Törek cämäğätçelege bu atnada Könçığış Törkestanda bulğan waqiğalarnı zur borçılu belän küzätep bardı. İlneñ törle şähärlärendä Qıtayğa qarşı protestlar buldı.
Uyğırlarnıñ tınıç protestınnan soñ töbäktäge xan-qıtaylarınıñ uyğırlarğa tayaq häm qoral belän höcümenä iminlek saqlaw köçläreneñ däşmiçä toruı Qıtaydağı rejimnıñ – “azçılıq uyğırlarnı qırıp beterü maqsatın çağıldıra” digän täesir qaldırdı.
Prezident Abdullah Gül Öremçegä säfär yasağannan soñ, qıtaylar uyğırlarğa “sezneñ prezidentığız kilsä dä, bez sezne üteräbez” digännär.
Törkiäneñ İstanbul, Ankara, Adana, Bursa, Afyonkarahísar, Kayseri, Mersin kebek şähärlärendä protestlar buldı. Ankarada törle oyışmalar Qıtay ilçelege binasına qara çäçäk bäyläme quydı. Xätta industria ministrı qıtay mallarına baykot iğlan itü täqdimen kertte.
Rabiğä Qadirgä Törkiädän viza
AQŞ-ta yäşäwçe “Uyğırlarnıñ anası” Rabiğä Qadir 8 yüldä Törkiäneñ NTV kanalında “Monnan soñ qıtaylar belän berğa yäşäw mömkin tügel” dip äytte.
Zamanında eşquar Rabigä Qadir Qıtaynıñ iñ bay xatınnarnıñ berse bulğan. Soñraq anı törmägä yabalar, berniçä yıl törmädä totılğannan soñ anı çit illärneñ basımı belän AQŞ-qa cibärälär. Dürt yıl inde ul biredä Bötendönya uyğırlar kongressın citäkli.
İke tapqır viza taläbe kire qağılğan Rabiğä Qadirğa Törkiägä kerä aluı öçen premyer Erdoğan viza birelsen digän boyırıq yasadı. Qısqası, Törkiä räsmi räweştä dä uyğırlar başına kilgän hälaqatkä reaksia kürsätä. Bu bälki Törkiäneñ “berençe märtäbä” gädelsezlekkä oçrağan ber törki xalıq yaqlı şundıy qatı pozisia aluı diyärgä mömkin.
Barlıq televidenie kanalları belän gazetalarnıñ berençe teması şul buldı. Törle oyışmalar, şul isäptän İstanbul advokatlar berlege citäkçese Muammer Aydın: “Sincandağı waqiğalar keşelek gäebe häm isäpsez köç qullanılğan, bez demokratik cämğıäwí oyışmalardan, universitetlardan, advokat berleklärennän demokratik protest belderülären kötäbez”, digän matbuğat belderüe yasadı.
Premyer Erdoğan da: “Wäxşät däräcäsenä citkän bu waqıyğanıñ tiz arada betüe, cawaplılarnıñ xisapqa tartıluı häm tieşle çaralarnıñ xalıqara keşe xoquqları qısalarında kürelüen kötäbez”, dip belderde.
“2009 belän 2010 yıllarda BMO İminlek Şurası waqıtlı äğzası bularaq keşelek isemennän bu platformada östebezgä töşkän wazıyfanı urınına citkeräçäkbez”, dip östäde.
Tışqı eşlär ministrlığı Ahmet Davudoğlu da Törkiäneñ bu mäsäläne küzätep baruı tabíği. “Törkiä xalqı, törki tuğanlıq cepläre belän bäyle uyğır xalqın üzenä bik yaqın itä. Ul, Uyğır xalqı Törkiä belän Qıtay arasında köçle ber duslıq küpere”, digän belderü yasadı.
Qıtay ilçese ministrlıqqa çaqırıldı
Oppozisiadäge Millätçe Xäräkät Partiase başlığı urınbasarı Oqtay Wural üz partiasennän 58, AQ partiadän 5-10 äğzanıñ Törkiä-Qıtay Parlamentara Duslıq gruppasınnan ayırılğan buluların belderde. “Törek milläteneñ zur qayğısı qarşısında bu gruppada äğza bulunıñ mäğnäse bulmayaçağın uylıybız”, dide.
Üzläre dä azçılıq kördlärneñ ber öleşen wäkillek itkän Demoqratik Cämğeyät Partiase dä “azçılıqlarğa qarata mondıy mögälämä kürsätelü bertörle raslana, qabul itelä häm bu wäxşät aldında däşmiçä tora almas digän belderü yasadı.
Xakimiattäge AQ partiagä köndäş dinçe Säğädät partiase dä hälaq bulğan uyğırlarnı iskä alu öçen 12 yüldä İstanbulda ber mitin oyıştıraçaq.
Qıtaydağı uyğırlarnıñ ğömümän azçılıqlarnıñ ayanıç xäle qanlı waqıyğalar belän genä kön tärtibenä menä. Rusiäneñ isä Qıtaynı yaqlaw pozisiasenä kiçüe törek matbuğatı öçen bik säyer toyıldı. Bu da bälki töreklärneñ Rusiäne belmäwennänder.
Prezident Abdullah Gül Öremçegä säfär yasağannan soñ, qıtaylar uyğırlarğa “sezneñ prezidentığız kilsä dä, bez sezne üteräbez” digännär.
Törkiäneñ İstanbul, Ankara, Adana, Bursa, Afyonkarahísar, Kayseri, Mersin kebek şähärlärendä protestlar buldı. Ankarada törle oyışmalar Qıtay ilçelege binasına qara çäçäk bäyläme quydı. Xätta industria ministrı qıtay mallarına baykot iğlan itü täqdimen kertte.
Rabiğä Qadirgä Törkiädän viza
AQŞ-ta yäşäwçe “Uyğırlarnıñ anası” Rabiğä Qadir 8 yüldä Törkiäneñ NTV kanalında “Monnan soñ qıtaylar belän berğa yäşäw mömkin tügel” dip äytte.
Zamanında eşquar Rabigä Qadir Qıtaynıñ iñ bay xatınnarnıñ berse bulğan. Soñraq anı törmägä yabalar, berniçä yıl törmädä totılğannan soñ anı çit illärneñ basımı belän AQŞ-qa cibärälär. Dürt yıl inde ul biredä Bötendönya uyğırlar kongressın citäkli.
İke tapqır viza taläbe kire qağılğan Rabiğä Qadirğa Törkiägä kerä aluı öçen premyer Erdoğan viza birelsen digän boyırıq yasadı. Qısqası, Törkiä räsmi räweştä dä uyğırlar başına kilgän hälaqatkä reaksia kürsätä. Bu bälki Törkiäneñ “berençe märtäbä” gädelsezlekkä oçrağan ber törki xalıq yaqlı şundıy qatı pozisia aluı diyärgä mömkin.
Barlıq televidenie kanalları belän gazetalarnıñ berençe teması şul buldı. Törle oyışmalar, şul isäptän İstanbul advokatlar berlege citäkçese Muammer Aydın: “Sincandağı waqiğalar keşelek gäebe häm isäpsez köç qullanılğan, bez demokratik cämğıäwí oyışmalardan, universitetlardan, advokat berleklärennän demokratik protest belderülären kötäbez”, digän matbuğat belderüe yasadı.
Premyer Erdoğan da: “Wäxşät däräcäsenä citkän bu waqıyğanıñ tiz arada betüe, cawaplılarnıñ xisapqa tartıluı häm tieşle çaralarnıñ xalıqara keşe xoquqları qısalarında kürelüen kötäbez”, dip belderde.
“2009 belän 2010 yıllarda BMO İminlek Şurası waqıtlı äğzası bularaq keşelek isemennän bu platformada östebezgä töşkän wazıyfanı urınına citkeräçäkbez”, dip östäde.
Tışqı eşlär ministrlığı Ahmet Davudoğlu da Törkiäneñ bu mäsäläne küzätep baruı tabíği. “Törkiä xalqı, törki tuğanlıq cepläre belän bäyle uyğır xalqın üzenä bik yaqın itä. Ul, Uyğır xalqı Törkiä belän Qıtay arasında köçle ber duslıq küpere”, digän belderü yasadı.
Qıtay ilçese ministrlıqqa çaqırıldı
Oppozisiadäge Millätçe Xäräkät Partiase başlığı urınbasarı Oqtay Wural üz partiasennän 58, AQ partiadän 5-10 äğzanıñ Törkiä-Qıtay Parlamentara Duslıq gruppasınnan ayırılğan buluların belderde. “Törek milläteneñ zur qayğısı qarşısında bu gruppada äğza bulunıñ mäğnäse bulmayaçağın uylıybız”, dide.
Üzläre dä azçılıq kördlärneñ ber öleşen wäkillek itkän Demoqratik Cämğeyät Partiase dä “azçılıqlarğa qarata mondıy mögälämä kürsätelü bertörle raslana, qabul itelä häm bu wäxşät aldında däşmiçä tora almas digän belderü yasadı.
Xakimiattäge AQ partiagä köndäş dinçe Säğädät partiase dä hälaq bulğan uyğırlarnı iskä alu öçen 12 yüldä İstanbulda ber mitin oyıştıraçaq.
Qıtaydağı uyğırlarnıñ ğömümän azçılıqlarnıñ ayanıç xäle qanlı waqıyğalar belän genä kön tärtibenä menä. Rusiäneñ isä Qıtaynı yaqlaw pozisiasenä kiçüe törek matbuğatı öçen bik säyer toyıldı. Bu da bälki töreklärneñ Rusiäne belmäwennänder.
Bäyle Yazmalar