22nçe fevral’dä Qazanda, «Dialog, tüzemlelek, mäğärif» xalıqara seminar üz eşen başlap cibärde. Anda qatnaşu öçen, Qazanğa, irtän irtük, Yevropa Şurasınıñ keşe xoquqları komissarı Alvaro Gil-Robles kilde. Könneñ berençe yartısında anı Prezident Mintimer Şäymiev qabul itte. Ul oçraşuda tağın yaña saylanğan Komissar Thomas Hammarberg, Rusiäneñ keşe xoquqları öçen cawaplısı Vladimir Lukin da qatnaştı. Anda dinnär, millätlär arasındağı dustanä mönäsbätlär, ber bersen xörmät itü kiräklege turında söyläşü buldı. Qazan Ratuşası binasında eşli başlağan konferensiädä Alvaro Gil- Robles, Rusiäneñ keşe xoquqları öçen cawaplısı Vladimir Lukin, Azerbaycan, Üzbäkstan, häm Tatarstannıñ ombudsmennarı dä qatnaştı. Şulay uq, konferensiä eşendä, Rusiä pravslav çirkäwe, Rusiä möftilär Şurası, yaxud dine, Vatikan däwläte wäkilläre dä qatnaştı. Yevropa şurası belän berlektä oyıştırılğan älege xalıqara cıyında mäktäplärdä dinnärne uqıtu häm mäğlüm karikaturalar temaları igtibar üzägendä tordı. Evropa Şurası äğzäläre, BDB däwlätläre wäkilläre, törle din ähelläre xoquqları öçen cawaplı wäkillär häm törle din ähelläreneñ çığışlarında, dinnär arasındağı söyläşü, kileşü kiräklege qat-qat äytelde. Xalıqara seminarnıñ tantanalı açılışında, törle il wäkillärenä, ber bersen sälämäläw öçen genä süz birelgän ide. Ämma kereş öleştä dä, yuğarı däräcäle qunaqlar qaraşların belderep quydi. Tatarstan isemennän, anda parlament räise Färit Möxämmätşin çığış yasadı. Ul Tatarstandağı dustanä mönäsäbätlärne dinnär arasındağı yaxşı mönäsäbät mömkinlegenä misal itep kiterde. Pravoslav çirkäwneñ qaraşın Tatarstandağı pravoslav dine başlığı Anastasiy ataqay çağıldırıp birde. Ul Partriax Aleksey II xatın uqıp birde. Anda, rus pravoslav çirkäwe mäktäplärdä dinnärne uqıtu kiräklegenä basım yasala, pravoslav din belän bergä, başqa dinnär turında da däres birergä kiräk, dielä ide. Fänni cıyında qatnaşuçılarnı sälämläw süze belän Rusiä möftiälär Şurası räise Rawil Ğäynetdin çığış yasadı. Ul, islam dine başqa dinnärneñ ähämiäten tanıy, Altın urdadan başlap bu cirlärdä barlıq dinnär dus häm tigez xoquqlı itep yäşäde, dip tarixtan misallar kiterde. Rusäneñ keşe xoquqları öçen cawaplısı Vladimir Lukin, da konferensiäneñ açılışında ike din arasındağı mönäsäbätlärgä qarata fikeren äytte. Ul, pravoslav çirkäw, dinne uqıtqanda ber üzen genä küz aldında totmyı, bu minemçä döres, dide. Konferensiä başlanır aldınnan, Tatarstan Däwlät Şurası milli mäsälälär komitetı başlığı Razil Wäliev belän dä şul xaqta söyläşep aldıq. Anıñ fikerençä, mäktäptä dinnärne tügel, dönya dinnäre tarixın uqıtırğa kiräk, ansın da, fakultativ räweşendä. Razil Wäliev, keşe xoquqları öçen cawaplı keşelär qatnaşlığındağı bu çarada, latin grafikasınıñ tıyıluı turındağı mäs’äläne dä quyarğa cıyınuın xäbär itte. Konferensiäneñ açılışında, axırğı bulıp,Yevropa Şurasınıñ keşe xoquqları öçen cawaplısı Alvaro Gel-Robles çığış yasadı. Ul xäzerge cämğiättäge dinara qarşılıqlarınıñ nigezendä, dinnärneñ asılın belmäw yata, dip äytte. Yaqındağı keşelärne kem ikänen belü häm anı xörmät itü ideyasın xakimiätlär xalıqqa citkerergä tieş, dide Alvaro Gil-Robles. Ul, şulay uq, bu anıñ komissar wazifasında qatnaşqan soñğı xalıqara konferensiä bulır, dide. Çönki aprildän, yaña saylanğan Komissar Thomas Hammarberg bu wazifanı başqara başlayaçaq. Ul da bu çarada qatnaştı.Tatar ictimaği üzäk wäkilläre älege konferensiädä qatnaşmağan ide. Ämma ictimaği üzäkneñ Yunıs Qamaltedinov citäkçelegendäge qanatı, çärşämbe irtäsendä piket ütkärde häm konferensiädä qatnaşuçılarğa möräcäğät qabul itte. Anda, mili xäräkät wäkilläre, latin grafikasınıñ tıyıluın, tatar telendäge tapşırularnıñ kimüen, armiädäge xällär, tatarstan konstitutsiäeñ üzgärtelüen häm başqa temalarğa iğtibarnı yünältä.
Bikä Timerova