"Kavkaz planı" dip atalğan bu film anı qarağan keşedä ber genä täesir qaldıra: saq bulığız, mäkerle çit il doşmannarı Rusiäne tar-mar itergä tırışa. Härxäldä, 1990-nçı yıllarda Çeçnädä ber-ber artlı ike suğışnı näq menä Könbatış oyştırğan, dip taswirlana.
İçkeriä respublikasına yaña pasportlar Fransiädä yasalğan, yaña aqça – Germaniädä. Ä barısı belän säxnä artınnan, älbättä, amerikannar idarä itä. Belgeçlär bu filmnı "doşmannı çittän ezläw" ğamäle, çirattağı agitprop dip atadı.
1990-nçı yıllarda Çeçnäneñ vitse-prezidentı, xäzer Germaniädä yäşäwçe tarixçı Säyet-Xäsän Äbümöslimov süzlärençä, Kavkazdağı problemnarda çit il qulın ezläw Mäskäwneñ yaratqan eşe.
"Mäskäw härwaqıt bäysezlek öçen köräşkän çeçennar çit ildän qotırtıla, dip kilde. Yänäse, bez çeçennar belän tınıç yäşärgä telibez, ä menä Törkiä, annarı Angliä, xäzer Amerika Kavkazda qotqı tarata. Bu axmaq ğayepläwlärgä añlatma biräsem kilmi, bu citdi tügel", - di Äbümöslimov.
"Kavkaz planı" digän filmnıñ üzägendä çığışı belän Törkiädän bulğan çeçen Berkan Yäşär tora, üzen ul Äbübäker dip tanıta.
Filmğa kürä, 1960-nçı yıllarda ul AQŞ däwlät departamentı belän kileşü imzalağan, qısqa waqıt Münxenda Azatlıq radiosında da eşläp alğan. Bu mäğlümätneñ berse dä bäysez çığanaqlardan, şul isäptän, radiobıznıñ ölkän buın wäkilläre tarafınnan raslanmadı.
Filmğa kürä, 1990-nçı yıllarda Yäşär Könbatışnıñ Kavkazda separatizm orlıqların taratu niäten tormışqa aşıru öçen, Törkiä räsmiläre belän bulğan elemtälären qullana.
Şuşı maqsatta ul Groznıy hawa alanı aşa almaz häm qoral taşu çeltäre oyıştıra, amerikannar yärdäme belän bazarnı yalğan dollar belän tutıra.
Törkiädäge çeçen seperatisları wäkile Medet Onlu Yäşär belän tanış bulğan.
"Cäwhär Dudaev bäysezlek iğlan itkän waqıtta Berkan Yäşär Törkiädä anı xuplawçılar arasında ide. Törkiägä kilgän çeçennarga, Çeçen citäkçelegenä ul yärdämen gel kürsätep kilde",- di Medet.
Medet süzlärençä, Yäşär berük waqıtta urıslar belän dä dustanä elemtälär urnaştırğan. Filmda çit il maxsus xezmätläreneñ Rusiädäge, şul isäptän Tatarstan häm Başqortstandağı din ähelläre belän oçraşular oyıştıruları turında da äytelä.
"Filmdağı qayber neçkäleklär döres kürensä dä, alar çit il xezmätläreneñ Rusiäne bülgäläw teoriäsen isbatlaw öçen qullanıla. – di radiobıznıñ Kavkaz belgeçe Andrey Babitskiy. – Putin çorı öçen bu ğadäti teoriä."
Berençe kanal jurnalistı Anton Vernitskiy tarafınnan äzerlängän "Kavkaz planı" Rusiä televideniesendä kürsätelgän berençe şundıy film tügel.
Uzğan yılnıñ sentäberendä kürsätelgän Barxat.ru dip atalğan dokumentta AQŞ küzläw idaräseneñ Rusiädä äflisun inqilabın oyıştıru niäte turında xäbär itelgän ide. Anda da CIA tarafınnan idarä itelgän Garry Kasparovnıñ Başqa Rusiä xäräkäte, yäşlärneñ Smena, Freedom House kebek oyışmalarnıñ Kremlne bärep töşerü niätläre turında söylände.
İçkeriä respublikasına yaña pasportlar Fransiädä yasalğan, yaña aqça – Germaniädä. Ä barısı belän säxnä artınnan, älbättä, amerikannar idarä itä. Belgeçlär bu filmnı "doşmannı çittän ezläw" ğamäle, çirattağı agitprop dip atadı.
1990-nçı yıllarda Çeçnäneñ vitse-prezidentı, xäzer Germaniädä yäşäwçe tarixçı Säyet-Xäsän Äbümöslimov süzlärençä, Kavkazdağı problemnarda çit il qulın ezläw Mäskäwneñ yaratqan eşe.
"Mäskäw härwaqıt bäysezlek öçen köräşkän çeçennar çit ildän qotırtıla, dip kilde. Yänäse, bez çeçennar belän tınıç yäşärgä telibez, ä menä Törkiä, annarı Angliä, xäzer Amerika Kavkazda qotqı tarata. Bu axmaq ğayepläwlärgä añlatma biräsem kilmi, bu citdi tügel", - di Äbümöslimov.
"Kavkaz planı" digän filmnıñ üzägendä çığışı belän Törkiädän bulğan çeçen Berkan Yäşär tora, üzen ul Äbübäker dip tanıta.
Filmğa kürä, 1960-nçı yıllarda ul AQŞ däwlät departamentı belän kileşü imzalağan, qısqa waqıt Münxenda Azatlıq radiosında da eşläp alğan. Bu mäğlümätneñ berse dä bäysez çığanaqlardan, şul isäptän, radiobıznıñ ölkän buın wäkilläre tarafınnan raslanmadı.
Filmğa kürä, 1990-nçı yıllarda Yäşär Könbatışnıñ Kavkazda separatizm orlıqların taratu niäten tormışqa aşıru öçen, Törkiä räsmiläre belän bulğan elemtälären qullana.
Şuşı maqsatta ul Groznıy hawa alanı aşa almaz häm qoral taşu çeltäre oyıştıra, amerikannar yärdäme belän bazarnı yalğan dollar belän tutıra.
Törkiädäge çeçen seperatisları wäkile Medet Onlu Yäşär belän tanış bulğan.
"Cäwhär Dudaev bäysezlek iğlan itkän waqıtta Berkan Yäşär Törkiädä anı xuplawçılar arasında ide. Törkiägä kilgän çeçennarga, Çeçen citäkçelegenä ul yärdämen gel kürsätep kilde",- di Medet.
Medet süzlärençä, Yäşär berük waqıtta urıslar belän dä dustanä elemtälär urnaştırğan. Filmda çit il maxsus xezmätläreneñ Rusiädäge, şul isäptän Tatarstan häm Başqortstandağı din ähelläre belän oçraşular oyıştıruları turında da äytelä.
"Filmdağı qayber neçkäleklär döres kürensä dä, alar çit il xezmätläreneñ Rusiäne bülgäläw teoriäsen isbatlaw öçen qullanıla. – di radiobıznıñ Kavkaz belgeçe Andrey Babitskiy. – Putin çorı öçen bu ğadäti teoriä."
Berençe kanal jurnalistı Anton Vernitskiy tarafınnan äzerlängän "Kavkaz planı" Rusiä televideniesendä kürsätelgän berençe şundıy film tügel.
Uzğan yılnıñ sentäberendä kürsätelgän Barxat.ru dip atalğan dokumentta AQŞ küzläw idaräseneñ Rusiädä äflisun inqilabın oyıştıru niäte turında xäbär itelgän ide. Anda da CIA tarafınnan idarä itelgän Garry Kasparovnıñ Başqa Rusiä xäräkäte, yäşlärneñ Smena, Freedom House kebek oyışmalarnıñ Kremlne bärep töşerü niätläre turında söylände.