Rusiä Federatsiäseneñ sälämätlek saqlaw häm sotsial'' üseş ministrlığınıñ qararı nigezendä 1 noyäberdän başlap taşlamalarğa iä keşelärgä buşlay birelüçe darular isemlege qısqartıldı. Ayırım alğanda, isemlektän МİÇ-infeksiä, SPİD, tuberkulez häm yaman şeş belän çirläwçelärne däwalıy torğan darular alıp taşlanğan. İke yıl elek taşlamalar aqçalata birelä başlağan ide. Älege qanun nigezendä taşlamalarğa iä keşelär, yä aqçalata yärdäm, yäisä buşlay darular ala ala. İkeseneñ berse. Ä menä şuşı ay başınnan buşlay daru alırğa qarar itkännär daruxanägä barsalar, alarğa kiräkle darular buşlay birelmi. Ni ğäcäp, buşlay birelä torğan darular isemlege daimi üzgärep tora ikän. Ä bu isä butalçıqlar, tabiplar belän awırular arasında añlaşılmawçanlıq, rizasızlıq tudırdı. Ä darulardan mäxrüm itelgän, ämma alardan başqa yäşi almawçılar nişlärgä tieş? Şulay aptırap, barır çara belmägän Qazanda yäşäwçe Nadir İbrahimov Azatlıq radiosına şaltıratıp bu turıda üz fikerläre belän urtaqlaştı.
“Menä bu xällär turında qalğan matbuğat çaralarında açıqtan-açıq söylätmilär, ä Azatlıqta monı äytep bula. Xökümätneñ qolağına kermäsme dip kenä sezgä şaltırattım. Menä min xökümätneñ bezne aldalağanına aptırap yörim. Başta cäy aylarınnan birle äytep kildelär, darulata alığız dip yärdämne. Aqçalata almağız dip äytep kildelär. Ä menä xäzer darularnıñ iñ kiräklelären alar betergännär. Äle menä daruxanägä baram buşlay alam dip, ä anı alıp bulmıy. Berkemgä dä äytüdän xasiät yuq, kemgä äytsäñ dä, rusiäneñ şundıy zanokı bar dilär. Söyläşep tä tormıylar.”Ägär dä elek buşlay alına torğan darular isemlegendä 515 daru bulsa, xäzer alar 436 ğa qalğan. Alar arasında xalıq ayıruça yış qullana torğan ketanal, dimedrol, suprastin, eufilin, deklafinaq ta bar. Şuşı könnärdä ministrlar kabinetında ütkän oçraşuda respublika sälämätlek saqlaw ministrı urınbasarı Färidä Yärkäyeva älege kilep tuğan wäzğıätne añlatırğa tırıştı. Töşerelep qaldırılğan darular “Sälämätlek” ilküläm proyektı nigezendä finanslandı. İsemlek qısqarıp, Rusiä qaznasınnan buşlay darular kilü tuqtasa da, tatarstanlılar yärdämsez qalmayaçaq. Bu problema belän premyer-ministr Röstäm Miñnexanov şäxsän üze şöğellänä, dip belderde sälämätlek saqlaw ministrı urınbasarı.
SPİD belän çirläwçelär häm VİÇ-infeksiälelär tieşle darular belän Tatarstandağı SPİD üzäge aşa “Sälämätlek” proyektı qısalarında tä''min iteläçäklär. Ä üpkä awıruınnan däwalanuçılar “Rusiädä tuberkuler awıruı belän köräşüneñ kiçektergesez çaraları” programması nigezendä darular bireläçäk. Ä yaman şeş belän çirläwçelärne däwalağanda qullanıla torğan darular isä Tatarstan qaznası xisabına alınaçaq. Ä bilgele bulğança 2006, 2007 yılda da byudjetta alar öçen aqça qaralmağan.
Watanım Tatarstan gäziteneñ 22 noyäber sanında şuşı temağa qarağan ber mäqälä basıldı. Ul “Buşlay darular kem kesäsendä?” dip atala. Mäqälädä avtorı, Rusiä Däwlät Dumasında 2007 yılğı byudjet proyektınıñ taşlamağa iä keşelärne darular belän tä''min itügä qaralğan tözätmälärne Rusiäneñ mäcbüri meditsina iminlät fondınıñ yuğarı 7 citäkçesenä qarata cinayät eşe quzğatılğan könnärdä turı kilüe ğäcäpländerä di. Alar üz wäqälätlären faydalanıp, zur summadağı aqça üzläşterüdä häm töbäklärdäge buysınuçılardan zur külämdä rişwät aluda ğayıplänälär. Bıyıl östämä darular belän tä''min itü programmasına bülep birelgän 29 milliard sum aqça cäy aylarında uq totılıp betep, 20 milliard sumlıq darular burıçqa birelde. Xökümät älege burıçnı qaplaw yulların ezlägän arada, 1 noyäberdän taşlamalı darular isemlege qısqartıldı. Dimäk, kemnärder däwalanu öçen aqça ezläp cafa çigä, ä kemnärder şunnan faydalanıp aqça üzläşterä. Federal'' taşlama buyınça kiräkle darularnı buşqa ala almağan äbi-babaylarnı Qazan tügel, ä Mäskäw töp başına utırtqanın añlatuı bik çiten dip zarlanalar Qazan daruxanälärendä.
Gölnaz Şäyxetdin