Libannan Yewropağa taba başlanırğa mömkin yaña qaçaqlar dulqını İspaniä, İtaliä, Malta, Gretsiä yarlarındağı qaçaqlar taşqının tağın da köçäytep mömkin digän uylar Yewropa Berlegen üz çiklärendäge xezmättäşlekne kisäk arttırırğa mäcbür itä. Küptän tügel Berlek illäreneñ yustitsiä häm eçke eşlär ministrları Brüsseldä cıyılıp berençe märtäbä urtaq çik buyı operatsiäläre turında kileşte. Ministrlar şulay uq könçığıştan kilüçe möhäcirlär belän şöğellänü öçen Moldovada urtaq konsullıq üzäge buldıru mäsäläsen qaradı.
Yewropa Berlegeneñ könyağında urnaşqan däwlätlär Berlektä möhäcir bulıp qalırğa teläwçe distälärçä meñ keşelek taşqınğa duçar buluları turında belderä. Berlekneñ Yustitsiä häm eçke eşlär ministrları oçraşuında Urta diñgez buyındağı äğza illärneñ wäkilläre siskänderä torğan sannar kiterde.
Äle tämamlanmağan bu yılda ğına da İspaniäneñ Kanar utrawlarına 10 meñnän artıq migrant kilgän. İtaliäneñ keçkenä genä Lampedusa utrawına da şul qädär diärlek keşe kilep urtaşqan. Keçkenä genä Maltağa kilgän 1200läp keşe dä şulay uq yewropalı bulırğa teli. Ğömümi sannar isä tağın da zurraq.
Monnan tış diñgez aşa ışanıçsız häm küp keşe töyägän köymälärdä Yewropağa kilergä telägän yözlärçä, ä bälki meñnärçä keşe yartı yulda batıp ülgän.
Menä şundıy qaçaqlar taşqınına duçar bulğan illär xäzer Berlekneñ başqa äğzalarınnan yardäm sorıy. Moñarçı Berlektäge ber il dä üz çiklären üze saqlaw xoquqınnan baş tartırğa telämi ide. Ämma xäzer urta diñgez buyındağı illärneñ xäle alarnı fikerlären üzgärtergä mäcbür itä.
İzrail bombalawlarınnan qaçuçı yartı millionlap Libanlı Yewropağa taba yul taba başlasa xällär tağın da awırayıp kitärgä mömkin. Uzğan atna başında Berlekneñ eçke eşlär kommissionerı Franco Frattini bu arada Qıbrızğa qaçaqlar meñärläp meñärläp kilde, alarnıñ kübese Yewropa Berlege watandaşları tügel dide.
"Bu bik tä qatlawlı häm näzberek wäzğiät. Bez Qıbrızğa yardäm itärgä tieş. Qıbrız bik köçle basımğa qarşı toru öçen iskitkeç nıq tırışa" dide Frattini.
Frattini Yewropa Berlege qaçaqlar ağımınıñ 1999-nçı yıldağı Kosovo suğışı çorındağığa tiñ bulu mömkinlegen kire qaqmıy dide.
Qaçaqlar ağımı inde ğädäti xälgä äwerelgän könyaq Yewropa illärenä yardäm itü öçen Berlek äğzaları berençe märtäbä çiklärne bergäläp saqlaw turında kileşte. İspaniä çiklären saqlaw öçen inde äğza illärneñ dürtese köymälär birde, tağın 9 il ul köymälärgä xezmätkärlär cibärde. Tizdän Malta çiklären dä şulay saqlıy başlıyaçaqlar. İkesen dä Yewropa Berlege finanslıy häm FRONTEX dip atalğan tışqı çiklär idaräse citäkçelek itä.
Ämma mondıy operatsiälär genä citärlek bulmasqa häm inde bik soñarğan bulırğa mömkin. İspaniädä qalırğa dip Yözlärçä meñ röxsätsez möhäcir inde kilep urnaşqan. Häm bıltır İspaniä yarlıqaw nigezendä 800 meñ keşegä daimi yäşäw röxsäte birergä mäcbür buldı. Bu ayda İtaliä dä ilgä röxsätsez kergän yartı millionlap keşeneñ statusın caylaw niäten iğlan itte.
Yewropa Berlege şulay uq kirtälärne yıraqtan uq quya başlarğa tırışa. Diñgezneñ ikençe yağında yar buyında urnaşqan Afrika däwlätlärlären xezmättäşlekkä çaqıra.
Frattini äytüençä Senegal da Mawristan kebek üzeneñ yar buyların nığraq saqlıyaçağın beldergän. Häm bu Kanar utrawlarına röxsätsez kilüçelärne kimetäçäk.
Frattini Liviädän dä xezmättäşlekne arttırunı sorıybız dide. Afrikadan İtaliägä kilüçelärneñ kübese Liviä aşa ütä. Uzğan ayda Marokkoda bu mäsälälärgä bağışlanğan zur xalıqara konferensiä ütte. Bıyıl tağın şundıy ber zur cıyın äzerlänä. Yewropa äğzaları Afrikadan kilüçelär sanın kimetü öçen Afrika illärendä wäzğiätne, tärräqiätne bik nıq yaxşırtırğa kiräk digän fiker belän inde kileşä.
Berlekneñ könçığışındağı illär Könyaqtağı illärgä zur iğtibar birelüe belän bik kileşmiçä, bezgä dä könçığıştan möxäcirlär şulay yq küp kilä, ämma alar alay küzgä bärelä torğannar ğına tügel di. Yewropa Berlegenä yıl sayın Rusiä, Ukraina, Moldova häm könçığıştağı başqa yırağraq illärdän meñnärçä Yewropada sıyınırğa teläwçe keşe kilä.
Germaniä belän Awstriä, şulay uq yaña äğzalar Polşa, Çexiä häm Slovakiä Berlektä üzlärenä kübräk iğtibar cälep itärgä tırışa. Ämma älegä ällä ni uñışqa ireşä almıy.
Şulay da ministrlar oçraşuında küpçelek ministrlar Moldovada urtaq konsullıq üzäge buldıru mäsäläsen qararğa teläk belderde. Häm Macarstan belän Sloveniä moña äzerlek başlıyaçaqların äytte.
Naif Aqmal, Praga.
Äle tämamlanmağan bu yılda ğına da İspaniäneñ Kanar utrawlarına 10 meñnän artıq migrant kilgän. İtaliäneñ keçkenä genä Lampedusa utrawına da şul qädär diärlek keşe kilep urtaşqan. Keçkenä genä Maltağa kilgän 1200läp keşe dä şulay uq yewropalı bulırğa teli. Ğömümi sannar isä tağın da zurraq.
Monnan tış diñgez aşa ışanıçsız häm küp keşe töyägän köymälärdä Yewropağa kilergä telägän yözlärçä, ä bälki meñnärçä keşe yartı yulda batıp ülgän.
Menä şundıy qaçaqlar taşqınına duçar bulğan illär xäzer Berlekneñ başqa äğzalarınnan yardäm sorıy. Moñarçı Berlektäge ber il dä üz çiklären üze saqlaw xoquqınnan baş tartırğa telämi ide. Ämma xäzer urta diñgez buyındağı illärneñ xäle alarnı fikerlären üzgärtergä mäcbür itä.
İzrail bombalawlarınnan qaçuçı yartı millionlap Libanlı Yewropağa taba yul taba başlasa xällär tağın da awırayıp kitärgä mömkin. Uzğan atna başında Berlekneñ eçke eşlär kommissionerı Franco Frattini bu arada Qıbrızğa qaçaqlar meñärläp meñärläp kilde, alarnıñ kübese Yewropa Berlege watandaşları tügel dide.
"Bu bik tä qatlawlı häm näzberek wäzğiät. Bez Qıbrızğa yardäm itärgä tieş. Qıbrız bik köçle basımğa qarşı toru öçen iskitkeç nıq tırışa" dide Frattini.
Frattini Yewropa Berlege qaçaqlar ağımınıñ 1999-nçı yıldağı Kosovo suğışı çorındağığa tiñ bulu mömkinlegen kire qaqmıy dide.
Qaçaqlar ağımı inde ğädäti xälgä äwerelgän könyaq Yewropa illärenä yardäm itü öçen Berlek äğzaları berençe märtäbä çiklärne bergäläp saqlaw turında kileşte. İspaniä çiklären saqlaw öçen inde äğza illärneñ dürtese köymälär birde, tağın 9 il ul köymälärgä xezmätkärlär cibärde. Tizdän Malta çiklären dä şulay saqlıy başlıyaçaqlar. İkesen dä Yewropa Berlege finanslıy häm FRONTEX dip atalğan tışqı çiklär idaräse citäkçelek itä.
Ämma mondıy operatsiälär genä citärlek bulmasqa häm inde bik soñarğan bulırğa mömkin. İspaniädä qalırğa dip Yözlärçä meñ röxsätsez möhäcir inde kilep urnaşqan. Häm bıltır İspaniä yarlıqaw nigezendä 800 meñ keşegä daimi yäşäw röxsäte birergä mäcbür buldı. Bu ayda İtaliä dä ilgä röxsätsez kergän yartı millionlap keşeneñ statusın caylaw niäten iğlan itte.
Yewropa Berlege şulay uq kirtälärne yıraqtan uq quya başlarğa tırışa. Diñgezneñ ikençe yağında yar buyında urnaşqan Afrika däwlätlärlären xezmättäşlekkä çaqıra.
Frattini äytüençä Senegal da Mawristan kebek üzeneñ yar buyların nığraq saqlıyaçağın beldergän. Häm bu Kanar utrawlarına röxsätsez kilüçelärne kimetäçäk.
Frattini Liviädän dä xezmättäşlekne arttırunı sorıybız dide. Afrikadan İtaliägä kilüçelärneñ kübese Liviä aşa ütä. Uzğan ayda Marokkoda bu mäsälälärgä bağışlanğan zur xalıqara konferensiä ütte. Bıyıl tağın şundıy ber zur cıyın äzerlänä. Yewropa äğzaları Afrikadan kilüçelär sanın kimetü öçen Afrika illärendä wäzğiätne, tärräqiätne bik nıq yaxşırtırğa kiräk digän fiker belän inde kileşä.
Berlekneñ könçığışındağı illär Könyaqtağı illärgä zur iğtibar birelüe belän bik kileşmiçä, bezgä dä könçığıştan möxäcirlär şulay yq küp kilä, ämma alar alay küzgä bärelä torğannar ğına tügel di. Yewropa Berlegenä yıl sayın Rusiä, Ukraina, Moldova häm könçığıştağı başqa yırağraq illärdän meñnärçä Yewropada sıyınırğa teläwçe keşe kilä.
Germaniä belän Awstriä, şulay uq yaña äğzalar Polşa, Çexiä häm Slovakiä Berlektä üzlärenä kübräk iğtibar cälep itärgä tırışa. Ämma älegä ällä ni uñışqa ireşä almıy.
Şulay da ministrlar oçraşuında küpçelek ministrlar Moldovada urtaq konsullıq üzäge buldıru mäsäläsen qararğa teläk belderde. Häm Macarstan belän Sloveniä moña äzerlek başlıyaçaqların äytte.
Naif Aqmal, Praga.