Sintäber ayında Rim Papası Benedict XVI-nıñ İslamnı tänqitläw dip qabul itelgän çığışınnan soñ, 1979 yılda elekke Papağa atqan, läkin üterä almağan Ali Agca isemle törek Törkiä matbuğatı aşa Benedictqa Törkiägä kilä kürmägez, monda imin bulmıyaçaqsız dip yanağan ide.
Törkiädäge säyäsi analitik Zeyno Baran çınnan da iminlek xezmätkärlärenä Papa säfäre barışında iminlek täemin itü öçen nıq tırışırğa turı kilä di.
"Qayber provokatsiälär bulaçaq, höcüm itärgä, yäki başqa berär närsä eşlärgä teläwçe qayberäwlär bar. Ämma alar uñışqa ireşä alırmı, bilgesez. Agca inde höcüm itep qarağan ide, buldıra almadı. Xökümät zur kötelmägän xällär buldırmaw öçen barısın da eşli. Ämma alay da qurqınıç qalaçaq" di Baran.
Atna axırında İstnabulda ütkän distälärçä meñlek protest demonstratsiäse Benedictnıñ 4 könlek säfäre barışında da däwam itäçäk.
Sişämbe könne Benedict Ankarağa kilü belän iñ başta Törek xalqınıñ atası sanalğan Mostafa Kemal Ataturk törbäsenä barırğa cıyına. Annan soñ prezident Mehmet Sezer belän oçraşaçaq.
Anıñ Törkiägä kilüenä dinçelär genä tügel, dönyawi töreklär dä rizasılıq belderä. Monıñ säbäplärennän berse anıñ 2003 yılda, ä äle Papa bulğançığa qädär, Törkiäneñ Yewropa Berlegenä quşıluına qarşı çığuı.
İldä töp xakimiätkä iä bulğan räsmi sanaluçı premyer ministr Recep Tayyip Erdogan da Papa belän oçraşmıyaçaq. Säbäbe anıñ atna başında Rigada ütäçäk NATO sammitına kitüe dielä. Ämma Erdogan Benedict belän soñraq sammittan qaytqaç ta küreşmiäçäk.
Benedictnıñ iñ möhim oçraşuı Dini eşlär mödire Ali Bardakoglu belän oçraşu bulırğa oxşıy. Bar Möselman dönyası Papanıñ bu säfären bik zur iğtibar belän küzätep toraçaq. Vatikan belgeçe John Allen anıñ Bardakoglu aldındağı räsmi çığışına ayıruça zur iğtibar bireläçäk di.
"Vatikandağı citäkçelär monıñ Benedict öçen Möselman dönyasında üzenä mönäsäbätne üzgärtergä soñğı mömkinlek buluın añlıy" di Allen.
Allen fikerençä, Papa 12 sintäberdä Regensburgta äytkännären, Vizantiä patşasınıñ İslam zolım häm bäğersezlek kenä kiterde digän tarixi süzlären töşerep qaldırıp qabatlarğa mömkin. Möselmannarnıñ açuın näq menä Papanıñ şul Vizantiä patşası süzlären telgä aluı çığarğan ide.
Allen Papa din belän añnıñ ber bersenä bäyle bulu, bersennän bersen ayırıp alıp bulmawı turındağı Regensburg çığışın tatulaşu ruxında üzgärtep qabatlar kebek di.
"Regensburgta äykännärneñ asılı - añ belän dinneñ bergä buluı, dinsez añnıñ skeptitsizmğa häm nehilizmğa äwerelüe. Ul monıñ Könbatışta bik yış küzätelüen äytte. Häm añsız din ekstremizmğa äwerelä. Bu köç qullanularğa häm başqa şundıy närsälärgä kiterergä mömkin. Bu İslam dönyasında qayber ağımnarğa qarıy. Şulay itep Papa äykännär ikebaşlı tayaq bulıp çığa, berse Möselmannarğa qarıy, berse Könbatışqa" di Allen.
Papanıñ säfär programmasında çärşämbe könne Ege diñgeze buyındağı borınğı şähär Egeda bulu, şul könne kiçen İstanbulğa qaytıp andağı pravoslav xristiannar başlığı Bartolomey 1-nçe belän oçraşu qaralğan.
Pänçeşämbedä Benedict belän Bartolomey urtaq belderü yasar dip kötelä. Şul uq könne ul Ğaja Safya muzeyında, häm Zäñgär Mäçettä bulaçaq häm törle dini citäkçelär belän oçraşaçaq. Ber törkem töreklär Papanıñ Ğaya Safya muzeyına baru niätenä dä protest belderde.
Comğa könne kümäk Ğibadät çığışınnan soñ ul Vatikanğa qaytıp kitäçäk.
Naif Aqmal, Praga.
Törkiädäge säyäsi analitik Zeyno Baran çınnan da iminlek xezmätkärlärenä Papa säfäre barışında iminlek täemin itü öçen nıq tırışırğa turı kilä di.
"Qayber provokatsiälär bulaçaq, höcüm itärgä, yäki başqa berär närsä eşlärgä teläwçe qayberäwlär bar. Ämma alar uñışqa ireşä alırmı, bilgesez. Agca inde höcüm itep qarağan ide, buldıra almadı. Xökümät zur kötelmägän xällär buldırmaw öçen barısın da eşli. Ämma alay da qurqınıç qalaçaq" di Baran.
Atna axırında İstnabulda ütkän distälärçä meñlek protest demonstratsiäse Benedictnıñ 4 könlek säfäre barışında da däwam itäçäk.
Sişämbe könne Benedict Ankarağa kilü belän iñ başta Törek xalqınıñ atası sanalğan Mostafa Kemal Ataturk törbäsenä barırğa cıyına. Annan soñ prezident Mehmet Sezer belän oçraşaçaq.
Anıñ Törkiägä kilüenä dinçelär genä tügel, dönyawi töreklär dä rizasılıq belderä. Monıñ säbäplärennän berse anıñ 2003 yılda, ä äle Papa bulğançığa qädär, Törkiäneñ Yewropa Berlegenä quşıluına qarşı çığuı.
İldä töp xakimiätkä iä bulğan räsmi sanaluçı premyer ministr Recep Tayyip Erdogan da Papa belän oçraşmıyaçaq. Säbäbe anıñ atna başında Rigada ütäçäk NATO sammitına kitüe dielä. Ämma Erdogan Benedict belän soñraq sammittan qaytqaç ta küreşmiäçäk.
Benedictnıñ iñ möhim oçraşuı Dini eşlär mödire Ali Bardakoglu belän oçraşu bulırğa oxşıy. Bar Möselman dönyası Papanıñ bu säfären bik zur iğtibar belän küzätep toraçaq. Vatikan belgeçe John Allen anıñ Bardakoglu aldındağı räsmi çığışına ayıruça zur iğtibar bireläçäk di.
"Vatikandağı citäkçelär monıñ Benedict öçen Möselman dönyasında üzenä mönäsäbätne üzgärtergä soñğı mömkinlek buluın añlıy" di Allen.
Allen fikerençä, Papa 12 sintäberdä Regensburgta äytkännären, Vizantiä patşasınıñ İslam zolım häm bäğersezlek kenä kiterde digän tarixi süzlären töşerep qaldırıp qabatlarğa mömkin. Möselmannarnıñ açuın näq menä Papanıñ şul Vizantiä patşası süzlären telgä aluı çığarğan ide.
Allen Papa din belän añnıñ ber bersenä bäyle bulu, bersennän bersen ayırıp alıp bulmawı turındağı Regensburg çığışın tatulaşu ruxında üzgärtep qabatlar kebek di.
"Regensburgta äykännärneñ asılı - añ belän dinneñ bergä buluı, dinsez añnıñ skeptitsizmğa häm nehilizmğa äwerelüe. Ul monıñ Könbatışta bik yış küzätelüen äytte. Häm añsız din ekstremizmğa äwerelä. Bu köç qullanularğa häm başqa şundıy närsälärgä kiterergä mömkin. Bu İslam dönyasında qayber ağımnarğa qarıy. Şulay itep Papa äykännär ikebaşlı tayaq bulıp çığa, berse Möselmannarğa qarıy, berse Könbatışqa" di Allen.
Papanıñ säfär programmasında çärşämbe könne Ege diñgeze buyındağı borınğı şähär Egeda bulu, şul könne kiçen İstanbulğa qaytıp andağı pravoslav xristiannar başlığı Bartolomey 1-nçe belän oçraşu qaralğan.
Pänçeşämbedä Benedict belän Bartolomey urtaq belderü yasar dip kötelä. Şul uq könne ul Ğaja Safya muzeyında, häm Zäñgär Mäçettä bulaçaq häm törle dini citäkçelär belän oçraşaçaq. Ber törkem töreklär Papanıñ Ğaya Safya muzeyına baru niätenä dä protest belderde.
Comğa könne kümäk Ğibadät çığışınnan soñ ul Vatikanğa qaytıp kitäçäk.
Naif Aqmal, Praga.