Rusiä Quşma Ştatlarğa bergäläşep faydalanunı täqdim itkän Ğabala radar qorılması inde mäğlüm bulğança, Azärbaycanda urnaşqan. Ul töbäktäge iñ qüwätle radar bulıp tora häm Kavkaz yaqların ğına tügel, Aziä häm Afrikadağı hawa kiñlegen dä küzätep tora. Mäskäwneñ soñğı täqdime Ğabalanı dönya säyäsäte üzägenä çığardı, ä menä anıñ tiräsendä ğömer itkän ğadi xalıq monı älegä belmi dä.
Radar tiräsendä yäşäwçelär anı "ajdaha" dip atıy, häm bu inde ul safqa bastırılğannan uq, yäğni 1985-nçe yıldan birle şulay ikän. Cirle xalıq, ul eşli başlağanda şundıy zur tawış çığara ide ki, ul ajdaha tawışın xäterlätä ide dip iskä töşerä.
Xäzer inde Azärbaycannıñ tönyağındağı şuşı töbäktä yäşäwçelär moña künekkän bulsa kiräk - alar qorılma tiräsendä berni bulmağanday tınıç qına kötü kötä, buş waqıtlarında awıl çäyxanäsenä cıyılıp dönya xälläre turında ğäpläşä. Ämma alarnıñ küpçelege Ğabala ajdahasınıñ bu könnärdä dönya säyäsäte üzägenä kütärelüe xaqında berni belmi, berni işetmägän.
Putinneñ Bushqa Ğabala radarın bergäläşep faydalanu täqdimen yasawı çınnan da küplärneñ xäzer dönya xaritasınnan Azärbaycannı ezli başlawına kiterde. Ämma Ğabalada yäşäwçelärne bu tügel, ä alarnıñ üz kiläçäge, bigräk tä sälämätlegeneñ nindi xäldä buluı kübräk borçıy.
Cirle xalıq, radarnıñ eşläwe tirä-yündä yäşäwçelärgä häm xätta tabiğätkä tiskäre yoğıntı yasıy, häm ägär dä ul şul xätle kiräk ikän, anı fäqät Azärbaycan üze genä qullana ala, digän fikerdä tora:
"Anda ağaçlar qorıy, bezdä inde xäzer balalar xastalıq belän tua başladı. Anıñ xätta mallarğa da tä''sire bar. Minem fiker şul - ägär dä inde bu radarnı qulanu kiräk ikän, nigä anı bez üzebez genä qullanırğa tieş tügel? Däwlätebez iqtisadi yaqtan nıq, nigä äle anı üzebez öçen qullanmasqa?" digän soraw quya Ğabalada yäşäwçelärneñ berse.
Başqaça uylawçılar da bar.
"Min radar qorılmasınnan 500 metr yıraqlıqta yäşim häm älegä bernindi zian da kürmim. Elekke yıllarda ağaçlar qorıy başlağan ide, ämma xäzer inde andıy zur tä''sir sizelmi. Bez radar tiräsendä kötü dä kötäbez, ul bezgä qomaçawlamıy", di ikençe ber Ğabala keşese.
Radarnı qoru eşläre äle sovetlar zamanında, 1976-da başlanğan ide. Safqa ul 1985-nçe yılda bastırıldı. Azärbaycan bäysezlek qazanğaç, Mäskäw anı başta buşqa ğına, ä 2002-nçe yıldan alıp 10 yıllıq kileşü nigezendä, yaqınça 7 million dollar tüläp qullana başladı. Rusiä yağı elekke yıllar öçen dä aqça tüläwne wäğdä itep kilä.
Ğabala radarı Rusiäneñ aldan kisätü sistemasınıñ ber möhim öleşe bulıp tora, anda federal'' ğäläm xezmätenä qarağan 900-lap xärbi eşli. Şundıy radarlarnı Mäskäw Belarustä, Gruziä häm Ärmänstanda da tota.
Kärim Kamal
Xäzer inde Azärbaycannıñ tönyağındağı şuşı töbäktä yäşäwçelär moña künekkän bulsa kiräk - alar qorılma tiräsendä berni bulmağanday tınıç qına kötü kötä, buş waqıtlarında awıl çäyxanäsenä cıyılıp dönya xälläre turında ğäpläşä. Ämma alarnıñ küpçelege Ğabala ajdahasınıñ bu könnärdä dönya säyäsäte üzägenä kütärelüe xaqında berni belmi, berni işetmägän.
Putinneñ Bushqa Ğabala radarın bergäläşep faydalanu täqdimen yasawı çınnan da küplärneñ xäzer dönya xaritasınnan Azärbaycannı ezli başlawına kiterde. Ämma Ğabalada yäşäwçelärne bu tügel, ä alarnıñ üz kiläçäge, bigräk tä sälämätlegeneñ nindi xäldä buluı kübräk borçıy.
Cirle xalıq, radarnıñ eşläwe tirä-yündä yäşäwçelärgä häm xätta tabiğätkä tiskäre yoğıntı yasıy, häm ägär dä ul şul xätle kiräk ikän, anı fäqät Azärbaycan üze genä qullana ala, digän fikerdä tora:
"Anda ağaçlar qorıy, bezdä inde xäzer balalar xastalıq belän tua başladı. Anıñ xätta mallarğa da tä''sire bar. Minem fiker şul - ägär dä inde bu radarnı qulanu kiräk ikän, nigä anı bez üzebez genä qullanırğa tieş tügel? Däwlätebez iqtisadi yaqtan nıq, nigä äle anı üzebez öçen qullanmasqa?" digän soraw quya Ğabalada yäşäwçelärneñ berse.
Başqaça uylawçılar da bar.
"Min radar qorılmasınnan 500 metr yıraqlıqta yäşim häm älegä bernindi zian da kürmim. Elekke yıllarda ağaçlar qorıy başlağan ide, ämma xäzer inde andıy zur tä''sir sizelmi. Bez radar tiräsendä kötü dä kötäbez, ul bezgä qomaçawlamıy", di ikençe ber Ğabala keşese.
Radarnı qoru eşläre äle sovetlar zamanında, 1976-da başlanğan ide. Safqa ul 1985-nçe yılda bastırıldı. Azärbaycan bäysezlek qazanğaç, Mäskäw anı başta buşqa ğına, ä 2002-nçe yıldan alıp 10 yıllıq kileşü nigezendä, yaqınça 7 million dollar tüläp qullana başladı. Rusiä yağı elekke yıllar öçen dä aqça tüläwne wäğdä itep kilä.
Ğabala radarı Rusiäneñ aldan kisätü sistemasınıñ ber möhim öleşe bulıp tora, anda federal'' ğäläm xezmätenä qarağan 900-lap xärbi eşli. Şundıy radarlarnı Mäskäw Belarustä, Gruziä häm Ärmänstanda da tota.
Kärim Kamal