Accessibility links

Кайнар хәбәр

Kofi Annan Yewropa Berlege ministrları belän Libanda Tınıçılq Saqlaw köçläre turında söyläşä


Yewropa Berlege Libandağı tınıçlıq köçlärenä öleş kertü turında kiñäşläşülärne däwam itä. Comğa könne BMO general sekretare Kofi Annannıñ Brüsseldä Yewropa Berlege illäre tışqı eşlär ministrları belän oçraşuında da süz şul turıda bara. Oçraşu axırında Libandağı 15 meñlek xalıqara köçlärne Yewropanıñ qaysı ile, Fransiäme yäki İtaliäme citäkliäçäge iğlan iteler dip kötelä.

Annan Brüsselgä Libandağı tınıçlıq köçlärenä Yewropa illäreneñ zur öleş kertüenä ömetlänep kilde. Comğa oçraşuı aldınnan ul Belgiä premyer ministrı Guy Verhofstadt belän bergäläp xäbärçelär aldında çığış yasadı.

"Min Yewropağa ışanam. Min bügenge oçraşu uñışlı ütär, Yewropa üzenä cawaplılıq alır häm Liban xalqı, ul töbäk xalqına teläktäşlegen kürsäter dip bik nıq ışanam" dide Annan.

Oçraşu Libandağı xalıqara tınıçlıq köçlären Fransiäme, İtaliäme citäklär digän sorawğa açıq cawap birer dip kötelä.

Libanda inde küp yıllar buyı torğan 2 meñ keşelek xalıqara iminlek köçlären Fransiä citäkli. Fransiä bu köçlärneñ sanı 15 meñgä qädär arttırılğaç anı citäkläwne däwam itüdän çitläşergä telägän ide.

12 kön elek Libanda atışlarnıñ tuqtaluına kitergän BMO İminlek Şurası resolütsiäseneñ töp äzerläwçese Fransiä monıñ säbäbe dip tınıçlıq saqlawçılarnıñ mandatı açıq itep kürsätelmäw dide. Ämma uzğan atnakiçtä, 24 avgust könne Fransiä prezidentı Jaques Chirac Parijdan televidenie aşa xalıqqa möräcäğät itep fikeren üzgärtüen belderde.

"Libandağı tınıçlıq köçlärendäge bezneñ öleşebez östämä 2 batalionğa artaçaq. Şulay itep Libanda Fransiäneñ zäñgär kaskalı 2 meñ soldatı urnaştırılaçaq. Ägär dä BMO teläsä Fransiä Libandağı tınıçlıq köçlären citäkläwne däwam itärgä äzer" dide Chirac.

Mäğlümät çaralarına qarağanda, Fransiä xäzer bu köçlärneñ mandatı häm eşçänlek qağidäläre üx soldatların citärlek däräcädä saqlıy dip isäpli.

Yewropa illäre elegräk Libandağı tınıçlıq köçläreneñ mandatı alarğa utqa totılğan oçraqta ğına köç qullanu mömkinlege birä, höcümnärne buldırmas öçen üzlärenä berençe bulıp çaralar kürü mömkinlege birmi dip borçılu beldergän ide.

Rimdağı Tışqı eşlär institutınıñ saqlanu mäsäläläre analitigı Giovanni Gasparini xäzer tınıçlıq saqlawçılarğa üz üzlären saqlaw maqsatında berençe bulıp höcüm itü xoquqı da birelä di.

"Bu köçlärgä xäzer başqalarnıñ berençe bulıp ata başlawın kötep torırğa turı kilmiäçäk. Bu tınıçlıq saqlaw operatsiäsendäge ğädäti xälgä möhim üzgäreş kerüne añlatata" dide Gasparini.

Fransiä ikelänep torğan arada bu atnada tınıçlıq köçlären citäkläwne İtaliä üz östenä alırğa rizalıq birep ölgerde. Fransiä citäkçelekne üzendä qaldırırğa teläk beldergäç xäzer bu mäsälägä berär çişeleş tabarğa kiräk bulaçaq.

Rimda çığuçı La Repubblika gazetı yazuınça Fransiä Rim belän urtaq citäkçelek alıp barırğa täqdim itkän. Gazeta yazuına qarağanda, Fransiä Libandağı köçlärgä citäkçelek itärgä, İtaliägä BMO Tınıçlıq saqlaw operatsiäläre idaräsen tapşırırğa teli.

İtaliä Libandağı köçäytelgän tınıçlıq saqlaw köçlärenä 3 meñ xärbie belän öleş kerter dip kötelä. Xäbärlärgä qarağanda İspaniä ber meñläp soldat cibärergä mömkin. Finländiä kebek keçkenäräk illär dä üzlärennän öleş kertergä wäğdä itte.

Germaniä üz xärbiläreneñ İsrail soldatları belän bäreleşü mömkinlegenä yul quymasqa teläwen äytep tarixi säbäplär belän añlatıp barı diñgezdä Libannıñ yar buylarında politsiä eşlärendä qatnaşırğa, yardäm itügä genä alınırğa rizalıq belderde.

Tınıçlıq saqlawçılarnıñ maqsatı Libannıñ könyağında yañadan İzrail belän Xizbulla bäreleşen buldırmaw. Xalıqara köçlär belän bergä ilneñ könyağında tağın 15 meñlek Liban xökümät ğäskärläre dä kiterelä.

İzrail xalıqara köçlärneñ Xizbullanı qoralsızlandıruın teli. Chiraq isä alar bu eşkä alınmıyaçaq dip belderde. İzrail Xizbullanıñ qoralsızlandırılmıy qaluına riza bulırmı yuqmı, anısı älegä bilgesez. Şulay da tışqı eşlär ministrı Tzipi Livni atnakiçtä Tel Avivta tağın ber märtäbä BMO köçläre kertelüenä xuplaw belderde.

"Minemçä bu töbäktä wäzğiätne üzgärtergä mömkinlek birüçe mizgel. Ämma älbättä bu İzrailgä genä bäyle tügel. Bu kübräk Liban xökümätenä häm xalıqara cämäğätçelekneñ ixtiarına bäyle bulaçaq" dide Livni.

Libanda tınıçlıq saqlawğa Malayziä, İndoneziä häm Banğladış ta zur öleş kertergä teläk beldergän ide. Ämma İzrail üze belän diplomatik mönäsäbättä bulmağan illärneñ Libanğa kilüenä qarşı çıqtı.

Naif Aqmal, Praga.
XS
SM
MD
LG