Bez Tatarstannıñ bügenge tormışı Azatlıq tapşırularında ğädel häm tulıraq yañğırasın öçen soñğı täwlektä bulğan iñ möhim yañalıqlarğa iğtibar itäbez. Başqaları – İnternet säxifälärendä, küpsanlı radio-televidenie kanallarında, gäcitlärdä çağıla. Ğadi xalıq häm milli cämäğätçelek nindi tormış belän yäşägänen dä belep torabız. Beräwlär bu könnärdä bäräñge çığaruda, çögender uñışın cıyuda bil bögä, ikençelär – qışqı utın yäki yort-quranı, fatirnı qışqa äzerli. Bazardan qapçıq-qapçıq bäräñge qaytarıp, balkonnarğa, podvalğa öyep quya. Bala-çağa mäktäpkä yöri, barısı da aqça sorıy häm ğädättä ul citmi. Säyäsät, millät temaları belän qızıqsınuçılar da bar. Menä alar inde bezneñ tapşırunı tıñlıy da.
Beläsezme, sişämbe kiçendä Qazanda nindi waqiğa buldı? Salix Säydäşev isemendäge Zur konsertlar zalında Tamırlar dip atalğan kantata başqarıldı. Könküreşkä batqan qärdäşlärebez monıñ sensatsiä ikänlegen belmäs tä, añlamas ta. Menä inde 35 yıl Qazanda tatarça kantata yazıp, yañğıratıp mäşäqätlänmägännär häm isän-imin genä yäşäp yatalar. Şulay da, kantatanıñ dönyağa çığuı üzenä kürä ğädättäntış waqiğa.
Närsä ul kantata? Muzıkal'-şiğri poemanı orkestr, xor, ayırım cırçılar, näfis süz ostaları başqarıp, tulı ber tarixi çornı yäki temanı çağıldıru. kantatanı tıñlar öçen tarixnı, mädäniätne, ädäbiätne, muzıkanı yaxşı belergä kiräk. Teläsä nindi millät häm teläsä nindi sänğät ostaları kantata yazmıy da, tıñlamıy da. Sişämbe kiçendä Konsertlar zalı şığrım tulı buldı. Bu kiçäne oyıştıruçılar bik küp matdi häm ruxi köçlär sarıf itkän. Kantatanıñ töp eçtälegen täşkil itüçe şiğri äsärne komp'yuterçı, ğalim, fännär doktorı häm Fännär Akademiäseneñ möxbir äğzäse Cäwdät Söläymanov yazğan. Şaqtıy ekspressiv häm üzençälekle, hiçşiksez talantlı şiğerlär icat itüçe Söläymanov bu yulı 10-14 ğasırlardağı Bolğar çorına, Bilär qalasınıñ tarixına tatar xalqınıñ islam dine qabul itüenä, kürenekle şäxeslärenä möräcäğät itkän. Kantatanı başqaruçılar häm äzerläwçelär respublikanıñ iñ kürenekle sänğät ostaları. Dirijer Röstäm Abyazov, rejisser Färit Bikçäntäev, cırçılar – Rezidä Ğälimova, İdris Ğäziev, şulay uq populyar estrada artistları Ramil Mindiär, Färidä-Alsu duetı, näfis süz ostaları Ayrat Arslanov, Nailä Gäräeva, İldus Äxmätcanov, Fänis Cihanşa, şulay uq La primavera ansamble, Xıyal törkeme – qısqası, mondıy üzençälekle muzıka häm şiğriät, näfis süz tamaşasın qazanlılar küptän kürmägän.
Soñğı awazlardan soñ zalğa cıyılğan tamaşaçılar näq 4 minut buyı qul çaptı. Qatnaşuçılarnı iğlan itkändä tağın 2-3 minut buyı qul çabu özelmäde. Ğomumän, bu zalğa millätne, sänğätne, bu äsärne tudıruçılarnı yaqın itkän keşelär cıyılğan ide. Bitaraflar bulmadı anda.
Bu qatlawlı äsärne törle janrlar, törle däräcädäge başqaruçılar qatnaşa. Anı maqtarlar, bälki bäxäs, tänqit tä bulır. Çönki nindider tigezsezleklär, urtaq sänğät qanunnarına buysınmağan urınnar da bar. Klassik ädäbiät häm muzıka taläpläre talantlı şäxeslär kebek bögelüçän bulmıy. Muzıkanıñ avtorı – Arça pedagogiä kölliäteneñ uqıtuçısı Roza Möxetdinova, ä şiğerlär – ğalim häm komp'yuterçı Cäwdät Söläymanovnıqa. Xalıq şağirläre dä, xalıq artistları da äsärne iğtibar belän tıñladılar. Läkin barıber bu yañalıq millät häm respublika möstäqillege sünä dip torğanda, xalıq häm tarix turında yaña äsär tudıru häm anı säxnägä quyu ezsez qalmayaçaq.
Rimzil Wäli
