Quşma Ştatlarda küpsanlı röxsätsez möhäcirlär säyäsi mäs''älägä äwerelde. Qayber Kongress äğzaları - küpçelege prezident George Bushnıñ Respublikan partiäse wäkilläre – Amerikada röxsätsez yäşäwçe millionnarça çit il keşese amerikannarnıñ eşlären aldı häm xezmät xaqlarınıñ töşüenä säbäp buldı dip alarnı küpläp ildän çığarıp cibärergä çaqıra. Başqalar isä, şul isäptän Bush üze dä çikne barı eş tabu häm ğailälären asraw öçen genä ütep kergän röxsätsez möhäcirlärgä yomşağraq çaralar kürüne yaqlıy. Düşämbe kiçendä prezidentı Aq Yorttan televidenie aşa il xalqına möräcäğät itep bu mäs''äläne çama belän çişärä çaqırdı, şul uq waqıtta süzen qatı itep äytergä tırıştı.
Röxsätsez möhäcirlärneñ küpçege çik aşa Meksikada ütep kerä. Bush üz çığışında Meksika çige buyına östämä 6 meñ çik saqçısı cibärergä cıyınuın belderde. Östämä çik saqçıları anda eşkä kereşkänçe Bush alar urınına 6 meñläp milli gvardiä soldatın urnaştıraçağın äytte. Milli gvardiäneñ şaqtı öleşe isä xäzer Ğiraqta häm Äfğänstanda.
Amerikada xäzer röxsätsez12 millionlap çit il keşese yäşi dip isäplänelä. Bush şundıy qırıs çaradan başqa bulmıy dide.
"Distälärçä yıllar buyı AQŞ üzeneñ çiklären tulısınça saqlamadı. Näticädä bezneñ ildä eşlärgä telägän küplär çik aşa ütep kerä aldı häm millionnar monda yäşärgä qaldı" dide Bush.
Bush äytüençä, milli gvardiä soldatları çik saqçıları eşen başqarmıyaçaq, barı tik alarğa küzläwdä häm başqa eşlärdä yardäm genä itäçäk. Şulay da alar çik buyında qorallı köç bulaçaq.
Bush ğäskär urnaştıru çik buyınıñ xärbi zonağa äwerelüen añlatmıy dide. Anıñ äytüençä, AQŞ häm Meksika xökümätläre möhäcirlär mäs''äläsen, häm çik buyındağı narkotiklar taşu häm başqa cinayätlär mäs''äläläre belän bergäläp şöğelänäçäk.
Kongressta qaraluçı täqdimnärneñ berse ğailä qorıp balalar üstergän, yäki Amerikağa başqaça öleş kertkän röxsätsez möhäcirlärgä axır çiktä amerikan watandaşlığı alu mömkinlege täqdim itä.
Kongressnıñ başqa öleşe isä kiresençä, qırısraq çaralar başlaw yaqlı. Düşämbe çığışında Bush çama belän urta yuldan barırğa çaqırdı.
"Bu ildä qayberäwlär çişeleş bularaq härber röxsätsez möhäcirne deportatsiälärgä çaqıra. Şulay eşlämäw yarlıqawğa tik bulaçaq di. Min kileşmim. Kübese Quşma Ştatlarda tirän tanır cibärgän, Millionnarça keşene awlap çik aşa ozatu aqıllı eş tä tügel mömkin dä tügel. Härber röxsätsez möhäcirgä üzennän-üze watandaşlı1 birü yulı belän küpläp deportatsiäläw yulı arasında urta yul bar" dide Bush.
Bush cämğiättä inde tamır cibärgän röxsätsez möhäcirlär ştraf, salımnar tülärgä, ingliz telen öyränergä häm totrıqlı eşlärgä tieş, annan soñ alarğa watandaşlıq sorap möräcäğät itü xoquqı birelergä tieş dide. Ämma watandaşlıq aftomat räweştä birelmiäçäk dide.
Prezident Amerikada küplär röxsätsez möhäcirlär mäs''äläse qotılğısız qarşılıqqa kiteräçäk dip isäpli, ämma min andıy problema kürmim dide.
"Bez qanunnar däwläte. Bez qanunnarnı ütärgä tieş. Bez şul uq waqıtta möhäcirlär ile dä häm bez küpyaqlap ilebezne köçäytkän bu traditsiäne saqlarğa tieşbez. Qarşılıqlı maqsatlar yuq. Amerika ber ük waqıtta qanunı cämğiät tä açıq cämğiät tä bula ala" dide Bush.
Milli gvardiä ğäskärläre ştat gubernatorlarına buysınuçı xärbi büleklär. Häm alarnı AQŞ-Meksika çigen saqlawda qullanu öçen gubernatorlarnıñ raslaw kiräk bulaçaq. Qayber gubernatorlar, bigräk tä çik buyındağı ştatlar başlıqları, prezident täqdimen xupladı. Qarşı çığuçılar isä milli gvardiäne inde bolay da Ğiraq häm Äfğänstandağı çaralarğa tartqalap beterdelär dip ul ğäslärlärne Meksika çigenä cibärergä telämi.
Naif Aqmal, Praga.
Amerikada xäzer röxsätsez12 millionlap çit il keşese yäşi dip isäplänelä. Bush şundıy qırıs çaradan başqa bulmıy dide.
"Distälärçä yıllar buyı AQŞ üzeneñ çiklären tulısınça saqlamadı. Näticädä bezneñ ildä eşlärgä telägän küplär çik aşa ütep kerä aldı häm millionnar monda yäşärgä qaldı" dide Bush.
Bush äytüençä, milli gvardiä soldatları çik saqçıları eşen başqarmıyaçaq, barı tik alarğa küzläwdä häm başqa eşlärdä yardäm genä itäçäk. Şulay da alar çik buyında qorallı köç bulaçaq.
Bush ğäskär urnaştıru çik buyınıñ xärbi zonağa äwerelüen añlatmıy dide. Anıñ äytüençä, AQŞ häm Meksika xökümätläre möhäcirlär mäs''äläsen, häm çik buyındağı narkotiklar taşu häm başqa cinayätlär mäs''äläläre belän bergäläp şöğelänäçäk.
Kongressta qaraluçı täqdimnärneñ berse ğailä qorıp balalar üstergän, yäki Amerikağa başqaça öleş kertkän röxsätsez möhäcirlärgä axır çiktä amerikan watandaşlığı alu mömkinlege täqdim itä.
Kongressnıñ başqa öleşe isä kiresençä, qırısraq çaralar başlaw yaqlı. Düşämbe çığışında Bush çama belän urta yuldan barırğa çaqırdı.
"Bu ildä qayberäwlär çişeleş bularaq härber röxsätsez möhäcirne deportatsiälärgä çaqıra. Şulay eşlämäw yarlıqawğa tik bulaçaq di. Min kileşmim. Kübese Quşma Ştatlarda tirän tanır cibärgän, Millionnarça keşene awlap çik aşa ozatu aqıllı eş tä tügel mömkin dä tügel. Härber röxsätsez möhäcirgä üzennän-üze watandaşlı1 birü yulı belän küpläp deportatsiäläw yulı arasında urta yul bar" dide Bush.
Bush cämğiättä inde tamır cibärgän röxsätsez möhäcirlär ştraf, salımnar tülärgä, ingliz telen öyränergä häm totrıqlı eşlärgä tieş, annan soñ alarğa watandaşlıq sorap möräcäğät itü xoquqı birelergä tieş dide. Ämma watandaşlıq aftomat räweştä birelmiäçäk dide.
Prezident Amerikada küplär röxsätsez möhäcirlär mäs''äläse qotılğısız qarşılıqqa kiteräçäk dip isäpli, ämma min andıy problema kürmim dide.
"Bez qanunnar däwläte. Bez qanunnarnı ütärgä tieş. Bez şul uq waqıtta möhäcirlär ile dä häm bez küpyaqlap ilebezne köçäytkän bu traditsiäne saqlarğa tieşbez. Qarşılıqlı maqsatlar yuq. Amerika ber ük waqıtta qanunı cämğiät tä açıq cämğiät tä bula ala" dide Bush.
Milli gvardiä ğäskärläre ştat gubernatorlarına buysınuçı xärbi büleklär. Häm alarnı AQŞ-Meksika çigen saqlawda qullanu öçen gubernatorlarnıñ raslaw kiräk bulaçaq. Qayber gubernatorlar, bigräk tä çik buyındağı ştatlar başlıqları, prezident täqdimen xupladı. Qarşı çığuçılar isä milli gvardiäne inde bolay da Ğiraq häm Äfğänstandağı çaralarğa tartqalap beterdelär dip ul ğäslärlärne Meksika çigenä cibärergä telämi.
Naif Aqmal, Praga.