Şuşı könnärdä Tatarstan Ministrlar kabinetında xökümät başlığı Röstäm Miñnexanov çirattağı prezidium utırışı uzdırdı. Respublikanıñ citäkçelege Tatarstandağı tarixi urınnarnı, mädäni miras binaların, häykällärne saqlaw turında süz quzğattı. Mädäniät ministrı Zilä Wälieva, respublika prokurorı Qafil Ämirov ayırım çığışlarlar belän Röstäm Miñnexanov aldında süz tottılar, östämä täqdimnäre dä bula. Utırışta; “Respublikadağı tarixi binalarnı, häykällärne kem saqlarğa tieş ?” - digän soraw quyıla. “Tarixi uramnarnıñ, binalarnıñ, urınnarnıñ, häykällärneñ respublikada, ayırım alğanda Qazanda kimi baruına kem ğayıple?”- digän şiğarälär dä yañğırıy. Tatarstan xökümäte başlığı Röstäm Miñnexanovnıñ Qazannıñ 1000 yıllıq qala ikänen bilgeli torğan tarixi urınnarınıñ kiläçäge öçen borçıluın respublika matbuğatında eşläwçe jurnalistlar xupladılar. İrekle jurnalistlar isä, Miñnexanov bu eşkä beraz aldanraq totınğan bulsa küpkä yaxşıraq bulır ide dilär. Tatarstanda bügenge köndä 6 meñnän artıq mädäni miras obyektı bar ikän. 1990 yıl belän çağıştırğanda däwlät sağındağı tarixi, mädäni häykällär sanı 50 protsentqa artqan dip belderä respublika citäkçelege. Qazanda isä tarixi urınnar, uramnar kimügä bara. Tatarstan mädäniät ministrı, xökümät başlığı urınbasarı Zilä Wälieva;“ Tuzğan toraqlarnı yuq itü programması näticäsendä, Qazannıñ 1000 yıllığına äzerlek eşläre barışında 50 dän artıq häykällär yuq itelde” - di. Qazanda xäzer mädäni miras obyektları sanı 552 ikän. Ber yaqtan başqaladağı tarixi urınnarnıñ yuğalıp baruına şähär idaräse ğayıple bulıp çığa di respubliqa citäkçelege. Älege ministrlar kabinetı utırışına Qazan merı İlsur Metşin üze qatnaşmıy, yärdämçesen genä cibärä. Xäyer, başqala xalqı tarixi urınnarda zamança binalar, ofislar, küñel açu üzäkläre qalqıp çığuğa xäzerge merğa alay uq açulı tügel, “Elekkese Qamıl äfände İsxaqov satıp beterep kitte inde alarnı”- dilär. “Häykällärne yañartu, yañaların buldıru buyınça ällä ni qılandırmasa da, üzen häykälgä kertep qaldırdı” - di irekle jurnalistlar. Qazanda Qamıl İsxaqovnıñ häykäle barın böten keşe dä belmi, ul başqalanıñ irek mäydanına yaqın Qarl Fuqs baqçasınıñ Qarl Fuqs häykälenä yäşerelgän. Bu häykälne dä başqaların da şähär idäräse tözätep, yañartıp torırğa burıçlı. Çönki tarixi obyektlarnıñ 80 protsentı munitsipalitet qaramağında. Utırışta süz totqan mädäniät ministrı Zilä Wälieva beldergänçä, respublikanıñ mädäniät ministrlığı Prokuratura orğannarı belän bergäläşep 2005-2006 yıllarda Rusiä cinayät kodeksınıñ;“ Mädäni, tarixi häykällärne bozu häm yuğaltu” matdäse buyınça 20 cinayät eşe quzğatqannar. Respublika citäkçelege häykällär urının bozğan, cimergän oyışmalarnı cawaplılıqqa, ştrafnı arttıru yağında. Tarixi binalarnı yañartırğa, tözekländerergä investorlar da zur öleş kertä ala ikän. “Läkin alarğa bu eşlärne eşlärgä şartlar yuq” – di prezidium utırışındağılar. Älege utırışnıñ näticäse itep, tarixi häykällärne saqlarğa, üz küzätçelege astına alırğa ayırım ber oyışma, inspeksiä kiräk digän urtaq fikergä kilälär. Röstäm Miñnexanov, respublikanıñ baş Prokurorı Qafil Ämirov ta ayırım inspeksiä buldırunı xuplıylar. Tatarstan Däwlät şurası deputatı Tufan Miñnullin;“ Tarixi binalar, häykällär mä’säläsen xäl itkändä belgeçlärne, arxitektorlarnı cälep itärgä kiräk”- di. Qazan su yılğası yarın saqlap qalu buyınça da borçuın äytä. Yar buyında küp qatlı yortlar tözesälär Qazan kirmäne qaplanaçaq ikän. Ä başqalanıñ genplanı buyınça küp qatlı yortlarnıñ qalqıp çığuı bik mömkin.
Röstäm İsxaqi
