Dönyanıñ 44 ilennän kilgän xökümät räsmiläre, Rimdä 3 kön däwam itkän azıq-tölek sammitın bügen tämamladı.
Cıyında, bügen global azıq-tölek probleme belän köräş mäsäläsenä dönya illäre nıqlap iğtibar yünälderde. Räsmilär samit axırında azıq-tölek citeşterüne arttırıp awıl xucalığına kübräk aqça kertüne wağdä itkän urtaq ber belderü äzerläde.
BMO oyışması qaramağında İtalia başqalası Rimdä uzğan global azıq-tölek problemına bağışlanğan samitta, Oyışma belgeçläre belän bergä başqa xalıqara oyışma äğzaları, xosusi azıq-tölek industriası wäkilläre kebek kiñ qatlamlı cämäğatçelek bergä cıyıldı.
3 kön däwam itkän cıyında samitqa qatnaşuçı illär, töp azıq-tölek maddäläre yağni boday, döge häm üzemlek mayı kebek artqan azıq-tölek bäyälären töşerü öçen yaña çaralar tabu yulında fikerläştelär.
BMO sekretarı Ban Ki-moon cıyınnın ğomum alğanda üz maqsatına ireşüen belderde:
“Minemçä Rim samitı uñışlı uzdı. Dönyada tuqlanırlıq aş taba almağan açlıq belän köräşkän yözlägän miliion keşene qayğırtıp törle däwlätlärdän kilgän wäkillär bu problemnı çişär öçen monda bergä cıyıldı. Qarar qılu noqtasında urtaq fiker häm cäwaplılıq quyıldı. Häm bu säyäsi cäwaplılıqnı tuğrılıq belän ğamälgä aşıru yulları häm awıl xucalığına kiläçäktä kübräk aqça kertü taqdimnäre qaraldı. Bigräk tä äle üsep betmägän şaxsi xucalıqlarğa”
Läkin berbersenä bäyle problemnärne niçek çişü yünäleşendä dönya illäre wäkilläre arasında fiker ayırmalıqları buldı.
Misal öçen bio-yağulıq citeşterüne tänqitläwçelär Yewropada kukuruz cirlären bio-yağulıq üsemlekläre belän alıştırunu tuqtatu turında bäxäsläşä. Läkin AQŞ häm tağın ber niçä il, bio-yağulıqnın kiresençä neft bäyäläre belän köräştä alternativ ber usıl buluın alğa sörep anın urnına azıq-tölek bäyälären töşerü yulların qararğa taqdim itä.
Häm bu fiker ayırmalıqları bügen urtaq kileşü qabul itüdä qomaçawlap tordı.
Dönya illäre arasındağı fiker ayırmalıqları buluına qaramastan BMO general sekretarı Ban Ki-Moon bügenge samitının urtaq maqsatlarda berläşüdä faydası buldı dip belderde.
“Azıq-tölek bäyälärennän iñ küp ziyan kürgän illärgä kiçekmästän maxsus yärdäm kürsätü ixtiyacı, barlıq illär tarafınnan da yaxşı añlaşıldı. Monda bulğan bäxäslär, miña bezneñ bu eşneñ äle başında ğına buluıbıznı kürsätte”
Ban alğa taba xaqimiätlär häm xalıqara yärdäm oyışmaları arasında xezmättäşlekne arttıru burıçı tora dide.
BMO Azıq-tölek häm awıl xucalığı general başlığı Jim Bulter, BMOnıñ azıq-tölek problemı belän köräştä berençe tapqır xosusi şirkätlär belän bergä cıyıluın äytte. Bulter BMOnıñ törle qatlamdağı wäkillärne bergä cıyıu, azıq-tölek problemının çişü öçen xökümätlärdän qala xosusi oyışmalar, yärdäm oyışmaları häm banklarnın da möhim rol uynawın kürsätte dide.