Tatarstan respublikası Rusiä töbäklärendä yäşäwçe millättäşlärebezgä yärdäm itep tora. Şuşı yärdämneñ bez töre bulıp respublikanıñ Fän häm mäğärif ministrlığı Rusiäneñ törle ölkälärendä uzdıra torğan Tatar mäğärife könnäre tora. Älege çara tatarstan ministrlığınıñ häm töbäklärneñ mäğärif idäräläreneñ xezmättäşlek turında ikeyaqlı kileşülär nigezendä oyıştırıla. Könnär qısalarında töbäklärgä däresleklär, kitaplar, metodik äsbaplar belän yärdäm itä, xezmättäşlek turında kileşü, täcribä urtaqlaşu qaralğan. Tatar mäğärife könnäre inde berniçä distä Rusiä ölkäsendä ütte. Xäzer menä Ästerxan çiratı citte. Tatarstan belän Ästerxan ölkäse arasında mäğärif tarmağında xezmättäşlek turında kileşü 1999 yılda imzalandı. Şunnan birle ike töbäk arasında tatar milli mäğärifen saqlaw buyınça eş alıp barıla, dip belderälär respublikanıñ Fän häm mäğärif ministrlığında. Mäsälän, inde 10 yıldan artıq ästerxandağı yäş millättäşlärebez tatar tele häm ädäbiäte buyınça töbäkara olimpiadalarda qatnaşa, cäy köne balalar Qazanda yanında urnaşqan tatar telle lager’da yal itkän ikän.
Ästerxan ölkäsendä millättäşlärebez şaqtıy yäşi – 70 meñnän artıq. Alar ruslar häm qazaxlardan soñ töbäktä xalıq sanı buyınça öçençe urında tora häm ölkä xalqınıñ 7 protsentın täşkil itä. Alarnıñ töp öleşe Ästerxanda, ölkäneñ İldebue, Nariman, Liman rayonnarında yäşi. Ölkädä 17 tatar etnomädäni komponentlı mäktäp eşläp kilä, läkin anda nibarı 1200 tiräse genä uquçı belem ala. 500gä yaqın bala tatar telen öyrätä torğan balalar baqçalarına yöri. Töbäktä ber genä tatar mäktäbe dä yuq. Barı tik 4 mäktäptä genä tatar tele fän bularaq uqıtıla. Qalğannarında isä tatar tele fakel’tativ räweşendä birelä. Ästerxannıñ ike yuğarı uqu yortında tatar tele bülekläre eşläp kilä. Şulay uq, respublikada da andağı milli uqu yortları öçen belgeçläre äzerlänä. Bu mäğlümätlär Tatarstanıñ Fän häm mäğärif ministrlığınnan alındı.
Ästerxan belän Tatarstan arasında kileşülär imzalanıp torsa da, başqa Rusiä töbäklärendä kebek ük Ästerxan ölkäsendäge millättäşlärebez aldında da milli mäğärifne saqlap qaluda problemalar bik küp. Tatar mäğärife könnären uzdıru şularnı xäl itärgä bulışır, dip ömetlänä andağı tatarlar. Ä çişeleş taläp itkän iñ ähämiätle mäs’älälär arasında Ästerxan şähärendä tatar gimnaziäsen açu, däresleklär satıp alunı cayğa salu, mäktäplärdä tatar telen öyrätüne atnağa 3 säğätkä citkerü tora, dip sanıy alar.
10 may könne Ästerxanda Tatar mäğärife könnären uzdırırğa respublikanıñ Fän häm mäğärif ministrı Räis Şäyxleslamov, tatarstannıñ Mäğärifne üsterü institutı rektorı İlsur Hadiullin, ministrlıq wäkilläre, Arça, Çallı pedagogiä kölliätläre citäkçeläre,mäğärif xezmätkärläre kitte. Qabul itüçelär yağınnan isä tatarstanlılarnı Ästerxannıñ Fän häm mäğärif ministrı, mäğärif idäräläre wäkilläre, milli-mädäni möxtariät citäkçese Änwär Almaev, milli belem birüçe belgeçlär qabul itte. Çärşämbe könne çaralar Ästerxannıñ Fän häm mäğärif ministrlığındağı oçraşudan başlanıp kitte. Şul uq könne Arça pedagogiä häm Ästerxan sotsial’-pedagogiä kölliätläre arasında xezmättäşlek turında kileşü imzalandı, ölkäneñ tatar tele uqıtuçıları, tärbiäçeläre üçen Qazannan kilgän belgeçlär tarafınnan däreslär, klasstantış çaralar ürnäkläre kürsätelde. 11 mayda isä tatarstanlılarğa üzläreneñ eşlären ästerxandağı millättäşlärebez kürsätäçäk. Şul uq könne Tatarstan delegatsiäse qazanğa äylänep qaytaçaq.
Gölnaz İlgizär
