Törek xalqı yaña yılnı tınıçqına qarşı aldı. Ämma xalıqara tabiği gaz bazarındağı uñaysızlıqlar Törkiäne dä citdi räweştä borçıy başladı. Rusiä belän Belorusiä arasında tabiği gaz buyınça barğan tartış qayber Avropa illären salqında qalaçaqbız dip tınıçsızlandırğanda, Törkiädä dä şundıy uq qurqu kön tärtibenä mende. Çönki İran Törkiägä tapşırğan gaznı tuqtattı. Törkiäneñ sıyıq räweştäge tabiği gaznı xästärläp quya alırlıq depoları citärdi tügel. Şul säbäple dä nindi dä ber çığanaqtan tabiği gaz ağımı tuqtalsa keşelär dä öşi, eş urınnarında produktsiä tuqtala. Monıñ täcribäsen Törkiä Ukraina belän Rusiä arasında ütkän yılnıñ qışında çıqqan ızğış waqıtında da yäşägän ide. Ütkän yılda Mäskäw Kiyevtän gaz öçen tülägän bäyäne kütärüne taläp itkän, Kiyev riza bulmağaç, Mäskäw dä gaznı tuqtatqan ide. Bu isä Ukraina aşa Avropa illärenä kitkän tabiği gaznıñ da kiselüwe buldı. Näticädä krizis çıqtı, soñında söyläşülär, döresräge Ukrainanıñ yuğarıraq bäyä tülärgä riza buluwı belän kiselde. Şuşı krizis Törkiägä dä täsir itkän ide, çönki Törkiägä könbatıştan kilgän tabiği gaz şulay uq Ukraina aşa uza. Inde bu yulı Belorusiä-Rusiä arasındağı gaz krizisı Törkiägä ber nindi dä täsir yasamayaçaq digän dä, könçığıştan İrannan kilgän gaznıñ tuqtawı Törek xalqında bu qış tuñaçaqbız , iñ kimendä bik öşeyäçäkbez digän qurqu tudırdı.
Belorusiä krizisına ber niçä genä gazeta belän televiziä ähämmiät birgän ide. Misal öçen CNBC-e isemle ekonomik xäbärlär kanalı 28 Dekaberdäge mäxsüs programasına Rusiä belgeçe Prof. Nadir Däwlätne çaqırıp anıñ qaraşların alğan ide. Ul könnärdä yaña yıl şatlığı belän bulsa kiräk mäsälägä beraz qul seltäbräk qarağan Törkiä kiñ küläm mäğlümät äsbapları İrannan kilgän gaz tuqtalğaç reaksiä kürsätä başladılar. Näticädä energiä ministere Hilmi Güler xalıqnı tınıçlandırır öçen mätbuğat konferensiäse uzdırdı, xätta bu konferensiä CNN-Turk kebek zur ber televiziä tarafınnan turıdan turı tapşırıldı. Berse kön yäğni 5 Ginvarda isä barlıq gazetalarda diärlek bu mätbuğat konferensiäse çağılış taptı. Qayber gazetalar ministerneñ bu qış xalıqnı öşetmäyäçäkbez dip birgän väğdäsenä ähämmiät birdelär. Uñ yünäleş häm xökümätkä yaqın torğan Tercüman, Sabah, Yeni Şafak kebek gazetalar şundıyraq rubrikalar belän çıqtılar. Dinçe yünnäleştäge Yeni Mesaj “14 Ginvarda İrannan gaz kiläçäk”, Takvim “Gazda Zängär agım belän köntışqa yünäläçäkbez” kebek rubrikalar belän xalıqnı tınıçlandırırğa tırıştılar. Läkin qayber gazetalarnıñ rubrikaları çınnan da tänqitle qaraşlarnı çağıldırdı. Liberal yünäleştäge Akşam “Gaznıñ tuqtaluwı Allanıñ eşe” digän yumoristik ber rubrika belän xökümätneñ İrannan tabiği gaz alu politikasın tänqit itä. Gazetanıñ yazuwına kürä, kileşüdä “Alla säbäp bulğan tabiği xäläkätlär arqılı gaz tuqtalsa monıñ öçen İran cawaplı bulmayaçaq “digän maddä bar ikän. Milliyet gazetası isä “İran monıñ bäyäsen tüläyäçäk” dip Tähärannı kisätüçän ber rubrika belän basılıp çıqqan. Döres minister Güler dä İrannı cawaplılığın urnına citkärmägän öçen xalıqara arbitraj mäxkämäsenä möräcäğät itü turında da äytkän ide. Xakimiättäge AK partiäneñ köndäşe Saadet partiäse yaqlı Milli Gazeta isä “Generator yılı qotı bulsın” dip xökümätneñ buldıqsızlığına işarä itä. Sul yünäleştäge Cumhuriyet gazetası isä “Problema İrannıñ tabiği gaznı tuqtatuwı tügel, ä yalğış säyäsät, bäylelekneñ näticäse bu” digän rubrika urnaştırğan.
Döres minister Güler dä äytmeşli İrannan gaz kilmägän öçen Törkiä tuñmayaçaq. Çönki 27-28 million metr kup gaznıñ 5,5 millionı ğına İrannan import itelä. Başqa süzlär belän äytkändä İrannan 20%-tan kimeräk gaz kilä. Şulay da bu azsınaçaq miqdar tügel. Qısqası energiä ölkäsendä çit illärgä bäyle bulunıñ şundıy qurqınıçları da yuq tügel.
Äxtäm İbrahim, İstanbul
Belorusiä krizisına ber niçä genä gazeta belän televiziä ähämmiät birgän ide. Misal öçen CNBC-e isemle ekonomik xäbärlär kanalı 28 Dekaberdäge mäxsüs programasına Rusiä belgeçe Prof. Nadir Däwlätne çaqırıp anıñ qaraşların alğan ide. Ul könnärdä yaña yıl şatlığı belän bulsa kiräk mäsälägä beraz qul seltäbräk qarağan Törkiä kiñ küläm mäğlümät äsbapları İrannan kilgän gaz tuqtalğaç reaksiä kürsätä başladılar. Näticädä energiä ministere Hilmi Güler xalıqnı tınıçlandırır öçen mätbuğat konferensiäse uzdırdı, xätta bu konferensiä CNN-Turk kebek zur ber televiziä tarafınnan turıdan turı tapşırıldı. Berse kön yäğni 5 Ginvarda isä barlıq gazetalarda diärlek bu mätbuğat konferensiäse çağılış taptı. Qayber gazetalar ministerneñ bu qış xalıqnı öşetmäyäçäkbez dip birgän väğdäsenä ähämmiät birdelär. Uñ yünäleş häm xökümätkä yaqın torğan Tercüman, Sabah, Yeni Şafak kebek gazetalar şundıyraq rubrikalar belän çıqtılar. Dinçe yünnäleştäge Yeni Mesaj “14 Ginvarda İrannan gaz kiläçäk”, Takvim “Gazda Zängär agım belän köntışqa yünäläçäkbez” kebek rubrikalar belän xalıqnı tınıçlandırırğa tırıştılar. Läkin qayber gazetalarnıñ rubrikaları çınnan da tänqitle qaraşlarnı çağıldırdı. Liberal yünäleştäge Akşam “Gaznıñ tuqtaluwı Allanıñ eşe” digän yumoristik ber rubrika belän xökümätneñ İrannan tabiği gaz alu politikasın tänqit itä. Gazetanıñ yazuwına kürä, kileşüdä “Alla säbäp bulğan tabiği xäläkätlär arqılı gaz tuqtalsa monıñ öçen İran cawaplı bulmayaçaq “digän maddä bar ikän. Milliyet gazetası isä “İran monıñ bäyäsen tüläyäçäk” dip Tähärannı kisätüçän ber rubrika belän basılıp çıqqan. Döres minister Güler dä İrannı cawaplılığın urnına citkärmägän öçen xalıqara arbitraj mäxkämäsenä möräcäğät itü turında da äytkän ide. Xakimiättäge AK partiäneñ köndäşe Saadet partiäse yaqlı Milli Gazeta isä “Generator yılı qotı bulsın” dip xökümätneñ buldıqsızlığına işarä itä. Sul yünäleştäge Cumhuriyet gazetası isä “Problema İrannıñ tabiği gaznı tuqtatuwı tügel, ä yalğış säyäsät, bäylelekneñ näticäse bu” digän rubrika urnaştırğan.
Döres minister Güler dä äytmeşli İrannan gaz kilmägän öçen Törkiä tuñmayaçaq. Çönki 27-28 million metr kup gaznıñ 5,5 millionı ğına İrannan import itelä. Başqa süzlär belän äytkändä İrannan 20%-tan kimeräk gaz kilä. Şulay da bu azsınaçaq miqdar tügel. Qısqası energiä ölkäsendä çit illärgä bäyle bulunıñ şundıy qurqınıçları da yuq tügel.
Äxtäm İbrahim, İstanbul