Vladimir Putinneñ Rusiädä köçle, qatı qul belän idarä itelgän prezident xakimiäten buldıruı ser tügel, ämma şul uq waqıtta ul ilgä üze genä citäkçelek itmi. Putin asılda yuğarı citäkçelektä soñğı yıllarda tuplanğan çekistlarnı gäwdäländerä, alarnıñ xalıqqa kürengän yöze bulıp tora. Xäzer inde alar Rusiäneñ säyäsi dilbegäsen genä tügel, iqtisadi nigezen täşkil itkän mölkäten, ere şirkätlärne dä üz qulına aldı. Bügen bez Rusiäneñ şuşı elitasına küz salırğa buldıq.
Qayber küzätüçelär Mäskäw Kremlendä häm anıñ tiräsendä tuplanğan çekistlar törkemen bik ğadi genä ber Korporatsiä dip atıy. Washingtondağı Nixon üzägendä Rusiäne öyrängän Nikolay Gvozdev monı bolay añlata:
"Min şäxsän Kreml şirkäte digän ğibaräne qullanırğa yaratam. Miña qalsa, anda Rusiäneñ säyäsäten bilgeläwdä näq menä şirkät idarälärenä xas strategiä kürenä", di Gvozdev.
8 yıl elek xakimiätkä kilgännän birle Vladimir Putin üzen ilneñ berdänber häm qaqşamas citäkçese, nıq, şik-şöbhä uyatmaslıq başlığı bularaq tanıttı. İldä - patşamı ul, general sekretarme, ällä prezidentmı - ämma ber genä xuca bula ala digän fikerläw belän ğasırlar buyı yäşägän xalıq Rusiädä barğan bar täräqqiätne xäzer fäqät anıñ iseme belän genä bäyli.
Ämma çınbarlıqta Putin, yuğarı citäkçelektä üze tiräsenä cıyğan fikerdäşlären, elekke xezmättäşlären, çekistlarnı gäwdäländerä. Kreml'' şirkäte dip näq menä şul törkemne atıylar. Rusiä Fännär akademiäseneñ Sotsiologiä institutında ilneñ elitasın tikşergän Olga Krıştanovskaya, qayber küzätüçelär "kümäk Putin" dip atağan şuşı törkemgä kemnär kerüe turında bolay di:
"Minemçä anda barlığı 5 keşe. Putin üze, ike İvanov - Sergey häm Viktor, prezident idaräse citäkçese urınbasarı Seçin häm Federal'' iminlek xezmäte başlığı Nikolay Patruşev. Bu keşelär Putin belän baştan uq ide. Xäzer ğämäldä bulğan däwlät häm idarä modelen bergäläşep näq menä alar uylap çığardı", dip añlata Rusiädäge idarä dilbegäläre çınbarlıqta kemnär qulında buluın Olga Krıştanovskaya.
Sanap kitelgän zatlar barısı da elekke sovet yäşeren xezmätlärendä eşlägän, alar barısı da yaqınça ber yäştä häm çığışları belän barısı da Piterburdan. Krıştanovskaya, alarnıñ fikerläwe dä bertösle häm alar Rusiä üseşen dä berçama kürä, di:
"Alar qatı qul belän ütkärelgän modernizatsiä yaqlı. Alar sovet tibındağı avtoritar däwlätne teli, ämma ul çaqtağı axmaqlıqlarsız ğına. Yäğni sovet iqtisadı häm sovet ideologiäse alar öçen minus. Ä menä qalğanın alar kire qaytarıp häm saqlap, xakimiät büleneşe bulmağan däwlät qoru yaqlı", di Krıştanovskaya.
Ämma alarnıñ şuşı zamançalaştırılğan sovet mämläkäten torğızu maqsatına ireşü öçen, "kümäk Putin"neñ kiläse yılğı prezident saylawlarınnan soñ da xakimiättä qaluın garantiälärgä kiräk. Ä moña ireşü Putin öçen zur häm awır ber maqsat bulıp tora. Anıñ prezident urınınnan kitüe, ä ul monı inde äytep quydı, şuşı qaqşamas kürengän törkem eçendä qarşılıqlar çığara ala. Mäskäwdäge Panorama fiker üzäge citäkçese Vladimir Pribılovski:
"Alarnıñ üzläre arasında da problemaları bar. Alar ber-bersennän şürli. Xäzer alar täxetne ışanıp tapşırırlıq keşe ezli. Älegä alarnıñ härberse Putingä ışana, ä menä anıñ warisı belän eşlär niçek bulır, berkem belmi", dip añlata yuğarı citäkçelektäge çekistlarnıñ eçke qurquların Pribılovski.
Kreml'' Korporatsiäse şuşı 5 keşe belän genä çiklänmi, älbättä. Olga Krıştanovskaya mäğlümätenä qarağanda, Rusiäneñ xakimiät häm biznes strukturalarındağı yuğarı citäkçelekneñ 26 protsentın, yäğni çiregennän artığın näq menä qüät xezmätlärennän kilgän keşelär täşkil itä.
Kärim Kamal
"Min şäxsän Kreml şirkäte digän ğibaräne qullanırğa yaratam. Miña qalsa, anda Rusiäneñ säyäsäten bilgeläwdä näq menä şirkät idarälärenä xas strategiä kürenä", di Gvozdev.
8 yıl elek xakimiätkä kilgännän birle Vladimir Putin üzen ilneñ berdänber häm qaqşamas citäkçese, nıq, şik-şöbhä uyatmaslıq başlığı bularaq tanıttı. İldä - patşamı ul, general sekretarme, ällä prezidentmı - ämma ber genä xuca bula ala digän fikerläw belän ğasırlar buyı yäşägän xalıq Rusiädä barğan bar täräqqiätne xäzer fäqät anıñ iseme belän genä bäyli.
Ämma çınbarlıqta Putin, yuğarı citäkçelektä üze tiräsenä cıyğan fikerdäşlären, elekke xezmättäşlären, çekistlarnı gäwdäländerä. Kreml'' şirkäte dip näq menä şul törkemne atıylar. Rusiä Fännär akademiäseneñ Sotsiologiä institutında ilneñ elitasın tikşergän Olga Krıştanovskaya, qayber küzätüçelär "kümäk Putin" dip atağan şuşı törkemgä kemnär kerüe turında bolay di:
"Minemçä anda barlığı 5 keşe. Putin üze, ike İvanov - Sergey häm Viktor, prezident idaräse citäkçese urınbasarı Seçin häm Federal'' iminlek xezmäte başlığı Nikolay Patruşev. Bu keşelär Putin belän baştan uq ide. Xäzer ğämäldä bulğan däwlät häm idarä modelen bergäläşep näq menä alar uylap çığardı", dip añlata Rusiädäge idarä dilbegäläre çınbarlıqta kemnär qulında buluın Olga Krıştanovskaya.
Sanap kitelgän zatlar barısı da elekke sovet yäşeren xezmätlärendä eşlägän, alar barısı da yaqınça ber yäştä häm çığışları belän barısı da Piterburdan. Krıştanovskaya, alarnıñ fikerläwe dä bertösle häm alar Rusiä üseşen dä berçama kürä, di:
"Alar qatı qul belän ütkärelgän modernizatsiä yaqlı. Alar sovet tibındağı avtoritar däwlätne teli, ämma ul çaqtağı axmaqlıqlarsız ğına. Yäğni sovet iqtisadı häm sovet ideologiäse alar öçen minus. Ä menä qalğanın alar kire qaytarıp häm saqlap, xakimiät büleneşe bulmağan däwlät qoru yaqlı", di Krıştanovskaya.
Ämma alarnıñ şuşı zamançalaştırılğan sovet mämläkäten torğızu maqsatına ireşü öçen, "kümäk Putin"neñ kiläse yılğı prezident saylawlarınnan soñ da xakimiättä qaluın garantiälärgä kiräk. Ä moña ireşü Putin öçen zur häm awır ber maqsat bulıp tora. Anıñ prezident urınınnan kitüe, ä ul monı inde äytep quydı, şuşı qaqşamas kürengän törkem eçendä qarşılıqlar çığara ala. Mäskäwdäge Panorama fiker üzäge citäkçese Vladimir Pribılovski:
"Alarnıñ üzläre arasında da problemaları bar. Alar ber-bersennän şürli. Xäzer alar täxetne ışanıp tapşırırlıq keşe ezli. Älegä alarnıñ härberse Putingä ışana, ä menä anıñ warisı belän eşlär niçek bulır, berkem belmi", dip añlata yuğarı citäkçelektäge çekistlarnıñ eçke qurquların Pribılovski.
Kreml'' Korporatsiäse şuşı 5 keşe belän genä çiklänmi, älbättä. Olga Krıştanovskaya mäğlümätenä qarağanda, Rusiäneñ xakimiät häm biznes strukturalarındağı yuğarı citäkçelekneñ 26 protsentın, yäğni çiregennän artığın näq menä qüät xezmätlärennän kilgän keşelär täşkil itä.
Kärim Kamal