Äfğänstan Paqstannı çik aşa ütep kerüçe yaña taliban suğışçılarına qarşı citärlek çaralar kürmäwdä ğäyeplägändä Paqstannıñ üze aldında da yaña taliban probleması kilep basa. Paqstan monıñ çığanağın Paqtstannıñ tönyaq-könbatışında üzäk xakimiät qaramğındağı qabilä cirlärendä yäşäwçe imansızlar dip atıy. Bu Äfğänstandağı xökümätkä qarşı köçlärne "tınıçlıq häm iminlek doşmannarnı" dip atağan prezidentı Xämit Qarzai idaräsen xäterlätä.
Bäxäsle Äfğän-Paqstan çigendä urnaşqan Paqstannıñ üzäk idarä qaramağındağı qabilä cirlärendä küpçelekne paştun xalqı täşkil itä. Çikneñ äfğän yağında da paştunnar yäşi.
Paqstan konstitutsiäsendä prezident qararınnan başqa parlament qararlarınıñ ütälüe bu qabilä cirlärendä mäcbüri tügel dielä. Prezident şäxsän üze genä qabilä cirlären tulısınça yäki öleşçä turıdan turı üzäk xökümät idaräsenä buysındıru turında qarar qabul itü wäkalätenä iä. Ämma monıñ öçen cirle paştun şurasınıñ qaraşı isäpkä alınırğa tieş.
Qabilä cirlärendäge, bigräk tä Tönyaq häm Könyaq Wäzirstan dip atalğan öleşlärendäge wäzğiät kürşe Äfğänstanda 2001-nçe yıl axırında taliban xakimiäte cimerelgännän soñ şaqtıy naçaraydı. Küp kenä elekke taliban citäkçeläre häm Äfğänstanğa çit ildän kilgän tarafdarları Paqstandağı şul qabilä cirlärenä sıyınğan dip isäplänelä.
Terrorğa qarşı çaralarnıñ ber öleşe bularaq Paqstan qabilä cirlärendä 70 meñläp xärbi urnaştırdı. Ämma bu çikneñ Paqstan yağında da Äfğän yağında da yaña taliban xäräkäten tuqtata almdadı.
Qabilä cirlärendä marttan birle 300-läp dinsez üterelde dip xäbär itelde. Şul uq waqıt eçendä Qabilä cirläreneñ qayber öleşläre Paqstandağı yaña taliban häm alarnıñ tarafdarları qaramağına küçte.
Yün başında dinsezlär intixar höcüme oyıştırıp 4 soldatnı üterde. Aña qädär bulğan höcümdä ber politsiä xezmätkäre belän ber soldat hälak bulğan ide.
Qabilä cirlärendä yaña taliban könküreşneñ törle yaqlarına torğan sayın nığqaq täesir itä başladı. Yaña taliban politsiä häm salım cıyu wazıyfaların ğına üz östenä alıp qalmadı, ana häm bala sälamätlek üzägenä höcüm itte, Quşma ştatarl öçen küzläw mäğlümätläre cıyuda ğäyepläp keşelärneñ başların kiste.
Moña cawap bularaq Paqstan xakimiätläre dä Äfğänstan citäkçelege ısulların qullana başladı. Kürşe Tönyaq Könbatış alğı wilayättä dinsezlärgä qarşı köräştä cirle qabilälärneñ yardämenä ireşü öçen xökümät citäkçelegendä cirle paştun şuraları oyıştırıldı. Wiläyätneñ yaña bilgelängän başlığı Ali Möxämmät Yan Orakzai Tönyaq Wäzirstan qabiläläre citäkçeläre belän oçraşuda alarnı yardämgä çaqırıp Böten Wäziristannı çalmap alğan utnı sünderik dide.
Paqstan Qabilä cirlärendäge sivil idaräne xärbi idarägä almaştırırğa cıyına digän xäbärlär dä bar. Cirle qabilä militsiäsen qullanu köçäyä baruçı yaña talibannı bastırırğa yardäm itär dip qarala. Äfğänstan da üzendäge cirle paştun militsiäsen buldırıp alarnıñ yaña talibanğa qarşı quyu turında uylana.
Ämma qayber küzätüçelär fikerençä, bu waqıtlı çara ğına bula ala. Strategik maqsta isä alarnıñ ikesendä dä ul cirlärne üzäk xakimiätkä buysındıru. Qabilä militsiäse baştaraq Talibanğa qarşı köräşne ciñeläytsä dä, bu taktik çara, strategik maqsatqa ireşüne, anda nıqlı däwlät idaräsen urnaştırunı qatlawlandıra ala. Ägär dä däwlät köçsez häm näticäsez xälgä kilsä, NATO da Paqstannıñ atom qoralın iä bulğan üz xärbi köçläre dä ällä ni yardäm itmiäçäk.
Naif Aqmal, Praga.
Bäxäsle Äfğän-Paqstan çigendä urnaşqan Paqstannıñ üzäk idarä qaramağındağı qabilä cirlärendä küpçelekne paştun xalqı täşkil itä. Çikneñ äfğän yağında da paştunnar yäşi.
Paqstan konstitutsiäsendä prezident qararınnan başqa parlament qararlarınıñ ütälüe bu qabilä cirlärendä mäcbüri tügel dielä. Prezident şäxsän üze genä qabilä cirlären tulısınça yäki öleşçä turıdan turı üzäk xökümät idaräsenä buysındıru turında qarar qabul itü wäkalätenä iä. Ämma monıñ öçen cirle paştun şurasınıñ qaraşı isäpkä alınırğa tieş.
Qabilä cirlärendäge, bigräk tä Tönyaq häm Könyaq Wäzirstan dip atalğan öleşlärendäge wäzğiät kürşe Äfğänstanda 2001-nçe yıl axırında taliban xakimiäte cimerelgännän soñ şaqtıy naçaraydı. Küp kenä elekke taliban citäkçeläre häm Äfğänstanğa çit ildän kilgän tarafdarları Paqstandağı şul qabilä cirlärenä sıyınğan dip isäplänelä.
Terrorğa qarşı çaralarnıñ ber öleşe bularaq Paqstan qabilä cirlärendä 70 meñläp xärbi urnaştırdı. Ämma bu çikneñ Paqstan yağında da Äfğän yağında da yaña taliban xäräkäten tuqtata almdadı.
Qabilä cirlärendä marttan birle 300-läp dinsez üterelde dip xäbär itelde. Şul uq waqıt eçendä Qabilä cirläreneñ qayber öleşläre Paqstandağı yaña taliban häm alarnıñ tarafdarları qaramağına küçte.
Yün başında dinsezlär intixar höcüme oyıştırıp 4 soldatnı üterde. Aña qädär bulğan höcümdä ber politsiä xezmätkäre belän ber soldat hälak bulğan ide.
Qabilä cirlärendä yaña taliban könküreşneñ törle yaqlarına torğan sayın nığqaq täesir itä başladı. Yaña taliban politsiä häm salım cıyu wazıyfaların ğına üz östenä alıp qalmadı, ana häm bala sälamätlek üzägenä höcüm itte, Quşma ştatarl öçen küzläw mäğlümätläre cıyuda ğäyepläp keşelärneñ başların kiste.
Moña cawap bularaq Paqstan xakimiätläre dä Äfğänstan citäkçelege ısulların qullana başladı. Kürşe Tönyaq Könbatış alğı wilayättä dinsezlärgä qarşı köräştä cirle qabilälärneñ yardämenä ireşü öçen xökümät citäkçelegendä cirle paştun şuraları oyıştırıldı. Wiläyätneñ yaña bilgelängän başlığı Ali Möxämmät Yan Orakzai Tönyaq Wäzirstan qabiläläre citäkçeläre belän oçraşuda alarnı yardämgä çaqırıp Böten Wäziristannı çalmap alğan utnı sünderik dide.
Paqstan Qabilä cirlärendäge sivil idaräne xärbi idarägä almaştırırğa cıyına digän xäbärlär dä bar. Cirle qabilä militsiäsen qullanu köçäyä baruçı yaña talibannı bastırırğa yardäm itär dip qarala. Äfğänstan da üzendäge cirle paştun militsiäsen buldırıp alarnıñ yaña talibanğa qarşı quyu turında uylana.
Ämma qayber küzätüçelär fikerençä, bu waqıtlı çara ğına bula ala. Strategik maqsta isä alarnıñ ikesendä dä ul cirlärne üzäk xakimiätkä buysındıru. Qabilä militsiäse baştaraq Talibanğa qarşı köräşne ciñeläytsä dä, bu taktik çara, strategik maqsatqa ireşüne, anda nıqlı däwlät idaräsen urnaştırunı qatlawlandıra ala. Ägär dä däwlät köçsez häm näticäsez xälgä kilsä, NATO da Paqstannıñ atom qoralın iä bulğan üz xärbi köçläre dä ällä ni yardäm itmiäçäk.
Naif Aqmal, Praga.