Rusiä Soçiğa belderelgän däğwälärne yuq itärgä tırışa

Rusiäneñ Qara dingezendäge Soçi kurortı, 2014 yılğı qışqı olimpiä uyını öçen köräştä ciñär tösle tügel ide. Çönki Soçida zamança cihazlarnıñ bulmawı häm töbäkneñ bik üq imin bulmawı arqasında Soçinıñ ciñüenä şik belderelde. Xäzer, Rusiädä bäygedä ciñü säbäple kütärelgän eyforiä kimi töşkäç, bü mäsälärne çişü tırışlıqları kürelä başladı.
2014 yılğı Olimpia uyınnarı ütkärü öçen bäygegä çıqqanda, Soçi üzen imin häm totrıqlı urın itep tanıttı. Bu fikerdä ışandırırğa awır bulaçaq, çönki dönya illäre Tönyaq Kawkaznı Çeçnädäge suğış arqılı belä başladı. Könyaq Kawkazda isä, borçılu öçen başqa säbäplär dä bar. Alarnıñ iñ zurısı - Gruziädän ayırılırğa teläwçe töbäk, Abzaiä. Rusiä belän Gruziä arasındağı qarşılıqqa säbäp bulğan şuşı töbäk Olimpia uyınnarı ütäse cirdän 40 km yıraqlıqta urnaşqan. Gruziädän ayırılırğa telägän başqa töbäk – Könyaq Ossetiäda dä üz täesiren yasawçı başqa ber faktor.

Şuşı töbäktäge mönäsäbätlärne, här tarafqa da tınıçılıq alıp kilä torğan itep qorıp bulamı? Abxaziäneñ Mäskäw yaqlı xökümäteneñ süzçese Kristian Bzhania andy mömkinlekne kürüen äytte. : “Abxaziäneñ xakimiätläre dä, xalıq ta, Soçinıñ 2014 yılğı Qışqı Olimpia uyınnarın qabul itüçe şähär itep saylanu xäbären xuplap qabuli itte, bu, berençe çiratta Tönyaq Kawkazda tınıçlıq urnaşuına bulğan ömetebez belän bäyle.”

Abzaxiäneñ Gruziä yaqlı xökümäteneñ premyer-ministrı Temur Mzhavia bolay dip äytkän ide : “Soçidağı Olimpiä uyınnarın häm Gruziäneñ şuşı bäxäse belän bäyläw, Rusiäneñ monda pozitsiäläre köçle bulmağanın kürsätä. Abxaziä häm Könyaq Ossetiäneñ bäysez bulu ixtimallığı yuq. Küñelem belän min, grusizin süze belän atalğan Soçi şähärendä Olimpiä uyınnarınıñ ütüen yaqlıym.”

Rusiä Soçinı Tönyaq Kawkazda iminlikneñ ürnäge itep kürsätergä teli häm bu atnada bu yünäletä berniçä adımda da yasadı. Prezident Putin, Qara dingez flotınıñ qorılmaların tözekländerü barışın tikşergän vitse-premyer Sergei İvanovqa iminilekne arttırğa häm mömkin rişwätçelne kisätergä quşqan qarar qabul itte. Rusiä häm Gruziä belän çiktäş Qaraçay-Çerkeç respublikasına Rusiä saqlanu ministrı Anatloy Serdyukov barıp, 2 meñ keşelek maxsus köçlär urnaşaçaq qorılmalarnı qarap qayttı.

Rusiä çit il investitsiälärene cälep itü öçen zur adım yasadı, üz büdjetınnan 25 milliard sum aqça birergä ciyınuyın belderde. Soçıdağı qorılmalarnıñ tözeleşenä häm transport mäsälälären xäl itügä barlığı 341 milliard sum kiräk.

Soçida eşlise eşlär bik küp äle. Soçi belän Mäskäw arasındağı timer yullar aşa bäyläneşlärne yaxşırtu, 2009 yılğa qädär Gelendik, Soçi, Anapa hawa alannarın tözekländerü kiräk. Säyäsi häm xärbi mäsälälärne oyränüçe İnstıtutnıñ milli mäsälälärne oyränüçe bülek başlığı Sergei Markedonov, Olimipiä uyınnarı Gruziä häm Abxaziä nizağın çişü öçen qullanıp bula, di. Belgeç Markedoov fikerençä, tözekländerü eşlärennän Abxaziä dä fayda kürä ala. Abxaziädäge hawa alannarın, yullarnı qullanu ilgä tınıç tormışqa qaytırğa häm anı imiräk itärgä yärdäm itärgä mömkin, di belgeç. Räsmilär dä Soçinı Olimpiadanı qabul itüçe urın itep saylaw, bu töbäkkä ışanıç kürsätü dip bäyäli.

Bikä Timerova.