Qırğız qızı Janğıl "1991 yılnıñ dikäberendä Sovetlar berlege tarqalğan dilär. Äti-änilär ul çor turında bik küp söyli. Ul bik çorda awırlıqlar küp bulğan. Ber-bersenä yardäm itäse urında ul çorda keşelär üzläre turında ğına uylağan. Bik awır çor bulğan" di.
Ärmän qızı İnga "1991 dikäbere turında berni belmim" di.
Bu Sovet çorın kürmägän buın. Ber bersennän meñnärçä çaqrım yıraqlıqta tuğan bu 3 üsmerne xäzer 1991 dikäbere genä berläşterä. Çönki alar näq şul yılda, şul ayda tuğannar.
Bu Soverlar Berlege cimerelgän, Bäysez Däwlätlär Berdämlege tözelgän çaq. Äle dä bik küplär xäterlägän tormışnıñ mäñgelekkä üzgärgän çağı.
15 yäşlek, ozın, qara çäçle İnga Ğukasyan äti-änise belän tuğan şähäre Yerevanda yäşi. Ämma ul üskän dönya äti-äniläre üskänn dönya tügel. Rus tele urınına İngliz telen öyränä. İnde xäzerdän ük iqtisadçı bulırğa äzerlänä. Belem aluda däwlätkä tügel, üzenä genä ömet tota.
"Äti-änilärem ul çorda yuğarı belem alu ciñelräk ide, tormış şartları xäzergedän yaxşıraq ide dip söyli. Minemçä alar minem yäşemdä bulğanda, alarğa minekennän kübräk östenleklär birelgän. Xäzerge tormış ul köräş. Uñışqa ireşü öçen bik qatı tırışırğa kiräk. Uqunı ğına alsañ da, ul çaqta äti-äniläremneñ mäktäptä alğan belemnär nigezendä universitetqa kerü, hönär alu probeması bulmağan. Min isä, mäktäptä bik tırışıp uqısam da, imtixannarğa östämä xosusıy däreslärdä äzerlänmäsäm universitetqa kerä almıyaçaqmın" di İnga.
Bäysez Däwlätlär Berlegeneñ başqa illärendä dä üsmerlär Sovetlar Berlegendäge tormış yaxşı bulğan dip uylıy.
Canğıl Taşbayeva Qırğızstannıñ Oş şähärendä tuğan. Anıñ atası sovet çorında bazarda satuçı bulıp eşlägän. Xäzer isä Bişkäktä kibet tota. Sovet çorında şäfqät tutaşı bulıp eşlägän anası xäzer kibettä satuçı. Yanğılnıñ da ata anaları qayçaq Sovet çorın maqtap telgä ala ikän.
"Alar yaxşı itep söyli. Mäsälän 1991-gä qädär ber sumğa bik küp äyber alıp bula ide dilär. Bäyälär xäzergedän küpkä arzanraq bulğan. Ber tartma şırpı ber tien bulğan. Ber sumğa alar ber paket tutırıp äyber alıp bulğan. Kiräkle böten azıq-tölekne ber sumğa satıp alıp bulğan" di Canğıl.
15 yäşlek belarus Aleh Suşkonıñ ata-anaları isä aqça probleması bulmadı, ämma satıp alırğa tawar yuq ide dip söyli ikän.
"Alar miña 1991 yılda xällär bik awır ide dip söyli. Azıq-tölek satıp alu öçen bik ozın çiratlarda basıp torırğa kiräk bulğan. Ul çaqta keşelärneñ aqçaları bulğan, ämma satıp alırğa berni dä bulmağan. Xäzer isä kiresençä, böten närsäne diärlek satıp alıp bula, aqça ğına yuq" di näq 1991 yılnıñ 8 dikäbererndä, Sovetlar Berlege cimerelgän köndä tuğan, Minskida yäşäwçe Aleh Suşko.
Naif Aqmal, Praha.
Ärmän qızı İnga "1991 dikäbere turında berni belmim" di.
Bu Sovet çorın kürmägän buın. Ber bersennän meñnärçä çaqrım yıraqlıqta tuğan bu 3 üsmerne xäzer 1991 dikäbere genä berläşterä. Çönki alar näq şul yılda, şul ayda tuğannar.
Bu Soverlar Berlege cimerelgän, Bäysez Däwlätlär Berdämlege tözelgän çaq. Äle dä bik küplär xäterlägän tormışnıñ mäñgelekkä üzgärgän çağı.
15 yäşlek, ozın, qara çäçle İnga Ğukasyan äti-änise belän tuğan şähäre Yerevanda yäşi. Ämma ul üskän dönya äti-äniläre üskänn dönya tügel. Rus tele urınına İngliz telen öyränä. İnde xäzerdän ük iqtisadçı bulırğa äzerlänä. Belem aluda däwlätkä tügel, üzenä genä ömet tota.
"Äti-änilärem ul çorda yuğarı belem alu ciñelräk ide, tormış şartları xäzergedän yaxşıraq ide dip söyli. Minemçä alar minem yäşemdä bulğanda, alarğa minekennän kübräk östenleklär birelgän. Xäzerge tormış ul köräş. Uñışqa ireşü öçen bik qatı tırışırğa kiräk. Uqunı ğına alsañ da, ul çaqta äti-äniläremneñ mäktäptä alğan belemnär nigezendä universitetqa kerü, hönär alu probeması bulmağan. Min isä, mäktäptä bik tırışıp uqısam da, imtixannarğa östämä xosusıy däreslärdä äzerlänmäsäm universitetqa kerä almıyaçaqmın" di İnga.
Bäysez Däwlätlär Berlegeneñ başqa illärendä dä üsmerlär Sovetlar Berlegendäge tormış yaxşı bulğan dip uylıy.
Canğıl Taşbayeva Qırğızstannıñ Oş şähärendä tuğan. Anıñ atası sovet çorında bazarda satuçı bulıp eşlägän. Xäzer isä Bişkäktä kibet tota. Sovet çorında şäfqät tutaşı bulıp eşlägän anası xäzer kibettä satuçı. Yanğılnıñ da ata anaları qayçaq Sovet çorın maqtap telgä ala ikän.
"Alar yaxşı itep söyli. Mäsälän 1991-gä qädär ber sumğa bik küp äyber alıp bula ide dilär. Bäyälär xäzergedän küpkä arzanraq bulğan. Ber tartma şırpı ber tien bulğan. Ber sumğa alar ber paket tutırıp äyber alıp bulğan. Kiräkle böten azıq-tölekne ber sumğa satıp alıp bulğan" di Canğıl.
15 yäşlek belarus Aleh Suşkonıñ ata-anaları isä aqça probleması bulmadı, ämma satıp alırğa tawar yuq ide dip söyli ikän.
"Alar miña 1991 yılda xällär bik awır ide dip söyli. Azıq-tölek satıp alu öçen bik ozın çiratlarda basıp torırğa kiräk bulğan. Ul çaqta keşelärneñ aqçaları bulğan, ämma satıp alırğa berni dä bulmağan. Xäzer isä kiresençä, böten närsäne diärlek satıp alıp bula, aqça ğına yuq" di näq 1991 yılnıñ 8 dikäbererndä, Sovetlar Berlege cimerelgän köndä tuğan, Minskida yäşäwçe Aleh Suşko.
Naif Aqmal, Praha.