Tatarstan Milli muzeyında pählewannar

Pählewannarnıñ Tatarstannıñ Milli muzeyında qunaq buluın belderep torğan şiğerlär ällä qaydan uq kürenep tora. Şuña kürä şimbä, yäkşämbe könnärendä muzeyğa kilüçelärneñ küpçelege tomşığı yartı metrğa citsä dä barı tik üsemleklär belän genä tuqlanğan häm başqa pählewannar belän tanışunı xup kürä axrısı… Bu keçkenä genä bülmädä 50-läp keşe arasınnan xucasın ezläp tabam.

Kübese videokamerağa töşerep alıp qaytıp kitä, öydä başqalar belän bergä qarıylar da, şuña kürä kilep tä tormıylar. Başta açılğaç ta könenä meñär keşe kilä ide.

di bu kürgäzmä öçen cawaplı Peterburdağı “Balawız sınnar” şirkäte wäkile Dmitriy. Döres märmär taşlı Milli muzey qısalarında bu kürgäzmä dizaynı belän dä, xaywan räsemnäre töşerelgän polietilen çarşawı belän dä yat ikänlegen sizderep tora.

Muzeyğa matdi yärdäm kürsätälär ikän, bezneñ işeklär açıq. Bigräk tä ul kommersiä kürgäzmäläre qimmät. Bezneñ muzey kürgäzmäläre uquçılar öçen 10-15 sum torsa, ölkännär öçen 30 sum. Kommersiä kürgäzmäläre alar 80 sum, 120 sum. Tizdän bezneñ banklar kürgäzmäse bulaçaq. Bankirlar belän. Küptän tügel Tatenergonıñ yubileena bağışlanğan kürgäzmä buldı.

di ölkän fänni xezmätkär Rawilä Möxämmätşina. Bügene köndä Milli muzeyda 850 meñnän artıq eksponat bar. Däwlät yärdäme belän tözekländerelgännän soñ bu muzey, irken sulış alğanday, ikençe qatnıñ da işeklären açıp cibärgän. Yäkşämbe könne Tatarstannıñ borınğı tarixı, 18- ğasırdağı Qazan guberniäse belän tanışuçılar da xäyran ğına ide. Bezneñ ğailä kürgäzmälärgä yış yöri, äle yaña ğına Kirmändäge Baqiy Urmançı kürgäzmäsen qarap çıqtıq dip süzen başlap kitte Regina Miñnullina.

Kübebräk belsennär, üzläreneñ tarixları belän tanışsınnar. Ul dinozavrlarnıñ bezneñ tatarlar belän dä, tarix belän dä bernindi bäyläneşe dä yuq. Çın tarixların, üzläreneñ qayan kilep çıqqannarın kürsennär, kürep kitsennär dip üz belemnärem belän urtaqlaşam.

-İke qızığız bar ikän. Kem isemle sin?

-Läysän. Miña 10 yäş.

-Min Läylä. Miña 5 yäş.

-Närsä bigräk tä sezgä oşadı monda.

-Miña keşelär.

-Tormışları awır bulğan dip aptırap yöri. Bizäw äyberlären qarağaç şaqqata. Elek bit taşnı, söyäklärne dä qullanğannar. Menä şuña aptırap ğäcäplänep yöri.

Milli muzeyda 25 keşe cıyılıp, 500 sum tüläp törle temağa leksiälär tıñlarğa mömkin. Annan da qala, muzey xezmätkärläre üzläre dä xäyriä ğämäle itep xärbi gospital'lärgä, balalar yortlarına leksiälär uqırğa yöri. Ölkän xezmätkär Rawilä Möxämmätşina äytüençä, Tatarstan mäğärif ministrlığı belän urtaq proyekt nigezendä rayonnardan häm Qazannan da uquçılar gel kilep tora. Ekskursiä alıp baruçılarnıñ citeşmägän könnäre dä bulğalıy ikän. Milli muzey Qazannıñ ekologiä-biologiä üzäge belän bergä oyıştırğan “Tabiğätkä balalar qaraşı” digän kürgäzmädä uquçılarnıñ eşlären qarap toruçı Eduard belän tanışam.

Minem äniem, xatınım häm qızım da waq märcännär belän çigä. Bu şögıl miña bik tanış. Älege kürgäzmäne qarağaç, waq märcännärdän räsemnär dä yasarğa mömkin ikän digän uy başqa kilde,- di Eduard. Ul ber räsemne surätkä töşerä ide.

Nail Alan