Yevropa iminiek häm xezmättäşlek oyışması (OSCE) ministrlarınıñ İspaniädä ütäçäk ciyında, Qazağstannıñ oyışmada 2009 yılda räislek itü mömkinlege tikşerelergä tieş. Qazağstan räsmiläre, ildä küptän tügel ütkän saylawlar bu mäsälädä ciñügä ireşergä yärdäm itär dip sanıy. Ämma tänqit belderüçelär, parlamentında ber genä firqä bulğan Qazağstan, ğomum Yevropa oyışmasında räislek itärgä äzer tügel ale, dip belderä. Qazağstannıñ Aziä illäre arasınnan berençelärdän bulıp Yevropada xezmätäşlek häm iminlek oyışmasında räiselek itü ixitmallığı zurmı?
Qazağstan prezidentı bu oyışmağa bulğan ometlären inde berniçä yıl buyına äytep kilä. Jan`s mäğlümat üzäge möxärrire häm iminlek mäsälären oyränüçe belğeç Alex Vatanka, Qazağstannıñ täqdimen qabul itärgä oyışmağa üzenä dä faydalı bula ala, di. “Prezindet Nazarbaev Qazağstannıñ Yevropa iminlek häm xezmättäşlek oyışmasınıñ aktiv äğzäse buludan tış, anıñ belän citäkçelek itüdä kübräk qatnaşırğa teläge dä barlığın äytep kilde. Minemçä bu, oyışmanıñ mötdäte könçığışqa qädär sulızaçaq, digän süz. Oyışma xäzer Qıtay belän çiktäş cirlärdä eş itäçäk. Bu anıñ öçen moña qädär bulmağan wazifa”
Ütkän yılda oyışma, Qazağstannıñ täqdimen kiçektergän ide. Yevropada İminlek häm xezmättäşlek oyışması respublikağa demokratiä häm keşe xoquqların yaqlawda küzgä kürenerlek üseşne kürsätergä täqdim itte. Avgustta ütkän saylawlarda, parlametnıñ tübän pulatına xakimiät firqäse wäkilläre genä ütkän ide. Xakimiät firqäse wäkile Kamal Borxanov, radiobızğa birgän äñgämäsendä, saylawlardan soñ ilgä gomumyevropa oyışmasında räislek itügä ber nindi kirtälär yuq dip äytkän ide. Oppositsiä wäkile Amircan Kosanov, ber genä oppozitiä wäkile ütä almağaç, Qazağstannıñ Yevropa iminlek häm xezmättşlek oyışmasında räislek itügä omete tormıçqa aşmas, dide.
Saylawlardan soñ tiz arada, Parijda urnaşqan çiklärne tanımağan jurnalistlar oyışması belderü belän çıqtı. Anda saylaw aldı kampaniäse matbuğatta ber yaqlı yaqtırtıldı häm Qazağstan xakimiätlärneñ köçle täesire astında bardı, dip äytelde. Çiklärne tanımağan jurnalistlar oyışmasınıñ süzçese Jean-Francois Julliard, oyışma isemennän bu saylawlardan soñ Qazağstan Yevropada iminlek häm xezmättäşlek oyışmasında räiselk itä almyı, digän belderü belän çıqtı :“Bez, Qazağstan Yevropada İminlek häm xezmätäşlek oyışmasında räis bulırğa layıq tügel, dip sanıybız. Çönki il keşe xoquqların häm süz iregen xörmät itmi. Matbuğat ireğenä qarantiä bulmağan häm mäğlümat çaraları saylawları irekle räweştä yaqtırta almağan il, OSCE kebek xalıqara oyışmada räiselek itärgä tieş tügel”
Läkin, OSCE äyğni Yevropada iminlek häm xezmättäşlek oyışması ciyını ütkändä, anıñ wäkilläre süz iregennän biğräk , başqa mäsälälärgä itğibarnı yünältergä mömkin. Üzäk Aziä belğeçe Gregory Gleason mäsälän, Qazağstannıñ bazar iqtisadın üsterüdä bulğan uñışları, bank ölkäseneñ şaqtıy üskän buluına iğtibarnı yünältä. Qazağstannıñ, Yevropa iminlek häm xezmättäşlek oyışmasında räislek itü öçen köräştä tağın ber östenlekle yağı bar. Ul dönyada energiä belän iñ zur täämin itüçegä äwerelä ala.
Bikä Timerova.
Ütkän yılda oyışma, Qazağstannıñ täqdimen kiçektergän ide. Yevropada İminlek häm xezmättäşlek oyışması respublikağa demokratiä häm keşe xoquqların yaqlawda küzgä kürenerlek üseşne kürsätergä täqdim itte. Avgustta ütkän saylawlarda, parlametnıñ tübän pulatına xakimiät firqäse wäkilläre genä ütkän ide. Xakimiät firqäse wäkile Kamal Borxanov, radiobızğa birgän äñgämäsendä, saylawlardan soñ ilgä gomumyevropa oyışmasında räislek itügä ber nindi kirtälär yuq dip äytkän ide. Oppositsiä wäkile Amircan Kosanov, ber genä oppozitiä wäkile ütä almağaç, Qazağstannıñ Yevropa iminlek häm xezmättşlek oyışmasında räislek itügä omete tormıçqa aşmas, dide.
Saylawlardan soñ tiz arada, Parijda urnaşqan çiklärne tanımağan jurnalistlar oyışması belderü belän çıqtı. Anda saylaw aldı kampaniäse matbuğatta ber yaqlı yaqtırtıldı häm Qazağstan xakimiätlärneñ köçle täesire astında bardı, dip äytelde. Çiklärne tanımağan jurnalistlar oyışmasınıñ süzçese Jean-Francois Julliard, oyışma isemennän bu saylawlardan soñ Qazağstan Yevropada iminlek häm xezmättäşlek oyışmasında räiselk itä almyı, digän belderü belän çıqtı :“Bez, Qazağstan Yevropada İminlek häm xezmätäşlek oyışmasında räis bulırğa layıq tügel, dip sanıybız. Çönki il keşe xoquqların häm süz iregen xörmät itmi. Matbuğat ireğenä qarantiä bulmağan häm mäğlümat çaraları saylawları irekle räweştä yaqtırta almağan il, OSCE kebek xalıqara oyışmada räiselek itärgä tieş tügel”
Läkin, OSCE äyğni Yevropada iminlek häm xezmättäşlek oyışması ciyını ütkändä, anıñ wäkilläre süz iregennän biğräk , başqa mäsälälärgä itğibarnı yünältergä mömkin. Üzäk Aziä belğeçe Gregory Gleason mäsälän, Qazağstannıñ bazar iqtisadın üsterüdä bulğan uñışları, bank ölkäseneñ şaqtıy üskän buluına iğtibarnı yünältä. Qazağstannıñ, Yevropa iminlek häm xezmättäşlek oyışmasında räislek itü öçen köräştä tağın ber östenlekle yağı bar. Ul dönyada energiä belän iñ zur täämin itüçegä äwerelä ala.
Bikä Timerova.