Comğa könne Tatmedia agentlığında ber-ber artlı 3 matbuğat oçraşuı buldı. Mädäni miras häm massaküläm çaralar eşçänlegendä qanun ütälüne tikşerep toruçı Rosoxrankul''turı dip atalğan federal'' xezmätneñ wäkilläre Aleksandr Rabotkeeviç häm Svetlana Jdanova mädäni miras häm häykällärne saqlaw, şuşı tarmaqnıñ Qazanda iyün ayında ütäçäk Bötenrusiä qorıltayına äzerlek turında söylädelär. Däwlät zakazı 2007 dip atalğan forumnıñ Mäskäwdä niçek ütüe häm bu mäs’älägä qarağan sorawlarğa cawaplarnı Tatarstan agentlığı citäkçese Yakov Geller häm anıñ yärdämçeläre birdelär. Xäbärçebez Rimzil Wäli cir häm milekne xosusıylaştıru, terkäw mäs’äläläre buyınça ütkärelgän matbuğat oçraşuı turında söylär.
Tatarstanda 1 millionğa yaqın xucalıq berämlege, yäğni cir, yort, qura, baqça, garaj bar. Härqaysın sata, yäki terki başlasañ aylar buyı çiratlarda torırğa turı kilä. Rusiä terkäw xezmäteneñ Tatarstan bülege ber yıl buyı şuşı keşelär şikayätlär häm käğäzlär ağımın cayğa salırğa tırıştı. Xätta Boriskogo bistäsendä, elekke Teplokontrol'' zavodınıñ meñlägän kvadrat metrlı binaların maxsus tözekländerep, terkälü urının kiñäyttelär. Terkäw idaräse citäkçese Lyudmila Quz''mina tözü häm üzgärtü eşlären caylap çıqqaç, eşennän azat itelde. Häm yaña kabinetka yaña citäkçe Gölnara Abdraxmanova quyıldı. Täcribäle xoquq belgeçe Lyudmila Quz''mina da eşsez qalmadı. Anı şunda uq mädäniät ministrı urınbasarı itep eşkä aldılar.
Terkäwçelär, käğäzdä Napoleon yauları oyıştıruçılar, härqayda kiräk. Comğa könne cir satu, milek terkäw mäs’äläse buyınça oçraşuğa Tatarstannıñ cir häm milek mönäsäbätläre ministrı urınbasarı İldar Xäyrullov häm äle genä terkäw idäräse başlığı itep bilgelängän Gölnara Abdraxmanova, şulay uq cir kadastrı idaräse mödire Robert Nagaev, Qazan şähäre başqarma komitetınıñ cir häm milek buyınça başlığı Marsel'' Gabdelxakov kildelär. Jurnalistlar şuşı cir satu, käğäzgä terkäw eşenä bitaraf tügel ikän. Kümäkläşep kildelär häm sorawlar yaudırdılar. 4 sutıy cireñ yäki garajıñ, iske yortıñ, baqçañ bulsa, anı xosusıylaştırıp, tieşle käğäzen alu sirat küperen ütü belän ber ikän.
Şulay da baqça ciren häm yazlıq yortın terkäw xäzer beraz ğadiläşterelä. Qayber oçraqta 100 täñkä, ikençesendä 500, 800, 1500 sum salım tülänä. Ä qayda barırğa häm qaysı işekkä kerergä, nindi xezmät öçen niçä sum tülärgä ikänlege turında bäynä-bäynä söylädelär. Jurnalistlarğa cawap birüçelärneñ tele telgä yoqmıy, 5-se dä tatar bulsalar da, su eçkän kebek, rusça ğına cawap birep utıralar. Bolarnı aqılğa utırtu öçen Azatlıq xäbärçese tatar telendä bik ğadi soraw birde. İske garajın häm baqçam bar , şunı satar öçen terkälep, aylar buyı integergäme, ällä bolay ğına da satıp cibärep bulamı? Xäzergä yaña känäfien cılıtıp ölgermägän Gölnara Abdraxmanova tatarça cawap birde.
“Garaj individual'' bulsa da, anıñ cire sezneñ milektä digän dokumentı bulırğa tieş”
Aña quşılğan Robert Nagaev şulay uq tatarça cawap birergä tırıştı. Qıyınraq koneçno, ämma sorawçısı cawapnı tuğan teldä birüne taläp itkäç, qaya kitsen ul.
“Härber cirgä xokümättän birelgän dokument bulırğa tieş. Başbaştaqlıq belän alınğan cirgä , “ciregez sezneñ şäxsi milektä”, digän dokument bulmasa, anı bügenge köndä munitsipalitet arqılı buldırırğa bula. “Ciregez sezneñ şäxsi milektä”, digän dokumentıgız bulsa da, anı Respublikanıñ Terkäw palatasında kadastrlı nomer suqtırıp alğannan soñ ğına sata alasız.
“ 50% - öy xucalarınıñ qullarında törle dokumentları bar. Şirkätlär 85%-86% terkälgän, garaj , baqçalar- 30% tiräse. Böten fizik zatlar da üzläreneñ cirlären terkäsälär, alar öçen dä bezgä dä xisapta totar öçen dä bik uñaylı bulır ide. Qazannıñ 1000 yıl buyı xucası kem bulğandır, xäzer isä här arşin cirgä dokument bulaçaq. Xalıq, räten belep, monı xästärläsä. Ä iñ aqıllıları cirneñ alasın alıp, käğäzlären tärtipkä salğannar.
Rimzil Väli