"Текст" фестивале кысаларында (в рамках) җомга көнне (в пятницу) "Татар тексты киләчәге" (будущее татарской книги) дигән темага төрле нәшрият вәкилләре (представители разных издательств) фикер алышты (обменялись мнениями). Татар китабы һәм аны укучы (читатель) киләчәктә (в будущем) ничек үзгәрәчәк (как изменятся)? Татар китабы белән акча эшләп буламы (можно ли заработать)? Электрон китапларга ихтыяҗ зурмы (большой ли спрос)? Бүген милли китаплар нинди тиражлар белән басыла (печатаются) һәм ничек сатыла (как продаются)? Асылда шул хакта сөйләштеләр (говорили об этом).
Словарик
китап – книга,
нәшрият – издательство,
хосусый – частный,
укучы – читатель,
киләчәк – будущее,
ихтыяҗ – необходимость,
бастыру – печатать,
түләү – платить,
сату – продавать,
тәҗрибә – опыт,
буын – поколение,
тигезлек – равенство,
үз юлы – свой путь.
Бүген Русиядәге иң зур (самое большое) милли нәшрият – ул Татарстан китап нәшрияты. 1919 елда оешканнан бирле (с основания) анда елына (в год) 600 китап нәшер ителгән (изданные) еллар да, 20 генә китап басылган вакытлар да (времена, когда издались) булган. 2021 елда исә биредә 151 төрле басма китап (печатные книги), 17 электрон китап дөнья күргән (увидели свет). Шуларның өчтән бере (треть) – хосусый (частные) заказлар.
Дәүләт планы нигезендә (на основе) басылган китапларның 85 проценты өчен дәүләт түли (платит государство). Ул китаплар китапханәләргә (библиотеки), Дөнья татар конгрессы аша читтәге татарларга (татарам в других регионах) таратыла (раздается). Ә тиражның калган 15 проценты һәм өстәмә (дополнительный) тираж нәшриятның үз акчасына басыла (издается на собственные деньги издательства). Бу акча аңа шул китапларны сатудан (от продажи книг) керә. Гадәттә татарча китапларның сатуга чыгарылган уртача тиражы (средний тираж) 2000 данә (штук) чамасы була икән. 5000-6000 данәле тираж белән чыгучы татарча китаплар да бар - болар аш-су әзерләү турындагы басмалар (книги о приготовлении блюд) һәм әкиятләр (сказки).
Киләчәктә татарча китапларны кем укыячак (кто будет читать татарские книги в будущем) дигәндә, нәшриятның балалар бүлеге мөдире (директор детского отдела издательства) Айсылу Галиева мәктәпләрдә (в школах) татар теле бетсә (если закончится), укучы да бетәчәк, дигән фикерне әйтте. Киләчәктә татар китаплары гел татарча гына түгел (не только на татарском), ә Чуашстан, Удмуртия, Мордовиядәге тәҗрибә буенча (по опыту), русчалы-татарчалы итеп чыгарылуга (могут выходить на русском-татарском) калырга да мөмкин.
— Мәктәптә туган телдә укыту калып (если в школах останется изучение на родном языке), бала әдәбият белән татар телен генә түгел (ребенок не только литературу и татарский язык), фәннәрне дә татар телендә үзләштерә алса (но и сможет изучать предметы на татарском), ул вакытта әле (в этом случае) безнең татар текстларын укучы булачак (у нас будут читатели татарских текстов). Әгәр мәктәпләрдә туган телдә укыту бетерелә икән, татарча китапларны укучы калмаячак (не останется). Безнең буын (наше поколение) әби булгач (когда станет бабушками), әле оныкларына укырга мөмкин (ещё сможет читать внукам), ә бүген урысча уйлаучы яшьләр (а молодёжь думающая на русском) инде үз оныкларына укымас (уже не будет читать своим внукам).
Хосусый "Юлбасма" нәшрияты җитәкчесе (руководитель издательства) Гүзәл Хәсәнова:
— Балалар әдәбиятының (детская литература) текстлары турында актуаль сорау туа (возникает вопрос). Татар әдәбияты башка халыклардан аерым үз юлы белән үсәргә тиешме (должна ли развиваться свои путем), әллә инглиз, француз һәм башка халыклардагы гомум тенденция буенча заманча юнәлеш алачакмы (возмёт современное направление)? Чит телдәге (на зарубежных языках) китаплар баланың проблемаларына җавап рәвешендә басыла (издаются как ответы на проблемы ребенка). Гендерлар тигезлеге (равенство), буллинг, гаиләдәге проблемалар, виртуаль дөньялар (миры)...
Аерым барсак (если будем идти отдельно), без юкка чыгарбыз (мы исчезнем), дип әйтәсе дә килми инде (не хочется так говорить), әмма шулай булып чыга (но получается так). Без Италия, Англиядә, хәтта шул ук Мәскәүдә дә рәссамнар белән төрле интерактивлар үтәбез (проходим) һәм уйлыйбыз (думаем): без бу китапларга карап, шуңа йөз тотып үсәргә тиешме соң (должны ли мы, смотря на эти книги, развиваться по их примеру)? Әллә татар китабының үз юлы бармы (Или у татарской книги есть свой путь)? Шул сорауга җавап бирә алмыйбыз (не может ответить), - ди Хәсәнова.
*****
Полную версию этого материала читайте на сайте Радио Азатлык.
В рубрике "Читаем на татарском" есть произведения татарской и мировой литературы. Все тексты адаптированы для изучающих язык, к ним прилагаются аудио, перевод ключевых фраз и тест.
Не забывайте заглядывать на наш сайт, каждый день вы найдете что-то новое и интересное! Также подписывайтесь на наши соцсети: мы есть в Вконтакте, Telegram-е, Facebook-е и Instagram-е.
