Verxovna Rada tışqı eşlär ministrı Borys Tarasyuk belän saqlanu ministrı Anatoliy Hrıstenkonı şeltälägän bu utırışta alarnıñ kiläçäk yazmışı mäsäläsen qarawnı 2 atnağa kiçekterep totırğa buldı. Parlament prezident tarafınnan bilgelängän bu 2 ministrnı wazıyfalarınnan töşerä alamı, yuqmı, älegä açıq tügel. Tarasyuk töşerä almıy, çönki konstitutsiädä mondıy wäzğiät turında yazılmağan di.
"2004 yılda aşığıç räweştä üzgärtelgän Konstitutsiädä prezident bilgelägän ministrlarnıñ niçek töşerelüe turında äytelmi. Bu wazıyfalarğa prezident tarafınnan bilgelängän ministrlarnı prezident möräcäğätennän başqa Verxovna Radanıñ üze genä töşerüendä xoquqıy qarşılıq bar. Min parlament töşerä almıy dip isäplim. Çönki xoquq oxşaşlığı digän närsä bar. Ägär wazıyfağa quyu bilgelängän, töşerü bilgelänmägän ikän, töşerü dä şul yul belän bulırğa tieş" dide Tarasyuk.
Parlamentnıñ bu qaynar utırışı Avgust ayında premyer wazıyfasına Viktor Yanukoviç bilgelängännän soñ Yuşçenko belän Yanukoviç arasında başlanğan bäreleşlärneñ çirattağısı buldı.
Berençe töp qarşılıq sintäberdä ük çıqtı. Ul çaqta Yanukoviç Brüsseldä xalıqnıñ qarşı buluı säbäple Ukraina NATOğa taba adımnarın aqırınaytaçaq dip belderde.
Soñraq ul alarda minem imzalarım yuq dip prezidentnıñ qayber qararların tormışqa aşırudan baş tarttı.
Yanukoviç şulay uq Konstitutsion mäxkamägä prezidentnıñ töbäk başlıqların xökümät belän kiñäşläşmi genä bilgelärgä xaqı barmı digän soraw quydı.
Üktäberdä Prezidentnıñ Bezneñ Ukraina firqäse Yanukoviç xökümätendäge 4 äğzasın wazıyfalarınnan kitü turında möräcäğät tapşırırğa mäcbür itep oppozitsiägä küçte.
Uzğan atnadağı qorıltayda isä Bezneñ Ukraina parlamenttağı äğzalarına Konstitutsion mäxkamädä 2004 yılğı konstitutsion reformanıñ xoquqıy bulu-bulmawı mäsäläsen kütärergä quştı. Ul reforma prezidentnıñ wäkalätlären kimetep, premyer belän parlamentnıqın arttırğan ide. Bezneñ Ukrainanıñ bu adımı ildä yaña konstitutsion krizisqa kiterä ala.
Kievtrağı säyäsi qimmätlärne öyränü üzäge başlığı säyäsi analitik Oles Doniy Bezneñ Ukraina monı xökümättän kitkännän soñ üzen säyäsi ülemnän saqlap qalır öçen eşli di.
"Mimençä, bu Bezneñ Ukrainanıñ üzeneñ tar mänfäğätlären, däwlät mänfäğätlärennän östen quyuın açıq kürsätä. Ul üzeneñ xakimiättä bulu-bulmawına qarap Ukrainanıñ säyäsi sistemasın üzgärtü mäsäläsen kütärä, şunıñ belän ğömümän Ukrainanıñ kiläçägen qurqınıç astına quya" di Doniy.
Doniy fikerençä, konstitutsion reformalarnı ğämäldän çığaru säyäsi sistemanıñ totrıqlılığına bik zur qurqınıç tudıraçaq. Doniy, bu reforma aşa Yuşçenko xakimiätkä kilde, reforma ğämäldän çığarılsa Yuşçenkonıñ prezidentlığı da xoquqıy nigezen yuğalta di.
Bezneñ Ukraina başqarma komitetınıñ räis urınbasarı İhor Jdanov isä konstitutsion reforma belän Yuşçenkonıñ saylanuı arasında bernindi bäyläneş tä yuq di.
"Säyäsi reforma öçen tawış birü belän 2004neñ dikäberendä prezident öçen tawış birü arasında bernindi bäyläneş tä yuq. Prezident saylawlarında öçençe märtäbä tawış birü turında qararnı ikençe märtäbä tawış birüdä küpsanlı xärämläşülär turında dälillärne qarağannan soñ yuğarı mäxkamä çığardı" dide Jdanov.
Prezident Yuşçenko üze isä, 2005 yılda konstitutsion reformanı ğämäldän çığaru turında referendum ütkärergä teläwen belderep kilsä, xäzer inde ğämäldän çığaru, kübräk wäkalätlär alu turında tügel ä konstitutsion reformanı yaxşırtu turında süz alıp bara.
Naif Aqmal, Praga.
"2004 yılda aşığıç räweştä üzgärtelgän Konstitutsiädä prezident bilgelägän ministrlarnıñ niçek töşerelüe turında äytelmi. Bu wazıyfalarğa prezident tarafınnan bilgelängän ministrlarnı prezident möräcäğätennän başqa Verxovna Radanıñ üze genä töşerüendä xoquqıy qarşılıq bar. Min parlament töşerä almıy dip isäplim. Çönki xoquq oxşaşlığı digän närsä bar. Ägär wazıyfağa quyu bilgelängän, töşerü bilgelänmägän ikän, töşerü dä şul yul belän bulırğa tieş" dide Tarasyuk.
Parlamentnıñ bu qaynar utırışı Avgust ayında premyer wazıyfasına Viktor Yanukoviç bilgelängännän soñ Yuşçenko belän Yanukoviç arasında başlanğan bäreleşlärneñ çirattağısı buldı.
Berençe töp qarşılıq sintäberdä ük çıqtı. Ul çaqta Yanukoviç Brüsseldä xalıqnıñ qarşı buluı säbäple Ukraina NATOğa taba adımnarın aqırınaytaçaq dip belderde.
Soñraq ul alarda minem imzalarım yuq dip prezidentnıñ qayber qararların tormışqa aşırudan baş tarttı.
Yanukoviç şulay uq Konstitutsion mäxkamägä prezidentnıñ töbäk başlıqların xökümät belän kiñäşläşmi genä bilgelärgä xaqı barmı digän soraw quydı.
Üktäberdä Prezidentnıñ Bezneñ Ukraina firqäse Yanukoviç xökümätendäge 4 äğzasın wazıyfalarınnan kitü turında möräcäğät tapşırırğa mäcbür itep oppozitsiägä küçte.
Uzğan atnadağı qorıltayda isä Bezneñ Ukraina parlamenttağı äğzalarına Konstitutsion mäxkamädä 2004 yılğı konstitutsion reformanıñ xoquqıy bulu-bulmawı mäsäläsen kütärergä quştı. Ul reforma prezidentnıñ wäkalätlären kimetep, premyer belän parlamentnıqın arttırğan ide. Bezneñ Ukrainanıñ bu adımı ildä yaña konstitutsion krizisqa kiterä ala.
Kievtrağı säyäsi qimmätlärne öyränü üzäge başlığı säyäsi analitik Oles Doniy Bezneñ Ukraina monı xökümättän kitkännän soñ üzen säyäsi ülemnän saqlap qalır öçen eşli di.
"Mimençä, bu Bezneñ Ukrainanıñ üzeneñ tar mänfäğätlären, däwlät mänfäğätlärennän östen quyuın açıq kürsätä. Ul üzeneñ xakimiättä bulu-bulmawına qarap Ukrainanıñ säyäsi sistemasın üzgärtü mäsäläsen kütärä, şunıñ belän ğömümän Ukrainanıñ kiläçägen qurqınıç astına quya" di Doniy.
Doniy fikerençä, konstitutsion reformalarnı ğämäldän çığaru säyäsi sistemanıñ totrıqlılığına bik zur qurqınıç tudıraçaq. Doniy, bu reforma aşa Yuşçenko xakimiätkä kilde, reforma ğämäldän çığarılsa Yuşçenkonıñ prezidentlığı da xoquqıy nigezen yuğalta di.
Bezneñ Ukraina başqarma komitetınıñ räis urınbasarı İhor Jdanov isä konstitutsion reforma belän Yuşçenkonıñ saylanuı arasında bernindi bäyläneş tä yuq di.
"Säyäsi reforma öçen tawış birü belän 2004neñ dikäberendä prezident öçen tawış birü arasında bernindi bäyläneş tä yuq. Prezident saylawlarında öçençe märtäbä tawış birü turında qararnı ikençe märtäbä tawış birüdä küpsanlı xärämläşülär turında dälillärne qarağannan soñ yuğarı mäxkamä çığardı" dide Jdanov.
Prezident Yuşçenko üze isä, 2005 yılda konstitutsion reformanı ğämäldän çığaru turında referendum ütkärergä teläwen belderep kilsä, xäzer inde ğämäldän çığaru, kübräk wäkalätlär alu turında tügel ä konstitutsion reformanı yaxşırtu turında süz alıp bara.
Naif Aqmal, Praga.