Ğiraqnı Öyränü Törkeme täqdimnären küp kenä amerikannar bu Ğiraqta tınıçlıq häm totrıqlılıq urnaştıru proyektı bula ala dip xuplaw beldersä, ikençeläre, bigräk tä säyäsi uñçılar, bu "cigenü" häm "ciñelü" bulaçaq dip anı kire qaqtı. Qayber küzätüçelär isä aña öleşçä maqtaw, öleşçä tänqitläw belderde.
Elekke prezidentlar George Bush häm Bill Clinton çorında Quşma Ştatlarnıñ Yaqın Könçığıştağı maxsus wäkile bulğan, xäzer Yaqın Könçığış Säyäsäte İnstitutında eşläwçe Dennis Ross Ğiraqnı Öyränü Törkemeneñ Yaqın Könçığışta köçle diplomatik eşçänlek başlaw täqdimen ğömümän alğanda xuplasa da törkemdäge 10 kongressmen andağı wäzğiätne bäyälägändä artıq küp ciñelçä isäpläwlär yasağan bulırğa mömkin di.
Qısqaça äytkändä Ross ägär dä prezident George Bush idaräse diplomatik yuldan kitärgä qarar itsä, näticälärneñ tiz arada buluına ömet itmäskä häm täwäkkäl adımğa äzer bulırğa tieş dide.
Anıñ fikerençä, iñ möhime Quşma Ştatlar söyläşülär waqıtında üz biräçäk wäğdälärenä bik saq qararğa tieş.
"Ägär dä zur wäğdälär birelep alar bik tiz arada yuqqa çığsa, bez tağın da naçarraq xäldä qalaçaqbız. Bu töbäktä inde bolay da bezgä bik ışanmıylar. Bezgä tağın ber märtäbä zur wäğdälär birep annan soñ alarnı üti almaslıq xäldä qalırğa yaramıy. Ägär dä bez tağın ber märtäbä zur diplomatik eş başlap ul buşqa çığa ikän, bu töbäktä, bigräk tä islamçılarğa "küräsezme, diplomatiädän berqayçan da fayda yuq, barı köç belän genä näticägä ireşergä mömkin" dip äytergä säbäp bulaçaq" dide Ross.
Ğiraq Öyränü Törkemeneñ prezidentqa töp kiñäşe Ğiraqnıñ kiläçägenä bik zur täesir yasarğa mömkin 2 kürşe il İran häm Süriä belän turıdan turı söyläşülärgä rizalaşu.
Ross söyläşülär täqdimen xuplasa da, İran belän Süriädän alar buldıra alğannan kübräkne kötü xata bulaçaq di. Anıñ fikerençä, AQŞnıñ mondıy söyläşülärgä rizalaşuı bu illärdä üzlären möhim dip toyu xisen artıq köçäytep cibärergä häm alar söyläşülär waqıtında zurraq taläplär quyarğa mömkin.
Ross anıñ urınına Ğiraqnıñ başqa kürşelären dä qatnaştırıp kiñräk söyläşülär ütkärergä häm İran belän Süriäne ul söyläşülärneñ ber öleşe bularaq qına qatnaştırırğa täqdim itä.
Ross fikerençä, Ğiraqnı Öyränü Törkeme andağı ğisyannı häm şığıylar belän sönnilär arasındağı bäreleşlärne tuqtatu öçen çittän täesir itügä artıq zur ähämiät birä. Ğirqnıñ eçke problemaların çişü öçen iñ turı yul İran häm Süriä aşa tügel, ä Ğiraqnıñ üzendä di ul. Yäğni Ğiraqnıñ üzendäge problemalarnı çişmi torıp, annan çittäge ğämällärneñ faydası bulmıyaçaq, İran belän Süriä, Ğiraqta tınıçlıq urnaştıruğa öleş kertä alsa da, alarnıñ öleşe xälitkeç öleş bula almıy.
Ross şulay uq Ğiraqnı Öyränü Törkemeneñ ägär dä AQŞ İzrail-Fälestin nizağın çişüdä yardäm itärgä tırışsa, Waşingtonğa qarata monıñ belän ireşelgän ışanıç Ğiraqtağı xälne yaxşırtuğa da yardäm itä alar digän fikerenä dä üz mönäsäbäten belderde.
Ross äyye AQŞ Yaqın Könçığışta tınıçlıq urnaştıru eşenä kübräk köç salırğa tieş, äyye, Yaqın Könçığıştağı xällär ber-berse belän bäylängän, ämma İzrail-Fälestin nizağın çişü eşe barı Ğiraqtağı diplomatik tırışlıqlar belän parallel baruçı eş kenä bulırğa tieş di.
Naif Aqmal, Praga.
Elekke prezidentlar George Bush häm Bill Clinton çorında Quşma Ştatlarnıñ Yaqın Könçığıştağı maxsus wäkile bulğan, xäzer Yaqın Könçığış Säyäsäte İnstitutında eşläwçe Dennis Ross Ğiraqnı Öyränü Törkemeneñ Yaqın Könçığışta köçle diplomatik eşçänlek başlaw täqdimen ğömümän alğanda xuplasa da törkemdäge 10 kongressmen andağı wäzğiätne bäyälägändä artıq küp ciñelçä isäpläwlär yasağan bulırğa mömkin di.
Qısqaça äytkändä Ross ägär dä prezident George Bush idaräse diplomatik yuldan kitärgä qarar itsä, näticälärneñ tiz arada buluına ömet itmäskä häm täwäkkäl adımğa äzer bulırğa tieş dide.
Anıñ fikerençä, iñ möhime Quşma Ştatlar söyläşülär waqıtında üz biräçäk wäğdälärenä bik saq qararğa tieş.
"Ägär dä zur wäğdälär birelep alar bik tiz arada yuqqa çığsa, bez tağın da naçarraq xäldä qalaçaqbız. Bu töbäktä inde bolay da bezgä bik ışanmıylar. Bezgä tağın ber märtäbä zur wäğdälär birep annan soñ alarnı üti almaslıq xäldä qalırğa yaramıy. Ägär dä bez tağın ber märtäbä zur diplomatik eş başlap ul buşqa çığa ikän, bu töbäktä, bigräk tä islamçılarğa "küräsezme, diplomatiädän berqayçan da fayda yuq, barı köç belän genä näticägä ireşergä mömkin" dip äytergä säbäp bulaçaq" dide Ross.
Ğiraq Öyränü Törkemeneñ prezidentqa töp kiñäşe Ğiraqnıñ kiläçägenä bik zur täesir yasarğa mömkin 2 kürşe il İran häm Süriä belän turıdan turı söyläşülärgä rizalaşu.
Ross söyläşülär täqdimen xuplasa da, İran belän Süriädän alar buldıra alğannan kübräkne kötü xata bulaçaq di. Anıñ fikerençä, AQŞnıñ mondıy söyläşülärgä rizalaşuı bu illärdä üzlären möhim dip toyu xisen artıq köçäytep cibärergä häm alar söyläşülär waqıtında zurraq taläplär quyarğa mömkin.
Ross anıñ urınına Ğiraqnıñ başqa kürşelären dä qatnaştırıp kiñräk söyläşülär ütkärergä häm İran belän Süriäne ul söyläşülärneñ ber öleşe bularaq qına qatnaştırırğa täqdim itä.
Ross fikerençä, Ğiraqnı Öyränü Törkeme andağı ğisyannı häm şığıylar belän sönnilär arasındağı bäreleşlärne tuqtatu öçen çittän täesir itügä artıq zur ähämiät birä. Ğirqnıñ eçke problemaların çişü öçen iñ turı yul İran häm Süriä aşa tügel, ä Ğiraqnıñ üzendä di ul. Yäğni Ğiraqnıñ üzendäge problemalarnı çişmi torıp, annan çittäge ğämällärneñ faydası bulmıyaçaq, İran belän Süriä, Ğiraqta tınıçlıq urnaştıruğa öleş kertä alsa da, alarnıñ öleşe xälitkeç öleş bula almıy.
Ross şulay uq Ğiraqnı Öyränü Törkemeneñ ägär dä AQŞ İzrail-Fälestin nizağın çişüdä yardäm itärgä tırışsa, Waşingtonğa qarata monıñ belän ireşelgän ışanıç Ğiraqtağı xälne yaxşırtuğa da yardäm itä alar digän fikerenä dä üz mönäsäbäten belderde.
Ross äyye AQŞ Yaqın Könçığışta tınıçlıq urnaştıru eşenä kübräk köç salırğa tieş, äyye, Yaqın Könçığıştağı xällär ber-berse belän bäylängän, ämma İzrail-Fälestin nizağın çişü eşe barı Ğiraqtağı diplomatik tırışlıqlar belän parallel baruçı eş kenä bulırğa tieş di.
Naif Aqmal, Praga.