Britan tışqı eşlär ministrlığı Rusiäneñ Londondağı 4 diplomatın qaytarıp cibäräçägen iğlan itkänneñ ikençe könendä, irtänge gazetlarnıñ küpçelege Britaniä-Rusiä mönäsäbätläreneñ tar-mar kiläçäge turında farazlar belän tulğan ide. Küplär ike ilneñ xökümätläre arasındağı mönäsäbätlär Salqın Suğıştan soñğı iñ kierenke noqtasına citte dide.
Ämma Rusiädäge Britan käsepçeläre ike xökümät arasındağı säyäsi mönäsäbätlärneñ nindi genä buluına qaramastan käsep eşläre ğädättägeçä däwam itärgä tieş di.
Rusiädä eşçänlek alıp baruçı 500-läp Britan şirkäten wäkillek itüçe Rusiä-Britan Säwdä Pulatı başqarma mödire Stephen Dalziel "Bäxetkä britan käsepçelege britan xökümäte taläp itkänçä eşlärgä mäcbür tügel. Britaniä-Rusiä säwdä bäyläneşläre moñarçı berqayçan da kürelmägän däräcädä nıqlı. Älbättä bu xällärneñ qızğanıç buluı belän härkem kileşä. Ämma London belän Mäskäw arasındağı bu säyäsi qarşılıq anda küp yıllar buyı eşmäkärlek belän şöğellängännärneñ häm şöğellänüçelärneñ elekkeçä eşçänlek alıp barmasqa tieşlegenä säbäp bula ala dip isäplämim" dide.
Sişämbe könne Rusiä tışqı eşlär ministrı urınbasarı Aleksandr Gruşko Rusiädän 80 britan diplomatınıñ çığarılu maçağın iğlan itkändä bez säyäsätneñ ğadi keşelär tormışına täesir itüen telämibez dide.
"Monıñ belän bergä bez ğadi keşelärneñ, turistlarnıñ, mädäni häm fänni almaşta qatnaşuçılarnıñ, käsepçelärneñ mänfäğätlären tulısınça isäpkä alaçaqbız. Bez Londonnıñ säyäsi ğämälläre arqasında alarğı zıyan kilüen telämibez" dide Gruşko.
Şulay da abruylı britan gazetı Financial Timesnıñ ölkän säyäsi komentatorı Philip Stephens Mäskäw britan şirkätlärenä basım yasawğa kilgändä ikelänep tormas kebek di.
"Minemçä iqtisadıy bäyläneşlärgä, investitsiälärgä zur zıyan kiterü ber ilneñ dä mänfäğätlärenä turı kilmi. Ikençe yaqtan, bez mönäsäbätlärdä, bigräk tä Rusiädäge British Petroleum misalında Rusiä däwläteneñ iqtisadıy köçne niçek qullanırğa teläwen inde kürdek" dide Stephens.
Bıyıl Britan neft şirkäte BPnıñ Rusiädäge bülekçäse TNK-BP bik tabışlı bulğan Seberdäge gaz yatmaların üzläşterü eşendäge üz öleşen däwlät qaramağındağı Gazpromğa satarğa mäcbür itelde.
Bıltır Ingliz-Holland şirkäte Royal Dutch Shell Saxalin II dip atalğan zur neft häm gaz yatmaların üzläşterüdäge idarä xoquqı birüçe xissälären şulay uq Gazpomğa satarğa mäcbür itelde.
Şulay da bu ike şirkätneñ Rusiädäge küp kenä investitsiäläre qala birä.
Britaniä Rusiädä öçençe iñ zur çit il investorı. Bu yılnıñ berençe çigerendä ul Rusiägä 3.1 milliard dollar kertkän. Bu AQŞ şirkätlären investitsiälärennän 10 märtäbä zurraq.
Financial Timestağı Stephens diplomatik bäyläneşlärneñ tağın da naçarayuına qaramastan käsepçelek eşläre aña iärmäs kebek di.
"Xätta salqın suğış çorına da Rusiä belän iqtisadıy bäyläneşläre şaqtıy köçle bulıp qaldı. Rusiä Könbatış Yewropağa bik küp gaz sattı. Minemçä säyäsi mönäsäbätlärdä sizelerlek suınu bulaçaq, ul iqtisadıy bäyläneşlärgä dä beraz täesir itäçäk. Ämma alarnı tulısınça özä almıyaçaq" dide.
Naif Aqmal
Ämma Rusiädäge Britan käsepçeläre ike xökümät arasındağı säyäsi mönäsäbätlärneñ nindi genä buluına qaramastan käsep eşläre ğädättägeçä däwam itärgä tieş di.
Rusiädä eşçänlek alıp baruçı 500-läp Britan şirkäten wäkillek itüçe Rusiä-Britan Säwdä Pulatı başqarma mödire Stephen Dalziel "Bäxetkä britan käsepçelege britan xökümäte taläp itkänçä eşlärgä mäcbür tügel. Britaniä-Rusiä säwdä bäyläneşläre moñarçı berqayçan da kürelmägän däräcädä nıqlı. Älbättä bu xällärneñ qızğanıç buluı belän härkem kileşä. Ämma London belän Mäskäw arasındağı bu säyäsi qarşılıq anda küp yıllar buyı eşmäkärlek belän şöğellängännärneñ häm şöğellänüçelärneñ elekkeçä eşçänlek alıp barmasqa tieşlegenä säbäp bula ala dip isäplämim" dide.
Sişämbe könne Rusiä tışqı eşlär ministrı urınbasarı Aleksandr Gruşko Rusiädän 80 britan diplomatınıñ çığarılu maçağın iğlan itkändä bez säyäsätneñ ğadi keşelär tormışına täesir itüen telämibez dide.
"Monıñ belän bergä bez ğadi keşelärneñ, turistlarnıñ, mädäni häm fänni almaşta qatnaşuçılarnıñ, käsepçelärneñ mänfäğätlären tulısınça isäpkä alaçaqbız. Bez Londonnıñ säyäsi ğämälläre arqasında alarğı zıyan kilüen telämibez" dide Gruşko.
Şulay da abruylı britan gazetı Financial Timesnıñ ölkän säyäsi komentatorı Philip Stephens Mäskäw britan şirkätlärenä basım yasawğa kilgändä ikelänep tormas kebek di.
"Minemçä iqtisadıy bäyläneşlärgä, investitsiälärgä zur zıyan kiterü ber ilneñ dä mänfäğätlärenä turı kilmi. Ikençe yaqtan, bez mönäsäbätlärdä, bigräk tä Rusiädäge British Petroleum misalında Rusiä däwläteneñ iqtisadıy köçne niçek qullanırğa teläwen inde kürdek" dide Stephens.
Bıyıl Britan neft şirkäte BPnıñ Rusiädäge bülekçäse TNK-BP bik tabışlı bulğan Seberdäge gaz yatmaların üzläşterü eşendäge üz öleşen däwlät qaramağındağı Gazpromğa satarğa mäcbür itelde.
Bıltır Ingliz-Holland şirkäte Royal Dutch Shell Saxalin II dip atalğan zur neft häm gaz yatmaların üzläşterüdäge idarä xoquqı birüçe xissälären şulay uq Gazpomğa satarğa mäcbür itelde.
Şulay da bu ike şirkätneñ Rusiädäge küp kenä investitsiäläre qala birä.
Britaniä Rusiädä öçençe iñ zur çit il investorı. Bu yılnıñ berençe çigerendä ul Rusiägä 3.1 milliard dollar kertkän. Bu AQŞ şirkätlären investitsiälärennän 10 märtäbä zurraq.
Financial Timestağı Stephens diplomatik bäyläneşlärneñ tağın da naçarayuına qaramastan käsepçelek eşläre aña iärmäs kebek di.
"Xätta salqın suğış çorına da Rusiä belän iqtisadıy bäyläneşläre şaqtıy köçle bulıp qaldı. Rusiä Könbatış Yewropağa bik küp gaz sattı. Minemçä säyäsi mönäsäbätlärdä sizelerlek suınu bulaçaq, ul iqtisadıy bäyläneşlärgä dä beraz täesir itäçäk. Ämma alarnı tulısınça özä almıyaçaq" dide.
Naif Aqmal