälär Juravlev belän Yegorov ta näq şul uq tolerantlıqqa basım yasadılar. Tat'yana Sergeeva ravvin İosifnıñ täbrigen citkergäç, tatar avtonomiäse, äzeri, qazax, üzbäk oyışmaları citäkçelären täbrik süze belän säxnägä çaqırdı.
Öylä namazı waqıtı citügä yäşlärneñ ber öleşe namazğa kitte, qalğannarı öçen Fatıyx xäzrät äzerlägän wäğäz ürnäge birelde. Zamança “master-klass” dip atıylar inde andıy çaranı. Çınlap ta “master” süze bik tä urınlı yañğıradı bu oçraqta. Qızğanıç, yäşlärneñ ana telen belmäwe häm delegatlar arasında başqa millätlär wäkilläre dä buluınnan, wäğäzne urısça totarğa turı kilde Fatıyx xäzrätkä.
“Keşelek dönyasınıñ yäşäw instinktı barça xalıqlarnı da İslam dinenä kiteräçäk. Qızğanıç ki, xäzergä küplär üzlärenä waqıtta ğına Allahnı iskä töşeräbez. Ä qıyınlıqlar oçramasın öçen, Ul härwaqıt uyıñda, küñeleñdä bulırğa tieş. İslam dineneñ töp 5 taläbe – tışqı küreneş, ritual ğına ul. İslam dine – yäşäw räweşe. “Jiguli”gä benzin urınına solyarka salsañ, ul watıla, eşlämi. Xaq Täğälä adäm zatın bar itkändä anıñ parametrların bilgelägän, närsä yaramağanın Qor'än aşa citkergän. Ğäräp telendäge “Xamr” süze yabu, qaplaw, tonçıqtıru mäğnäsen añlata. Dimäk araqı eçep, bez baş mien otklyuçat itäbez. Bügenge ğalimnär Möxämmät päygambärneñ 1400 yıl elek äytkänen fänni yaqtan isbatladılar: araqınıñ xäwefsez küläme – dozası bulmıy.”Yartı säğätlek wäğäzdän soñ yäşlär Fatıyx xäzrätne sorawlarğa kümdelär. Läkin bersenä genä cawap buldı: ata-analar häm balalar mönäsäbätläre turındağısına. Waqıt tar ide şul. Programma buyınça töşke aş häm annan soñ ekskursiälär, tügäräk öställär qaralğan ide. 5 marşrut – 5 mäçetkä häm şähär rayonnarında tatar tele ezläre saqlanğan 5 mäktäp belän tanışu. Tügäräk öställär isä 3 temağa qaralğan ide: “Ğailä häm İslam”, “Ruxi yañarış – taza tormış aşa”, “İslam dineneñ äxlaq torışına tä'sire”.
Soñğısınıñ citäkçese – Ul'yan Däwlät universitetı professorı Arbağan Mogamedov başta tirän eçtäleqle kereş süz tottı.
“Radio häm televidenie İlam dinenä qarşı açılğan suğışnıñ töp qoralı bulıp tora. Malayziä, İran, Liwiä kebek illärdä xalıq çın keşeçä yäşi. Başqa dinnärne berläşterüçe däwlätlär bar: Vatikan, Öçençe Rim isemen däğwälağan Rusiä, İzrail', ä möselmannarnıqı – yuq. Dindä törle tarmaqlar päyda buluı da şunnan. İslam mäxälläläre köçle häm ğädel şäxes tiräsendä tuplanalar. Läkin Räsäydä, pravoslavie ürnägendä, yasalma ierarxiä urnaştırılğan. Häm näq dindä dä türälär buluı - Rusiä möselmannarı arasında qapma-qarşılıqlarnıñ nigeze dä. İslam dinenä qarşı törle ısullar qullanıla. Xätta İslam xoquqların yaqlawçı oyışma da päyda buldı. Däwlät Duması deputatı Şamil Soltanov äytüençä, bu da İslamnı eçtän tarqatu alımnarınıñ berse. Angliädä yartı million möselman yäşi, ä alar öçen 7 teleprogramma eşli. Alar kilmeşäklär, ä tatarğa üz cirendä dä andıy mömkinlek yuq. Angliädä maxsus qanun buyınça citäkçelektä, xätta Skotland-Yardda da 25 protsent urın möselmannarğa birelgän. Ä bezdä ilne talawçı türälärdän iğtibarnı çitkä yünälter öçen, xristian belän möselmannar arasında doşmanlıq tudıralar”.
İslam dine Rusiädä ikençe urında. Ägär bez tırışıbraq yäşlär arasında eş alıp barsaq, 1-urınğa çığarbız. Axırzaman aldınnan böten dönya xalqı da İslamğa kiläçäk. Kiläçägebez yäşlärne İslam ruxında tärbiäläwdän dä tora. Ä bez näq şul yünäleştä eşlibez dä. Ber Allalıqnıñ asılın küplär añladı inde, häm bezneñ saflar işäyä bara. Barısı da yaxşı bulır, Rusiä üze İslam däwlätenä äylänäçäk.
Mäktäplärdäge cıyılışlarğa möselman din ähellären çaqıru. Şulay uq yaña ğailälärneñ räsmi terkäleşenä dä.
Televizor aşa azğınlıq tärbiäläwgä çik quyu.
İslam dinen terror belän täñgälläşelüçelärne cawapqa tartırğa.
Mäktäplärdä regional' komponent öleşen ğöref-ğadätlärne yañartuğa faydalanırğa.
Yäşlärne eş belän tä'min itärgä…
Häm başqa şundıyraq teläk-taläplär. Alarnı xakimiät öyräner häm maxsus qarar qılır, dide Tat'yana Sergeeva. Ä Qorıltaynıñ ölkä yäşlärenä aldan uq äzerlängän möräcäğäte şunduq qabul itelde. Çönki ul ğomummäğlüm teläklärdän genä tözelgän ide.
Ayrat İbrahim, Sember