Çeçnä parlamentı Şimbä könne premierneñ berençe urınbasarı Ramzan Qadırovnı premier itep bilgeliäçäk. Tauış birü bilgelävne räsmi räveştä raslau ğına bulaçaq. Mäskäv yaqlı Çeçen administratsiäse başlığı Alu Alxanov Qadırovnıñ kandidatlığın 2-nçe Martta , premier Sergey Abramov postınnan kitüen beldergännän soñ, täqdim itte. Abramov uzğan yılnıñ Noyäber ayında Mäskäv ölkäsendä bulğan aftomobil qazasında yaralanğan ide. Ul çigenüenä dä sälämätlegeneñ yaxşıdan bulmauın säbäp itep kürsätkän.
Räsmi säbäp nindi genä bulmasın küzätüçelär Qadırovnı bu postqa bilgeläv Çeçnäneñ in qodrätle keşeseneñ statutın legallaştıru ğına bulıp tora digän fikerdälär. Ramzan ätise Axmäd Qadırov 2004-nçe yılnıñ mayında Groznıyda bomba şartlauı näticäsendä üterelgännän soñ ber kön ütkäç 10-nçe Mayda premier urınbasarı itep bilgelände. Bomba höcümennän soñ berniçä säğät ütkäç ük Rusiä prezident Putin anı Kremldä qabul itte häm şuluq yılnıñ dikäberendä anı Rusiä qähärmanı ordenı belän büläkläde. Qadırovnıñ pemier bulır öçen kiräk bulğan belemgä häm kvalifikatsiägä iä buluına şik belderelä. Aña uzğan yılda suğış näticäsendä öyläre cimerelgän çeçenärneñ kompensatsiä öçen mörcöğötlären tikşerü protesesın küzätü vazıyfası birelgän ide. Nätcädä moña çaqlı bu vazıyfanı ütävçe Abubakir Baybaturov aqçanı üzläşterüdä ğäyeplänep qulğa alındı. Läkin, Groznıydağı küzätüçelär Londondağı Suğış häm Tınıçlıq İnstitutına , Baybatov gönax täkäse genä ide , Çeçnä xökümäte tözekländerü öçen cibärelgän aqçanı üzläşterü eşen dävam itä häm Ramzan Qadırov urlanğan aqçalardan üz öleşen taläp itä dip beldergännär. Bu mäsälädä ul üz kontrolendä bulğan berniçä meñ köräşçedän torğan Qadırovçılar dip atalğan iminlek köçlärenä tayana. Keşe xoquqları aktivları Qadırovçılarnı aqça alu öçen keşelärne urlauda häm üterüdä ğäyeplilär. 2003-nçe yılnıñ azaqlarında Rusiä jurnalistı Anna Politkovskaya Qadırovnıñ Kurcaloy rayonındağı tuğan auılı Tsentoriyda üz törmäse bar dip belderde. Ramzan Qadırov räximsezlege söböple Çeçnädä iñ küp näfrät itelgän iñ qurqılğan şäxes bulıp tora. Qadırov Çeçnä neften häm Çeçnä belän kürşe Dağıstanda benzin stansiälären kontrol itä dip tä belderelä. Ul premierlek vazıyfasın ütägändä, Çeçnädä otış uyınnarın tıydı, küpxatınlılıqnı yaqlap çıqtı häm xätta Dağıstannıñ ber öleşe Çeçnäneke bulırğa tieş digän territorial taläp belän dä çıqtı. Ul Daniä gazetasında Moxämmäd päygämbär turnda karikaturlarnıñ basılıp çığuına qağılıp 6-nçe Fävraldä bolay digän ide.
"Alar ber yarım miliard keşeneñ xisläre belän uynıylar. Bu möselmannar öçen iñ izge närsä. Monıñ qabatlanmauı öçen böten dönya häm anıñ citäkçeläre bu xaqta üz fikerlären äytergä tieşlär. Bu turıda söyläv genä dä qurqınıçlı. Alar cavap birergä häm böten dönyadan ğafu ütenergä tieşlär."
Läkin, Mäskäv qayber mäsälälärdä Qadırovnı qararların köçtän çığardı. Mäsälän Qadırov karikatura säbäple Daniä Qaçqınnar Şurası isemle humanitar oyışmanıñ Çeçnädäge eşçänlegen tıyıp qarasa da, Mäskäv monı tuqtattı. Qayberävlär Qadırovnıñ xäzerdän ük xakimiäte zur häm Mäskäv anı premierlek postına quymağan xäldä, anıñ üzenä qarşı çığu qurqınıçı buluın belä häm monnan tartına digän fikerdälär. Qayberävlär ul 30 yäşen tutırğaç prezident bulaçaq dip tä belderälär. Çeçnä konstitutsiäsenä esasän prezident bulır öçen iñ kimendä 30 yäştä bulırğa kiräk. Ramzanga äle 29 yäş. Läkin, başqa berävlär , mäsälän prezident Putinneñ bu federal Okrugtağı väkile Dmitri Kozak Martnıñ 1-ndä Ria Novestigä , Qadırov äle yäş häm anıñ prezidentlığı mäsäläse Alxanovnıñ möddäte tulğannan soñ ğına küntärtibenä menä ala dip beldergän. Möddät 2008-nçe yılnıñ Üktäberendä tula. Läkin, Mäskäv Carnegie Üzäge belgeçe Aleksey Malaşenkonıñ süzläre belän äytkändä, Çeçnädä citäkçelär vaqıtınnan alda ülä. Şul säbäple Alxanovnıñ prezidentlıq möddäten tutıraçağına garantiä yuq.
Färit İdelle, Praga.
"Alar ber yarım miliard keşeneñ xisläre belän uynıylar. Bu möselmannar öçen iñ izge närsä. Monıñ qabatlanmauı öçen böten dönya häm anıñ citäkçeläre bu xaqta üz fikerlären äytergä tieşlär. Bu turıda söyläv genä dä qurqınıçlı. Alar cavap birergä häm böten dönyadan ğafu ütenergä tieşlär."
Läkin, Mäskäv qayber mäsälälärdä Qadırovnı qararların köçtän çığardı. Mäsälän Qadırov karikatura säbäple Daniä Qaçqınnar Şurası isemle humanitar oyışmanıñ Çeçnädäge eşçänlegen tıyıp qarasa da, Mäskäv monı tuqtattı. Qayberävlär Qadırovnıñ xäzerdän ük xakimiäte zur häm Mäskäv anı premierlek postına quymağan xäldä, anıñ üzenä qarşı çığu qurqınıçı buluın belä häm monnan tartına digän fikerdälär. Qayberävlär ul 30 yäşen tutırğaç prezident bulaçaq dip tä belderälär. Çeçnä konstitutsiäsenä esasän prezident bulır öçen iñ kimendä 30 yäştä bulırğa kiräk. Ramzanga äle 29 yäş. Läkin, başqa berävlär , mäsälän prezident Putinneñ bu federal Okrugtağı väkile Dmitri Kozak Martnıñ 1-ndä Ria Novestigä , Qadırov äle yäş häm anıñ prezidentlığı mäsäläse Alxanovnıñ möddäte tulğannan soñ ğına küntärtibenä menä ala dip beldergän. Möddät 2008-nçe yılnıñ Üktäberendä tula. Läkin, Mäskäv Carnegie Üzäge belgeçe Aleksey Malaşenkonıñ süzläre belän äytkändä, Çeçnädä citäkçelär vaqıtınnan alda ülä. Şul säbäple Alxanovnıñ prezidentlıq möddäten tutıraçağına garantiä yuq.
Färit İdelle, Praga.