►Qazan- Rusiäneñ tatar başqalası ►Wäliulla xäzrät urınınnan alındı ►Putin şäxsi tormışındağı ğaybätlärne kire qaqtı ►Tatar milli xäräkäte Rusiä qanunnarın bozamı? ►Mäskäw ber qulı belän birä, ikençese belän ala
--------------------------------------------------------------------------------------------
►Qazan- Rusiäneñ tatar başqalası
Britanianeñ TMI şirkäte wäkile Roger Johnson Qazanda turizmnı üsterü yünäleşlären täqdim itte. Ul öç yılğa isäplängän. Qazan Rusiäneñ tatar başqalası bularaq qına dönyaqüläm tanıla ala. TMI belgeçläre tikşerenülärdän soñ änä şundıy näticä yasağan.
Roger Johnson “Qazan Yewropa belän Aziä oçraşqan urın digännän, Yeqäterinbur da üzen näq şulay dip äytä ala. Qazan üzen İdel buyı töbäge üzäge dip atasa, Tübän Novgorod ta üzen şulay dip täqdim itä ala. Qazan üzen Rusiäneñ öçençe şähäre dip raslıy ala. Ämma başqalar da şulay äytä alaçaq. Qazan bütännärdän nıq ayırılıp torırğa tieş. Ul ayırılıp tora da. Ul- Rusiäneñ tatar başqalası. Anıñ ike aläme, ike tele, ike töp dine, ike etnik cämğeyäte bar. Ul urıs häm tatar törlelegeneñ bergä üreleşe. Ul sezneñ üzençälegegez”,- dide Roger Johnson. Häm anıñ süzlärenä qarağanda, Tatarstan başqalası 2007 yılda 600 meñ säyäxätçe qabul itkän bulsa, öç yıl eçendä bu san 900 meñgä citärgä mömkin. Säyäxätçelär qaldırğan aqçanıñ da 45 prosentqa üsü mömkinlege bar. Ämma monıñ öçen xalıqara mäğlümat çaralarında million yarım eurolıq tanıtu eşläre başqarırğa kiräk.
Britannar täqdim itkän bu planğa kürä, Qazan “Yal könnärenä säyäxät” öçen iñ qulay urın bulıp tora. Turistlar şuşı öç kön eçendä muzey-teatrlar da qarıy, başqala belän dä tanışa, tämle milli rizıqlarnı awız da itä ala. Eşne berençe yılda Germania häm Britaniadän säyäxätçelär çaqırıp başlarğa bula. Ä aldağı ike yılda bu säyäxätkä Fransia, Skandinavä häm Benilüks illäre turistları da quşılırğa mömkin.
Çittän yaxşı kürenä digändäy, Qazanda Kirmän, İzge ana ikonası, İdeldä balıq totu häm tatar xalıq aşları çit il turistların üzenä tartıp torırğa mömkin. Annan da qala İske tatar bistäse dä, turizm üseşen äzerläwçelär fikerençä, bu ölkädä zur uñış kitereräçäk.
Täqdim itü waqıtında, çit il säyäxätçeläreneñ küñelenä xuş kilerdäy bik küp üzençälekle binalarnıñ cimerelep betüe turında da süz buldı. “Bez xäzer cimerelmägänen saqlap qalırğa tieş”,- dip belderde bu çarada qatnaşqan Qazan başlığı İlsur Metşin.
Älegä matur xıyallar tormışqa aşa başlasa, Qazanğa kilüçe säyäxätçelär hawa alanınıñ qulay häm matur buluın, taksida şähärgä taba eldertkändä yörtüçe belän ingliz telendä gäp qorıp cibärergä, restoranğa kerügä ük, nindi üzençälekle aşlar bar ikän dip ingliz telendäge menüğa küz salırğa telär. Ämma, bolar ğına tügel, Qazannı dönyaküläm tanıtu öçen, monnan qala da bik küp eşlär başqarası bar.
--------------------------------------------------------------------------------------------
►Wäliulla xäzrät urınınnan alındı
Qazanda möftiät plenumı uzdı. Ul möfti urınbasarı Wäliulla Yağqubnıñ eştän kitü taläben yaqladı. Ä möfti urınbasarı eşennän möftiät qorıltayı ğına azat itä ala. Möfti Ğosman xäzrät İsxaqıy isä jurnalistlarğa Wäliulla Yağqubtan düşämbe könne tögäl cawap alaçağın iskärtte.
Wäliulla Yağqubnıñ tıyılğan kitaplarnı yağu turındağı fikerenä qarşı dini cämäğätçelek qarşılıq eşen alıp bara. Çulman artındağı 18 rayon häm şähärneñi imam-möxtäsiblär Wäliulla xäzrätkä möftiättän kitärgä täqdim itte. Bu eş pänceşämbe könne maxsus plenumnarında qaraldıq. Alar taläben yaqlap Plenumnıñ 29 äğzase tawış birgän. 16 keşe qarşı çıqqan. Möfti häm urınbasarı tawış birüdä qatnaşmağan. Tawış birü yäşeren bulğan.
--------------------------------------------------------------------------------------------
►Putin şäxsi tormışındağı ğaybätlärne kire qaqtı
Bu atnada ilneñ barlıq mäğlümat çaralarınıñ da iğtibarı Rusiä Prezdentı Vladimir Putinğa yünälderelde.
İmeş, Putin üz xatını belän ayırılışıp, tizdän gimnastika buyınça dönya çempionı, Däwlät Duması deputat Alinä Kabayevağa öylänä ikän digän ğaybät bik tiz taraldı. Bu süzlär härkemneñ telendä buldı. Comğa könne il başınıñ şäxsi tormışı turındağı ğaybätlärgä noqta quyıldı. “Bu süzlär yalğan”, dip belderde Putin Sardiniädä uzğan Silvio Berlusconi belän urtaq matbuğat oçraşuında.
“Bu mäqälälärdä küp kenä uñışlı eşläwçe häm çibär xatın-qızlar telgä alına. Älbättä alarnıñ härqaysı miña, barlıq Rusiä xatınnarı kebek ük oşıy. Çönki iñ sälätlelär häm iñ çibärlär qızlar Rusiädä yäşi. Säyäsätçelärne pıyala yortta yäşi digän ğıybarä miña tanış. Gel küz aldında bulğan keşelärneñ tormışı turında cämğeyätneñ belep toru xoquqı bar. Älbättä, monda da çikläwlär bulırğa tieş. Başqa keşeneñ şäxsi tormışqa borının tığarğa berkemneñ dä xoquqqı yuq”, dip belder Rusiä prezidentı Vladimir Putin matbuğat oçraşuında.
--------------------------------------------------------------------------------------------
►Tatar milli xäräkäte Rusiä qanunnarın bozamı?
R. Qaşapovqa 280 meñ rubl' tieşle aqçanı biräse urında, aña yaña cinayät eşe açıldı.
Monnan 20 yıl çaması elek başlanğan tatar milli xäräkätendä qatnaşuçılarnıñ bik kübese xoquq orğannarı tegermänenä eläkte. Çallı cirlegen genä alsaq ta BTİÜneñ elekke räise Z. Ähmullin, “İttifaq” firkäse räise F. Bäyrämova, Çallı TİÜe citäkçese R. Qaşapov, Milli Mäcles deputatı F. Taciev, yazuçı A. Xalim, “Azatlıq” tatar yäşläre berlegeneñ şäräfle äğzası T. Äxmädişin, şuşı berlek räise D. Şäyxetdin häm başqa bik küplär, xoquq orğannarı, mäxkämä busağasın küp taptadı. Qayberläre zindannarda utırdı.
2003 nçe yılda yazğan xatları öçen qulğa alınğan R. Qaşapov törmädä utıra, psixbolnitsada yata. Läkin anı Çallı mäxkämäse aqlıy. 2004 nçe yılnıñ 25 nçe yülendä Çallı prokurorı İ. Nafiqov, ezärleklänüläre öçen däwlät isemennän Qaşapovtan ğafu ütenä. Ruxi häm matdi zıyan öçen R. Kaşapovqa 280 meñ sum aqça tüläw turında qarar çığara. 4 yılğa yaqın waqıt ütte, zıyan kürüçe haman da älege aqçanı kürmägän. Tieşle aqçanı biräse urında aña yaña cinayät eşe açıldı. Menä şundıy ul, Rusiä qanunnarı.
--------------------------------------------------------------------------------------------
►Mäskäw ber qulı belän birä, ikençese belän ala
Rusiäneñ töbäk üseşe ministrı Dmitriy Kozak töbäklärgä yärdäm itüneñ yaña yulların täqdim itä. Ayırım alğanda, ul salımnı töbäklärgä kübräk qaldıru yağında.
“Tataneft” 180 mlrd sum salım cıyıp, şunıñ 30 mlrdı ğına Tatarstanda qala “Töbäk üseşe ministrı Kozaknıñ täqdimnäre şunnan kilep çığa torğandır, çönki moña qädär iñ küp häm ciñel cıyıla torğan salımnar Mäskäwgä cibärelä ide. Misal öçen, östämä qıymmät salımı (NDS), şul uq waqıtta faydalı qazılmalarğa salım häm çimalğa başqa törle tüläwlär alar Rusiädä iñ küp cıyıla torğan salımnarğa kerä. Bolar barısı da Mäskäwgä kitep tordılar. Minem belüemçä, ber “Tataneft”tän genä dä 180 milliard sumğa yaqın salım häm tüläwlär cıyılıp, şunıñ ber 30 mlrdı ğına bezneñ respublikada qala ide, ä 150 mlrd tiräse Mäskäwgä kitä bulıp çığa”, di ul.
Xäzerge waqıtta alıp barıla torğan yünäleş, yäğni töbäklärne maxsus fond aşa finanslaw fayda kitermi. Rusiäneñ töbäk üseşe ministrlığı subsidiälär sistemasına yañalıq kertü niäte belän dä çığa. Bügenge köndä töbäklär öçen 85 subsidiy qaralğan. Ägär anı härber töbäkkä bülsäñ tiennär genä kilep çığa. Şuña bu subsidiälärne yünäleşlärgä berläştereü täqdim itelä. Mäsälän yäş ğailälärne toraq belän täemin itü, toraq-kommunäl xezmätlär öçen tüläw häm başqa tarmaqlarğa berläşterü. Häm ministrlıq subsidiälärne 10 milliardtan 70 milliardqa qädär arttırunı küzdä tota.
--------------------------------------------------------------------------------------------
►Açıq mikrofon: Putinnıñ “Berdäm Rusiä" firqäse räise buluına mönäsäbätegez niçek?
Tıñlagız >>
►Qazan- Rusiäneñ tatar başqalası
Britanianeñ TMI şirkäte wäkile Roger Johnson Qazanda turizmnı üsterü yünäleşlären täqdim itte. Ul öç yılğa isäplängän. Qazan Rusiäneñ tatar başqalası bularaq qına dönyaqüläm tanıla ala. TMI belgeçläre tikşerenülärdän soñ änä şundıy näticä yasağan.
Roger Johnson “Qazan Yewropa belän Aziä oçraşqan urın digännän, Yeqäterinbur da üzen näq şulay dip äytä ala. Qazan üzen İdel buyı töbäge üzäge dip atasa, Tübän Novgorod ta üzen şulay dip täqdim itä ala. Qazan üzen Rusiäneñ öçençe şähäre dip raslıy ala. Ämma başqalar da şulay äytä alaçaq. Qazan bütännärdän nıq ayırılıp torırğa tieş. Ul ayırılıp tora da. Ul- Rusiäneñ tatar başqalası. Anıñ ike aläme, ike tele, ike töp dine, ike etnik cämğeyäte bar. Ul urıs häm tatar törlelegeneñ bergä üreleşe. Ul sezneñ üzençälegegez”,- dide Roger Johnson. Häm anıñ süzlärenä qarağanda, Tatarstan başqalası 2007 yılda 600 meñ säyäxätçe qabul itkän bulsa, öç yıl eçendä bu san 900 meñgä citärgä mömkin. Säyäxätçelär qaldırğan aqçanıñ da 45 prosentqa üsü mömkinlege bar. Ämma monıñ öçen xalıqara mäğlümat çaralarında million yarım eurolıq tanıtu eşläre başqarırğa kiräk.
Britannar täqdim itkän bu planğa kürä, Qazan “Yal könnärenä säyäxät” öçen iñ qulay urın bulıp tora. Turistlar şuşı öç kön eçendä muzey-teatrlar da qarıy, başqala belän dä tanışa, tämle milli rizıqlarnı awız da itä ala. Eşne berençe yılda Germania häm Britaniadän säyäxätçelär çaqırıp başlarğa bula. Ä aldağı ike yılda bu säyäxätkä Fransia, Skandinavä häm Benilüks illäre turistları da quşılırğa mömkin.
Çittän yaxşı kürenä digändäy, Qazanda Kirmän, İzge ana ikonası, İdeldä balıq totu häm tatar xalıq aşları çit il turistların üzenä tartıp torırğa mömkin. Annan da qala İske tatar bistäse dä, turizm üseşen äzerläwçelär fikerençä, bu ölkädä zur uñış kitereräçäk.
Täqdim itü waqıtında, çit il säyäxätçeläreneñ küñelenä xuş kilerdäy bik küp üzençälekle binalarnıñ cimerelep betüe turında da süz buldı. “Bez xäzer cimerelmägänen saqlap qalırğa tieş”,- dip belderde bu çarada qatnaşqan Qazan başlığı İlsur Metşin.
Älegä matur xıyallar tormışqa aşa başlasa, Qazanğa kilüçe säyäxätçelär hawa alanınıñ qulay häm matur buluın, taksida şähärgä taba eldertkändä yörtüçe belän ingliz telendä gäp qorıp cibärergä, restoranğa kerügä ük, nindi üzençälekle aşlar bar ikän dip ingliz telendäge menüğa küz salırğa telär. Ämma, bolar ğına tügel, Qazannı dönyaküläm tanıtu öçen, monnan qala da bik küp eşlär başqarası bar.
--------------------------------------------------------------------------------------------
►Wäliulla xäzrät urınınnan alındı
Qazanda möftiät plenumı uzdı. Ul möfti urınbasarı Wäliulla Yağqubnıñ eştän kitü taläben yaqladı. Ä möfti urınbasarı eşennän möftiät qorıltayı ğına azat itä ala. Möfti Ğosman xäzrät İsxaqıy isä jurnalistlarğa Wäliulla Yağqubtan düşämbe könne tögäl cawap alaçağın iskärtte.
Wäliulla Yağqubnıñ tıyılğan kitaplarnı yağu turındağı fikerenä qarşı dini cämäğätçelek qarşılıq eşen alıp bara. Çulman artındağı 18 rayon häm şähärneñi imam-möxtäsiblär Wäliulla xäzrätkä möftiättän kitärgä täqdim itte. Bu eş pänceşämbe könne maxsus plenumnarında qaraldıq. Alar taläben yaqlap Plenumnıñ 29 äğzase tawış birgän. 16 keşe qarşı çıqqan. Möfti häm urınbasarı tawış birüdä qatnaşmağan. Tawış birü yäşeren bulğan.
--------------------------------------------------------------------------------------------
►Putin şäxsi tormışındağı ğaybätlärne kire qaqtı
Bu atnada ilneñ barlıq mäğlümat çaralarınıñ da iğtibarı Rusiä Prezdentı Vladimir Putinğa yünälderelde.
İmeş, Putin üz xatını belän ayırılışıp, tizdän gimnastika buyınça dönya çempionı, Däwlät Duması deputat Alinä Kabayevağa öylänä ikän digän ğaybät bik tiz taraldı. Bu süzlär härkemneñ telendä buldı. Comğa könne il başınıñ şäxsi tormışı turındağı ğaybätlärgä noqta quyıldı. “Bu süzlär yalğan”, dip belderde Putin Sardiniädä uzğan Silvio Berlusconi belän urtaq matbuğat oçraşuında.
“Bu mäqälälärdä küp kenä uñışlı eşläwçe häm çibär xatın-qızlar telgä alına. Älbättä alarnıñ härqaysı miña, barlıq Rusiä xatınnarı kebek ük oşıy. Çönki iñ sälätlelär häm iñ çibärlär qızlar Rusiädä yäşi. Säyäsätçelärne pıyala yortta yäşi digän ğıybarä miña tanış. Gel küz aldında bulğan keşelärneñ tormışı turında cämğeyätneñ belep toru xoquqı bar. Älbättä, monda da çikläwlär bulırğa tieş. Başqa keşeneñ şäxsi tormışqa borının tığarğa berkemneñ dä xoquqqı yuq”, dip belder Rusiä prezidentı Vladimir Putin matbuğat oçraşuında.
--------------------------------------------------------------------------------------------
►Tatar milli xäräkäte Rusiä qanunnarın bozamı?
R. Qaşapovqa 280 meñ rubl' tieşle aqçanı biräse urında, aña yaña cinayät eşe açıldı.
Monnan 20 yıl çaması elek başlanğan tatar milli xäräkätendä qatnaşuçılarnıñ bik kübese xoquq orğannarı tegermänenä eläkte. Çallı cirlegen genä alsaq ta BTİÜneñ elekke räise Z. Ähmullin, “İttifaq” firkäse räise F. Bäyrämova, Çallı TİÜe citäkçese R. Qaşapov, Milli Mäcles deputatı F. Taciev, yazuçı A. Xalim, “Azatlıq” tatar yäşläre berlegeneñ şäräfle äğzası T. Äxmädişin, şuşı berlek räise D. Şäyxetdin häm başqa bik küplär, xoquq orğannarı, mäxkämä busağasın küp taptadı. Qayberläre zindannarda utırdı.
2003 nçe yılda yazğan xatları öçen qulğa alınğan R. Qaşapov törmädä utıra, psixbolnitsada yata. Läkin anı Çallı mäxkämäse aqlıy. 2004 nçe yılnıñ 25 nçe yülendä Çallı prokurorı İ. Nafiqov, ezärleklänüläre öçen däwlät isemennän Qaşapovtan ğafu ütenä. Ruxi häm matdi zıyan öçen R. Kaşapovqa 280 meñ sum aqça tüläw turında qarar çığara. 4 yılğa yaqın waqıt ütte, zıyan kürüçe haman da älege aqçanı kürmägän. Tieşle aqçanı biräse urında aña yaña cinayät eşe açıldı. Menä şundıy ul, Rusiä qanunnarı.
--------------------------------------------------------------------------------------------
►Mäskäw ber qulı belän birä, ikençese belän ala
Rusiäneñ töbäk üseşe ministrı Dmitriy Kozak töbäklärgä yärdäm itüneñ yaña yulların täqdim itä. Ayırım alğanda, ul salımnı töbäklärgä kübräk qaldıru yağında.
“Tataneft” 180 mlrd sum salım cıyıp, şunıñ 30 mlrdı ğına Tatarstanda qala “Töbäk üseşe ministrı Kozaknıñ täqdimnäre şunnan kilep çığa torğandır, çönki moña qädär iñ küp häm ciñel cıyıla torğan salımnar Mäskäwgä cibärelä ide. Misal öçen, östämä qıymmät salımı (NDS), şul uq waqıtta faydalı qazılmalarğa salım häm çimalğa başqa törle tüläwlär alar Rusiädä iñ küp cıyıla torğan salımnarğa kerä. Bolar barısı da Mäskäwgä kitep tordılar. Minem belüemçä, ber “Tataneft”tän genä dä 180 milliard sumğa yaqın salım häm tüläwlär cıyılıp, şunıñ ber 30 mlrdı ğına bezneñ respublikada qala ide, ä 150 mlrd tiräse Mäskäwgä kitä bulıp çığa”, di ul.
Xäzerge waqıtta alıp barıla torğan yünäleş, yäğni töbäklärne maxsus fond aşa finanslaw fayda kitermi. Rusiäneñ töbäk üseşe ministrlığı subsidiälär sistemasına yañalıq kertü niäte belän dä çığa. Bügenge köndä töbäklär öçen 85 subsidiy qaralğan. Ägär anı härber töbäkkä bülsäñ tiennär genä kilep çığa. Şuña bu subsidiälärne yünäleşlärgä berläştereü täqdim itelä. Mäsälän yäş ğailälärne toraq belän täemin itü, toraq-kommunäl xezmätlär öçen tüläw häm başqa tarmaqlarğa berläşterü. Häm ministrlıq subsidiälärne 10 milliardtan 70 milliardqa qädär arttırunı küzdä tota.
--------------------------------------------------------------------------------------------
►Açıq mikrofon: Putinnıñ “Berdäm Rusiä" firqäse räise buluına mönäsäbätegez niçek?
Tıñlagız >>