Atnakiç dönya buylap Keşe xoquqların yaqlaw atnası başlanıp kitte, xörmätle tıñlawçılar. Bu uñaydan Amerika Quşma Ştatları citäkçelege ilneñ demokratiäne häm keşe xoquqların yaqlaw eşenä tuğrı bulıp qaluın kürsätü yözennän öç zur başlanğıç belän çıqtı. Bu xaqta däwlät sekretare Condoleezza Rice iğlan itte.
Bügenge köndä bar dönya buylap terrorğa qarşı köräş alıp barğan Quşma Ştatlarnı demokratik irekleklärne häm keşe xoquqların bozuda ğäyepläwlär ber dä yaña närsä tügel. Elek şuşı möhim qimmätlärne yaqlawda töp köç bulğan Amerika xäzer üze alarğa ällä ni zur ähämiät birmi digän süzlärne yış işetergä bula.
Monıñ alay tügellegen, Washingtonnıñ keşe xoquqları eşenä elekkeçä tuğrı bulıp qaluın isbatlaw maqsatında däwlät sekretare Rice xäzer xökümät isemennän yaña başlanğıçlar belän çığa. Berençedän, xökümättän bäysez oyışmalar eşendäge 10 prinsip digän ber isemlek buldırıla. Şunıñ nigezendä Washington törle çit xökümätlärneñ üzlärendäge bäysez oyışmalarğa bulğan mönäsäbäten tikşerep, anı bäyäläp baraçaq.
Moñardan tış, "İreklekne yaqlawçılar büläge" buldırıla häm ul yıl sayın, Quşma Ştatlardan çittäge berär bäysez oyışmağa yäisä keşe xoquqların yaqlawğa zur öleş kertkän ayırım ber zatqa birelep baraçaq.
Öçençe ideä - "Keşe xoquqların yaqlawçı Fondın" qoru. Ul Quşma Ştatlarnıñ däwlät departamentı tarafınnan idarä iteläçäk, häm aña baştan uq inde ber million dollar salıp quyılaçaq. Andağı aqça kötelmägän häm ğädättän tış xäldä qalğan nindi dä bulsa xoquq yaqlawçı yäisä xökümättän bäysez oyışmağa yardäm itü öçen qullanılaçaq.
"Fondtağı aqça, misal öçen, xakimiät ezärleklänüenä duçar bulğan aktivistnıñ ğailäsenä yardäm itügä, anıñ aşığıç ixtiacların qaplawğa kitä ala", dip añlata däwlät sekretare Rice.
Üz çığışında Rice xökümättän bäysez oyışmalarnıñ eşen bik maqtap, alar bar dönya buylap ireklek cäyelderüdä tarixi uñışlarğa ireşte, dip belderde:
"Bar dönya buylap şuşı oyışmalar häm ayırım aktivistlar üzläre öçen zur qurqınıç tudırıp bulsa da, keşe xoquqların bozu oçraqların faş itä, azçılıqlar, xatın-qızlar häm ğadi eşçelär xoquqların yaqlıy, keşelärne yäşeren küçerülärgä qarşı köräşä häm şulay itep çın sivil cämğiät tözügä, irekle wä ğädel saylawlar ütkärügä, qanunğa nigezlängän demokratiälär qoruğa öleş kertä", di amerikan däwlät sekretare.
Şuşı belderüen Condoleezza Rice Keşe xoquqların dönyaküläm yaqlaw atnası başlanu uñayınnan yasadı. Anıñ süzlärençä, Washingtonnıñ soñğı başlanğıçları prezident George Bushnıñ keşe ireklegenä nigezlängän tışqı säyäsät alıp baru eşenä tuğrı bulıp qaluın kürsätä.
Kärim Kamal
Monıñ alay tügellegen, Washingtonnıñ keşe xoquqları eşenä elekkeçä tuğrı bulıp qaluın isbatlaw maqsatında däwlät sekretare Rice xäzer xökümät isemennän yaña başlanğıçlar belän çığa. Berençedän, xökümättän bäysez oyışmalar eşendäge 10 prinsip digän ber isemlek buldırıla. Şunıñ nigezendä Washington törle çit xökümätlärneñ üzlärendäge bäysez oyışmalarğa bulğan mönäsäbäten tikşerep, anı bäyäläp baraçaq.
Moñardan tış, "İreklekne yaqlawçılar büläge" buldırıla häm ul yıl sayın, Quşma Ştatlardan çittäge berär bäysez oyışmağa yäisä keşe xoquqların yaqlawğa zur öleş kertkän ayırım ber zatqa birelep baraçaq.
Öçençe ideä - "Keşe xoquqların yaqlawçı Fondın" qoru. Ul Quşma Ştatlarnıñ däwlät departamentı tarafınnan idarä iteläçäk, häm aña baştan uq inde ber million dollar salıp quyılaçaq. Andağı aqça kötelmägän häm ğädättän tış xäldä qalğan nindi dä bulsa xoquq yaqlawçı yäisä xökümättän bäysez oyışmağa yardäm itü öçen qullanılaçaq.
"Fondtağı aqça, misal öçen, xakimiät ezärleklänüenä duçar bulğan aktivistnıñ ğailäsenä yardäm itügä, anıñ aşığıç ixtiacların qaplawğa kitä ala", dip añlata däwlät sekretare Rice.
Üz çığışında Rice xökümättän bäysez oyışmalarnıñ eşen bik maqtap, alar bar dönya buylap ireklek cäyelderüdä tarixi uñışlarğa ireşte, dip belderde:
"Bar dönya buylap şuşı oyışmalar häm ayırım aktivistlar üzläre öçen zur qurqınıç tudırıp bulsa da, keşe xoquqların bozu oçraqların faş itä, azçılıqlar, xatın-qızlar häm ğadi eşçelär xoquqların yaqlıy, keşelärne yäşeren küçerülärgä qarşı köräşä häm şulay itep çın sivil cämğiät tözügä, irekle wä ğädel saylawlar ütkärügä, qanunğa nigezlängän demokratiälär qoruğa öleş kertä", di amerikan däwlät sekretare.
Şuşı belderüen Condoleezza Rice Keşe xoquqların dönyaküläm yaqlaw atnası başlanu uñayınnan yasadı. Anıñ süzlärençä, Washingtonnıñ soñğı başlanğıçları prezident George Bushnıñ keşe ireklegenä nigezlängän tışqı säyäsät alıp baru eşenä tuğrı bulıp qaluın kürsätä.
Kärim Kamal