Sişämbe könne Tatarstan Prezidentı Mintimer Şäymiev ädäbiät häm sänğät eşlekleläre, icadi berlek citäkçeläre belän kiñäşmä ütkärde. Qazan Kremlendä siräk bula torğan icat keşeläre bu oçraşunı uzğan yıl yomğaqları häm Tatarstan Prezidentınıñ kiläse şimbädä bulaçaq 70 yäşlek yubileyğa bäyle dip faraz ittelär. Alar Mintimer Şäymievnı qotlarğa äzerlänep kilsälär dä, bu oçraşuda alarğa mondıy forsat tumadı.
Qazan Kirmänendä kürenekle yazuçılar, kompozitorlar, rässamnar, rejisserlar häm mädäniät xezmätkärläre ara-tirä bulğalasalar da, barsı ber-yulı kümäkläşep Prezident belän söyläşü siräk ütkärelä. Elekke gubernator sarayı, Tatarstan Prezidentı standartı quyılğan borınğı binanıñ ikençe qatında 60 lap keşe sıyışlı keçe zal tup-tulı ide. Ataqlı säğät metrlarnıñ isemnäre öställärgä aldan yazıp quyılğan ide. Jurnalistlardan iñ olı teleradiokompaniä citäkçeläre, şulay uq Tatarstan, Söyembikä, Qazan häm Qazan utları jurnalları baş möxärrirläre çaqırılğan ide. Mintimer Şäymiev oçraşuda uzğan ädäbiät häm sänğät yılnı yomğaq yasarğa häm kiläçäktä niçek yäşäw, iñ aktual' mäsälärne xäl itü turında fiker alışırğa täqdim itte.
Tatarstan Prezidentı üzeneñ kereş süzendä mädäniätneñ cämgıyättäge role, bügenge qatlawlı tormışta ruxi qimmätlärne saqlaw häm Tatarstannıñ ğämälläre turında şaqtıy qızıqlı fikerlär äytte. Prezidentnıñ yaqınlaşıp kilüçe yubileyı, qotlawlar turında ni dä bulsa äytergä bernindi urın qalmadı. Kiñäşmä barışında Aydar Fayzraxmanov forsattan faydalanıp, prezidentnı qotlarğa, nindider icadi büläk tapşırırğa tırışqaç, prezident anı bülderep süzne başqa keşegä birde. Qısqası, oçraşuda eşlekle häm konkret fikerlär yañğıradı. Ul ike teldä barsa da, çığışlarnıñ kübese rusça yasaldı. Tatarça çığışlarnıñ rusçağa tärcemäse qolaqçıqlar aşa tıñlarğa mömkin ide.
Premyer ministr urınbasarı, mädäniät ministrı Zilä Väliev üzeneñ zur ğına xisap çığışın bolay dip başladı.
“Bügenge oçraşu küptän kötelgän, tansıq oçraşu. Sänğät keşelären, icatçılarnı xalıq ruxi hmi intellektual' xakimiät bularaq qabul itä. Uzğan yıl başında “Qazan utları” jurnalında” Rawil Fäyzullinnıñ Mintimer Şäymiev belän aktual' interv'yu basılıp çıqqan ide. Anda quyılğan burıçlarnı ütäw eşendä eş däwam itä. Min bügenge oçraşunı da üzençälekle ber kiñäşmä räweşendä uzsın ide dip äytäsem kilä.”
Bu çığışta mädäniät häm sänğät yılındağı çaralarnı sanawdan bigräk, anı ütkärüdä qatnaşqan oyışmalarğa häm şäxeslärgä räxmät äytelde. Häm kiläçäktä xäl itelergä tieşle problemalar taswirlandı.
Fiker alışunı yazular berlege räise İlfaq İbrahimov başlap cibärde.
“Bügenge köndä barlıq icatçılarıbız da, şul isäptän yazuçılarıbıznıñ yäşäw, toraq şartların yaxşırtu, meditsina xezmätlären kürsätü, ölkännärebezneñ ğailälärendäge äxlaqi-psixologik möxit mäsäläre qalqıp çıqtı. İcat keşeläreneñ yäşäw-könküreş şartları buyınça sotsial' yaqlaw ministrlığı häm mädäniät ministrlığınıñ berdäm täqdimnär äzerläp, xökümätebez tarafınnan östämä çaralar küreler dip ışanabız”.”
Prezident Mintimer Şäymiev zıyalılar quyğan qayber mäsälärgä şunda uq cawap ta birde. Küp kenä moxtac zıyalılarğa ipoteka aşa häm başqa yullar belän dä fatirlar birelgän. Fatir sorawçılarnıñ 70 protsentı üzlärenä tügel, ä üsep kilgän balalarınıñ yäşäw şartların yaxşırtu öçen xästärlilär ikän. Tatarstan Prezidentı tübän eş xaqlı, fatirsız mädäniät xezmätkärlärenä yärdäm itärgä wäğdä birde.
Fiker alışularda şulay uq Aleksandr Slavutskiy, Anatoliy Şutikov, Zilä Sonğatullina, Rawil Fäzullin häm başqa qatnaştı.
Däwlät däräcäsendäge citdi programmalar belän bergä icadi häm äxlaqi mäs'älär dä tikşerelde. Tatar cırın tieşençä sıyfatlı başqarunı tikşerep toru turında fiker yañğırağaç Mintimer Şäymiev yäşlärneñ üzlärençä, zamança cırlawın häm biüen dä iskä alıp, härwaqıt tıyıp toru mömkin tügellegen äytte.
“Zaman taläbe dip sanıy min anı, sin bolay cırlama, bolay cırla dip äytep yörep bulmıy inde. Alardan başqa tatar estradası üsmäyäçäk. Anı bit gel Ğäliäbanunı ğına cırlasaq närsä bula inde, ul äybät cır. Ämma aña diskotekalarda biep bulmıy. Taläplär üzgärep tora. Menä şuşı küp törlelektä tatarça cırlarnıñ buluına şatlanırğa kiräk. ”
3 säğätkä suzılğan bu oçraşuda kiläçäkkä bik küp plannar, täqdimnär işetelde. Qazan üzägendäge Mullanur Vaxitov häykälen başqa urınğa küçerelep, Nekrosov häm Butlerov uramnarı kiseleşendä zamança kitapxanä tözeläçäge turında xäbär berençe tapqır iğlan itelde. Bu kiñäşmä törle millättän bulğan icat ädipläreneñ küñelen kütärep cibärde. Yaña yılda häm aldağı yıllarda mädäniätkä häm säğätkä iğtibar kimemi, ä kiresenä arta bara digän fiker belän taraldı Tatarstan sänğät'kärläre.
Gölnaz Şäyxetdin