Çili başqalası Santyagoda ülgä Pinochet tarafdarları belän aña qarşılar arasında bäreleşlär buldı. Politsiä alarnı maşinalardan salqın su sibep kenä tuqtata aldı. Bu bäreleşlär Pinochetnıñ ülemennän soñ da ni qädär qarşılıqlı şäxes bulıp qaluın kürsätä.
1973 yılda Pinochet xärbi tüntäreleş belän üzenä qädär ilne citäklägän prezident Salvador Allendenı bärep töşergän ide. Allendenıñ qızı İsabel Allende Pinochet üleme belän ğädellektän qaçtı di.
"Anıñ tınıç qına ülüenä qayğıram. Ämma cinayät eşe äle açıq, xökem eşe däwam itärgä tieş. Şuña kürä min ul bernindi räsmi cenazağa layıq tügel dip isäplim. Ul diktator ide. Ul xalıq tarafınnan saylanmadı" dide Allende.
Tabiblar Pinochetnı saqlap qalu öçen mömkin qädär tırıştıq dilär. Küptännän awıru Pinochet ber atna elek yöräk öyänäge kiçergän ide.
Xökümät däwlät älämnären matäm könnärendägeçä yartılaş asqaraq töşerde.
Xökümät süzçese Ricardo Lagos Weber Pinochet ğailäseneñ qayğısın urtaqlaşırğa telibez dide.
"Çili xökümäte general Pinochet ğailäseneñ qayğısın urtaqlaşırğa teli. Xökümät şundıy xällär waqıtında eş itü tärtibe nigezendä eşliäçäk häm ildä tınıçlıq saqlaw öçen tırışaçaq" dide Weber.
Anıñ äytüençä Pinochet däwlät däräcäsendä cirlänmäsä dä, sişämbe könne anı cirlägändä xärbi xörmät çaraları bulaçaq.
Xakimiätkä kilgännän soñ köndäşlären räximsez räweştä bastırğan elekke Çili prezidentı äle dä il xalqın nıq dulqınlandıra.
İldä kiñ cäyelgän säyäsi köräş barğan häm inflätsiä qotırınğan könnärdä anıñ citäkçelegendäge xärbilär törkeme demokratik räweştä saylanğan prezident Allendenı bärep töşerde. Soñraq Allende üle kileş tabıldı. Anı ütergännärme, yäki ul üz üzen ütergänme, monısı äle dä açıq tügel.
Pinochet Marxist partiälärne bastırdı, meñnärçe keşe ezsez yuğaldı. Watandaşlıq irekläre nıq qısıldı, matbuğatta bik köçle senzura urnaştırıldı. Küp kenä zıyalılar çit illärgä qaçıp kitte.
Pinochet tarafdarları ul ilne Marxismnan qotqarıp qaldı di. Fetnädän soñ AQŞ Üzäk Küzläw İdaräseneñ Allende xökümäten totrıqsızlandıru öçen millionnarça dollar totqanlığı mäğlüm buldı.
Pinochet barı iqtisadıy şartlar naçarayğannan soñ 1990 yılda ğına xakimiättän kitte. Şunnan soñ qalğan tormışın ul keşe xoquqların bozu, xärämläşü, korrupsiä ğäyepläwlärenä qarşı köräşep uzdırdı.
1998 yılda Londonğa kilgäç anı öy sağı astına aldılar. Pinochetnı keşe xoquqların bozuda ğäyepläwçe Madrid anı totıp İspaniägä tapşırunı taläp itkän ide.
18 aydan soñ, Britan tabibları ul nıq awıru, mäxkamä qarşına basarlıq xäldä tügel digännän soñ Pinochetnı Çiliğa qaytarıp cibärdelär.
Pinochetnıñ üleme anı küralmawçılarnıñ anıñ ğämällärenä mäxkamädä bäyä birü ömetenä dä çik quydı.
Naif Aqmal, Praga.
1973 yılda Pinochet xärbi tüntäreleş belän üzenä qädär ilne citäklägän prezident Salvador Allendenı bärep töşergän ide. Allendenıñ qızı İsabel Allende Pinochet üleme belän ğädellektän qaçtı di.
"Anıñ tınıç qına ülüenä qayğıram. Ämma cinayät eşe äle açıq, xökem eşe däwam itärgä tieş. Şuña kürä min ul bernindi räsmi cenazağa layıq tügel dip isäplim. Ul diktator ide. Ul xalıq tarafınnan saylanmadı" dide Allende.
Tabiblar Pinochetnı saqlap qalu öçen mömkin qädär tırıştıq dilär. Küptännän awıru Pinochet ber atna elek yöräk öyänäge kiçergän ide.
Xökümät däwlät älämnären matäm könnärendägeçä yartılaş asqaraq töşerde.
Xökümät süzçese Ricardo Lagos Weber Pinochet ğailäseneñ qayğısın urtaqlaşırğa telibez dide.
"Çili xökümäte general Pinochet ğailäseneñ qayğısın urtaqlaşırğa teli. Xökümät şundıy xällär waqıtında eş itü tärtibe nigezendä eşliäçäk häm ildä tınıçlıq saqlaw öçen tırışaçaq" dide Weber.
Anıñ äytüençä Pinochet däwlät däräcäsendä cirlänmäsä dä, sişämbe könne anı cirlägändä xärbi xörmät çaraları bulaçaq.
Xakimiätkä kilgännän soñ köndäşlären räximsez räweştä bastırğan elekke Çili prezidentı äle dä il xalqın nıq dulqınlandıra.
İldä kiñ cäyelgän säyäsi köräş barğan häm inflätsiä qotırınğan könnärdä anıñ citäkçelegendäge xärbilär törkeme demokratik räweştä saylanğan prezident Allendenı bärep töşerde. Soñraq Allende üle kileş tabıldı. Anı ütergännärme, yäki ul üz üzen ütergänme, monısı äle dä açıq tügel.
Pinochet Marxist partiälärne bastırdı, meñnärçe keşe ezsez yuğaldı. Watandaşlıq irekläre nıq qısıldı, matbuğatta bik köçle senzura urnaştırıldı. Küp kenä zıyalılar çit illärgä qaçıp kitte.
Pinochet tarafdarları ul ilne Marxismnan qotqarıp qaldı di. Fetnädän soñ AQŞ Üzäk Küzläw İdaräseneñ Allende xökümäten totrıqsızlandıru öçen millionnarça dollar totqanlığı mäğlüm buldı.
Pinochet barı iqtisadıy şartlar naçarayğannan soñ 1990 yılda ğına xakimiättän kitte. Şunnan soñ qalğan tormışın ul keşe xoquqların bozu, xärämläşü, korrupsiä ğäyepläwlärenä qarşı köräşep uzdırdı.
1998 yılda Londonğa kilgäç anı öy sağı astına aldılar. Pinochetnı keşe xoquqların bozuda ğäyepläwçe Madrid anı totıp İspaniägä tapşırunı taläp itkän ide.
18 aydan soñ, Britan tabibları ul nıq awıru, mäxkamä qarşına basarlıq xäldä tügel digännän soñ Pinochetnı Çiliğa qaytarıp cibärdelär.
Pinochetnıñ üleme anı küralmawçılarnıñ anıñ ğämällärenä mäxkamädä bäyä birü ömetenä dä çik quydı.
Naif Aqmal, Praga.