Accessibility links

Tönyaq Korea yaña raketa sınawları wäğdä itä


Tönyaq Koreanıñ çärşämbe irtäsendä raketa sınawları ütkärüen BMO İminlek Şurası äğzaları häm başqa illär xökem itep çıqqannan soñ Pxenyan tağın da raketa sınawları ütkärergä cıyınuın belderde häm bu sınawlarğa qarşı çığuçılar basım yasarğa tırışsa tağın da qatıraq ğämällär belän kisätte.

Çärşämbe irtäsenä 7 raketa sınawı ütkärgän häm şunıñ belän xalıqara xökem itülärgä qoyınğan Pxenyan bu sınawlarnıñ ütüen nihayät tanıdı. Tönyaq Koreanıñ tışqı eşlär ministrlığı bu ğädäti sınawlar ide, alğa taba yaña sınawlar bulaçaq dip belderde. Däwlät televideniesendä uqılğan bu belderüdä şulay uq qarşı çığuçılar tuqtatırğa tırışmasın dip tä kisätelde. "Ägär dä berär il bu sınawlar mäsäläsendä basım yasarğa qıya ikän Tönyaq Koreanıñ başqa törle qatıraq fizik ğämällärdän başqa çarası qalmıyaçaq" dielde.

Çärşämbegä qarşı töndä Tönyaq Korea kimendä 6 raketa sınawı ütkärde. Şularnıñ berse AQŞqa qädär barıp citä ala torğan yıraq ara Taepodoñ-2 raketası ide. Berniçä säğättän bu ğämällärne xalıqara xökem itülär başlanğannan soñ Pxenyan tağın ber raketa sınawı belän cawap birde.

Xäzer isä xalıqara cämäğätçelek Tönyaq Koreanıñ mondıy ğämällärenä niçek cawap birü turında kiñäşläşä. Çärşämbe könne BMO İminlek Şurası şul turıda söyläşü öçen aşığıç utırışqa cıyıldı. Ämma Şura äğzaları nindi çaralar kürü turında urtaq fikergä kilä almadı.

Yaponiä belän Quşma Ştatlar Pxenyannıñ raketa programmasında qullanılırlıq finans häm texnologiä küçeşen tıyuçı qırıs rezolütsiä çığaru yaqlı.

Ämma veto xoquqına iä bulğan daimi äğzalarnıñ 2-se Qıtay belän Rusiä çikläwlär belän yanamawçı yomşağraq belderü belän çığarğa täqdim itä.

Alar fikerençä, çikläwlär Tönyaq Koreanıñ atom qoralları programması turınağı söyläşülärne yañartuğa qomaçawlıy ala.

6 il qatnaşındağı bu söyläşülär soñğı märtäbä uzğan yılnıñ noyäberendä ütkän ide. Ämma şunnan birle Tönyaq Korea AQŞ belän ikeyaqlı söyläşülär başlarğa tırışa. Tik äle dä uñışqa ireşä almıy.

Küp kenä analitiklar fikerençä Pxenyan bu raketa sınawları belän Waşingtonnı ikeyaqlı söyläşülär östäle yanına utırtırğa tırışa.

Waşingtondağı Cato institutınıñ Tönyaq Korea belgeçe Ted Galen Carpenter mondıy söyläşülär ber tärräqiät yulı bula alır ide di.

"Quşma Ştatlar Tönyaq Korea belän ikeyaqlı söyläşülärgä kereşmi torıp ber genä mäsälädä dä bernindi möhim tärräqiät bulmasqa mömkin. Tönyaq Korealılar monı bik nıq teli kebek. Häm minemçä bu mönäsäbätlärne normalläşterügä kereşü dä bulırğa tieş. Ägär dä bez härnärsäne 6-yaqlı söyläşülär aşa ğına xäl itärgä tırışsaq bez aña ireşä almıyaçaqbız" dide Carpenter.

Xäzer Tönyaq Korea mäsäläsendä diplomatik eşçänleklärneñ bik köçäyep kitüe küzätelä.

AQŞ prezidentı George Bush Korea turında telefon aşa Qıtay prezidentı Hu Cintao, Rusiä prezidentı Vladimir Putin, Yaponiä premyer ministrı Yunishiro Koizumu häm Könyaq Korea prezidentı No Muhyun belän söyläşte.

Töbäkkä Quşma Ştatlarnıñ atom söyläşüläre törkeme başlığı Christopher Hill kilä. Comğa könne ul Qıtay tışqı eşlär ministrı urınbasarı Wu Dawey belän oçraşırğa cıyına.

Qıtay tışqı eşlär ministrlığı isä üz söyläşülär törkeme başlığın kiläse atnada Pxenyanğa cibärä.

Pänceşämbe kiçendä BMO İminlek Şurası äğzaları yañadan cıyılıp raketa sınawları ütkärgän Tönyaq Koreanı ğäyepläwçe İminlek Şurası resolütsiäsenä çikläwlär mäsäläsen kertü mömkinlege turında söyläşä.

Naif Aqmal, Praga.
XS
SM
MD
LG