Şimbä könne Ukrainada Holodomor, yäğni 30-nçı yıllar başındağı açlıq dähşäteneñ 75 yıllığı bilgelänä. Bäysezlekkä ireşkännän soñ Ukrainada sovet çorındağı şuşı faciğäne "genotsit", añlı räweştä ütkärelgän yuq itü säyäsäte bularaq tanunı taläp itülär arttı. Ämma Sovetlar warisı bulıp qalğan Rusiä moña kisken qarşı çığa.
İdel buyı, şul isäptän tatar cirläre dä, açlıq dähşäten 1921-nçe yılda kiçersä, Ukraina häm könyaq Rusiägä ul 1932-33 yıl qışında kilä. Anda isän qaluçılar ul çorda keşelär xätta açlıqtan ülgän yaqınnarınıñ mäyetlären dä aşıy ide, dip iskä töşerä. Ukrainada bu faciğäneñ Holodomor digän ayırım iseme dä bar.
Anıñ açı xatiräläre, bäysezlekkä ireşkän Ukrainanıñ üz tarixın mömkin qädär döres itep, yalğannardan arındırıp yazu omtılışın çağıldıra. Bu atnada prezident Viktor Yuçenko Kievtä 30-nçı yıllar açlığına bağışlanğan kürgäzmä açıp, uzğan faciğälärneñ qorbannarın onıtqan millätneñ kiläçäkkä ömetläre yuq, dip belderde.
Sovet diktatorı Stalinneñ kümäkläşterü, kolxozlaştıru başlap cibärüe, awıl xucalığı tarmağınıñ bar il buylap qaqşawına, näticädä azıq-tölek qıtlığına kiterä. Ul yıllarda açlıq Tönyaq Kavkazda da, Qazaqstanda da bula. Ämma bigräk tä zur zian Ukrainağa, ukrain xalqına turı kilä. Şuña da xäzer tarix fänendä, kümäkläşterü ütkärü sovetlarnıñ añlı räweştä ukrain milläten yuq itü omtılışı bulıp tora, digän qaraş yäşi.
Holodomornıñ genotsit buluın Ukraina üze genä tügel, başqa berniçä däwlät dä tanıdı. Ämma ber il moña ayıruça qarşı çığa. Sovetlar ile qazanışların xuplap telgä alğan, ämma anıñ cinayätlären bik kürergä telämägän Rusiä öçen Holodomor mäs'äläse qabul itärlek tügel.
Bu atnada Mäskäw monı yänä qabatladı - prezidentnıñ matbuğat xezmäte wäkile Dmitri Peskov fikerençä, Kievneñ şuşı mäs'älädäge ücätlege, bolay da qatlawlı bulğan ikeyaqlı mönäsäbätlärne tağın da naçarayta ğına ala:
"Monı barı tik Ukrainada rusofobiäne arttıru, Rusiäne doşman itep kürsätü öçen tarixnı yañadan yazu tırışlığı dip kenä añlarğa mömkin. Holodomor başqa sovet respublikalarında da buldı, ul ayırım ber millätkä qarşı ğına yünälderelmägän ide", di Rusiä prezidentınıñ matbuğat wäkile Peskov.
Rusiä räsmiläre qarşılığın süzdä genä beldersä, andağı şovinistik oyışmalar inde ğämällärgä dä kereşte - yäşlärneñ Yewraziä berlege dip atalğan ber radikal törkem uzğan atnada Mäskäwdäge Ukraina mädäni üzägendä açılğan Holodomor kürgäzmäsen tar-mar itep çıqtı.
Ämma räsmi Kiev tä bireşergä cıyınmıy, häm tarix däreslären ukrain yağı tügel, ä Rusiä alırğa tieş, di:
"Holodomornı genotsit dip qabul itü Ukraina öçen inde xäl itelgän, bez monı şulay dip tanıdıq. Min Rusiädäge kolegalarıma duslarça kiñäş birer idem - alar tarix däresleklären uqıp çıqsa ide", di Ukraina tışqı eşlär ministrlığınıñ matbuğat wäkile Andriy Deşitsä.
Holodomornı genotsit dip bilgelägän maxsus qanunnı Ukrainanıñ Yuğarı radası ber yıl elek qabul itkän ide. Anda, şul dähşät öçen 30-nçı yıllardağı bolşevik xakimiätenä yöklänä, xäzerge Rusiä moña niçek tä bulsa bäyle, dip äytelmi.
Kärim Kamal
Anıñ açı xatiräläre, bäysezlekkä ireşkän Ukrainanıñ üz tarixın mömkin qädär döres itep, yalğannardan arındırıp yazu omtılışın çağıldıra. Bu atnada prezident Viktor Yuçenko Kievtä 30-nçı yıllar açlığına bağışlanğan kürgäzmä açıp, uzğan faciğälärneñ qorbannarın onıtqan millätneñ kiläçäkkä ömetläre yuq, dip belderde.
Sovet diktatorı Stalinneñ kümäkläşterü, kolxozlaştıru başlap cibärüe, awıl xucalığı tarmağınıñ bar il buylap qaqşawına, näticädä azıq-tölek qıtlığına kiterä. Ul yıllarda açlıq Tönyaq Kavkazda da, Qazaqstanda da bula. Ämma bigräk tä zur zian Ukrainağa, ukrain xalqına turı kilä. Şuña da xäzer tarix fänendä, kümäkläşterü ütkärü sovetlarnıñ añlı räweştä ukrain milläten yuq itü omtılışı bulıp tora, digän qaraş yäşi.
Holodomornıñ genotsit buluın Ukraina üze genä tügel, başqa berniçä däwlät dä tanıdı. Ämma ber il moña ayıruça qarşı çığa. Sovetlar ile qazanışların xuplap telgä alğan, ämma anıñ cinayätlären bik kürergä telämägän Rusiä öçen Holodomor mäs'äläse qabul itärlek tügel.
Bu atnada Mäskäw monı yänä qabatladı - prezidentnıñ matbuğat xezmäte wäkile Dmitri Peskov fikerençä, Kievneñ şuşı mäs'älädäge ücätlege, bolay da qatlawlı bulğan ikeyaqlı mönäsäbätlärne tağın da naçarayta ğına ala:
"Monı barı tik Ukrainada rusofobiäne arttıru, Rusiäne doşman itep kürsätü öçen tarixnı yañadan yazu tırışlığı dip kenä añlarğa mömkin. Holodomor başqa sovet respublikalarında da buldı, ul ayırım ber millätkä qarşı ğına yünälderelmägän ide", di Rusiä prezidentınıñ matbuğat wäkile Peskov.
Rusiä räsmiläre qarşılığın süzdä genä beldersä, andağı şovinistik oyışmalar inde ğämällärgä dä kereşte - yäşlärneñ Yewraziä berlege dip atalğan ber radikal törkem uzğan atnada Mäskäwdäge Ukraina mädäni üzägendä açılğan Holodomor kürgäzmäsen tar-mar itep çıqtı.
Ämma räsmi Kiev tä bireşergä cıyınmıy, häm tarix däreslären ukrain yağı tügel, ä Rusiä alırğa tieş, di:
"Holodomornı genotsit dip qabul itü Ukraina öçen inde xäl itelgän, bez monı şulay dip tanıdıq. Min Rusiädäge kolegalarıma duslarça kiñäş birer idem - alar tarix däresleklären uqıp çıqsa ide", di Ukraina tışqı eşlär ministrlığınıñ matbuğat wäkile Andriy Deşitsä.
Holodomornı genotsit dip bilgelägän maxsus qanunnı Ukrainanıñ Yuğarı radası ber yıl elek qabul itkän ide. Anda, şul dähşät öçen 30-nçı yıllardağı bolşevik xakimiätenä yöklänä, xäzerge Rusiä moña niçek tä bulsa bäyle, dip äytelmi.
Kärim Kamal